‘หมู่บ้านอากาศดีที่สุดในประเทศไทย’อาจไม่ใช่จุดขายของบ้านคีรีวง ต.กำโลน อ.ลานสกา จ.นครศรีธรรมราช อีกต่อไป เพราะวันนี้คีรีวงสถานที่ท่องเที่ยวแถวหน้าของ จ.นครศรีธรรมราช ดีกรีรางวัล Thailand Tourism  Awards   และเป็นหนึ่งในหมู่บ้านอุตสาหกรรมเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน กำลังเผชิญปัญหาทรัพยากรธรรมชาติถูกทำลาย ผลพวงจากนักท่องเที่ยวที่หลั่งไหลเข้ามาเยี่ยมเยือนธรรมชาติอย่างใกล้ชิดตามแรงโปรโมทการท่องเที่ยวของรัฐบาลซึ่งมุ่งเพียงจีดีพีเติบโต   มีหลายเรื่องในคีรีวงต้องเร่งแก้ไขก่อนสายเกินไป

                                                วิถีชาวคีรีวงพึ่งพิงป่า ทำสวนมังคุด ภูมิปัญญาสืบทอดกันมา

    บ้านคีรีวงเป็นชุมชนเชิงเทือกเขาหลวง  เดิมเป็นหมู่บ้านเดียวกันทั้งหมด แต่เมื่อมีประชากรมากขึ้นจึงแบ่งเป็น 5 หมู่บ้าน ประกอบด้วยหมู่ที่ 4,5,8,9,10 จาก 12 หมู่ของตำบลกำโลน บ้านคีรีวง อยู่ห่างจากตัวอำเภอลานสกา 12 กิโลเมตร ห่างจากตัวจังหวัด 25 กิโลเมตร ห่างจากสนามบินเพียง 32 กิโลเมตร ชุมชนมีลำน้ำท่าดี ซึ่งชาวบ้านเรียกว่า “คลองขุนน้ำ” ผ่ากลาง ถือเป็นทำเลที่ตั้งชั้นเยี่ยม

     จริงๆแล้ว คีรีวงไม่ได้อยู่โดดเดี่ยว แต่อเป็นหนึ่งในชุมชนเชิงเขา โดยบ้านคีรีวงอยู่ด้านในสุดจากถนน ถัดออกมาเป็นชุมชนวัดสมอ ชุมชนวัดวังไทร ชุมชนวัดโคกโพธิ์สถิต ชุมชนวังโหล ชุมชนวัดดินดอน ฯ โดยย่านชุมชนคีรีวงจะอยู่เรียงราย 2 ฝั่งลำน้ำท่าดีเส้นเลือดใหญ่ของเมืองนครฯ  ที่นี่เป็นหมู่บ้านประวัติศาสตร์เคยประสบภัยพิบัติใหญ่มหาอุทกภัย ปี 2531 รัฐได้ระดมงบประมาณฟื้นฟูบ้านคีรีวงเป็นการใหญ่ กระทรวง กรม หน่วยงานต่างๆ เข้ามาสนับสนุนการบูรณะวัด สร้างโรงเรียนขึ้นมาใหม่ มีการส่งเสริมกลุ่มอาชีพ สร้างศูนย์ประสานงานชุมชน 

                               หมู่บ้านคีรีวง อ.ลานสกา จ.นครศรีธรรมราช มีลำน้ำท่าดีผ่ากลาง โอบล้อมด้วยหุบเขา 

 

    อย่างไรก็ตาม การบริหารจัดการของรัฐเพื่อฟื้นฟูชุมชนขาดการบูรณาการ ไม่ได้จัดลำดับความสำคัญของปัญหา ไร้ยุทธศาสตร์ส่งเสริมชุมชนให้เติบโตอย่างยั่งยืนและเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม มุ่งเน้นการใช้งบประมาณของแต่ละหน่วยงานแต่ละปี ขณะที่คนในชุมชนต้องต่อสู้ ล้มลุกคลุกคลานมาจนถึงทุกวันนี้
    ปัจจุบันชุมชนคีรีวงมีนักท่องเที่ยวเดินทางมารับอากาศดี มาชมความสวยงามธรรมชาติหลายร้อยคนต่อวัน หากเป็นวันเสาร์-อาทิตย์หรือหยุดยาวช่วงเทศกาลต่างๆ จำนวนนักท่องเที่ยวเพิ่มเป็นทวีคูณ  จากการที่มีนักท่องเที่ยวเข้ามามาก ทำให้ปัญหาสิ่งแวดล้อมต่างๆ เริ่มลุกลาม  ยิ่งไปกว่านั้น กระทบวิถีชีวิตของชาวบ้าน ชาวสวนสมรม   
    ในภาพรวมประชากรส่วนใหญ่ในคีรีวงร้อยละ 64 เลี้ยงชีพด้วยการทำเกษตรกรรม กสิกรรม มีสวนมังคุดและทุเรียนเป็นอาชีพที่ทำกันมาตั้งแต่บรรพบุรุษ ที่เหลือเป็นนักเรียน นักศึกษา แม่บ้าน ,รับจ้าง, รับราชการ/รัฐวิสาหกิจ และค้าขายตามลำดับ จากข้อเท็จจริงดังกล่าว แสดงถึงผู้ที่ได้รับประโยชน์จากการท่องเที่ยว มีเพียง 10-15%  ทำให้องค์กรพัฒนาเอกชนและภาคประชาสังคมตั้งคำถามกับสิ่งที่รัฐทำ ทำเพื่อใคร ใครได้รับประโยชน์ คุ้มหรือไม่กับความสูญเสียสิ่งแวดล้อมและวิถีชีวิตพื้นถิ่นที่เคยอยู่ร่วมกันอย่างเรียบง่าย  

 

ทุเรียนผลผลิตจากสวนคีรีวง ขายสดและมีกลุ่มแปรรูปสร้างรายได้

 

    นายวรา จันทร์มณี เลขาธิการกองทุนสิปปปชา  กล่าวว่า  ใกล้เวลาที่ความเป็นชุมชนท้องถิ่นที่มีน้ำใจต่อกันของคีรีวงจะล่มสลายไป เพราะชาวบ้านส่วนใหญ่มุ่งแต่ทำมาหากิน ชนิดที่กล่าวได้ว่า มือใครยาวสาวได้สาวเอา ไม่ต้องปฏิเสธว่ามีการรุกป่าหรือการรุกล้ำลำน้ำ และมีผลกระทบทางสิ่งแวดล้อมที่สำคัญ คือ
ปัญหาความแออัดของผู้คน ทั้งในถนน ลำคลอง และชุมชน พบปัญหาขยะเกลื่อนกลาด ในยามน้ำหลากจะมีขยะไหลมาตามน้ำมากมาย คีรีวงยังขาดการจัดการขยะอย่างเหมาะสม  บางครั้งต้องให้เด็กนักเรียนมาเก็บขยะที่ผู้ใหญ่ทำทิ้งไว้   ปัจจุบันคีรีวงภูมิทัศน์เสื่อมโทรม รีสอร์ทผุดขึ้นเป็นดอกเห็ด ไร้ระเบียบ ขาดระบบบำบัดน้ำเสียที่ได้มาตรฐาน ซ้ำยังมีป้ายไวนิลโฆษณาติดเกะกะเลอะเทอะอยู่ทั่วไป" 

    " ในวันหยุดยาวที่นักท่องเที่ยวทะลัก นอกจากขยะ ยังมีปัญหาการจราจรแออัด สร้างมลภาวะทางอากาศ รถจำนวนมากมาติดกันในพื้นที่ซึ่งเป็นหมู่บ้านที่ล้อมด้วยหุบเขานานนับชั่วโมง สิ่งเหล่านี้สร้างความเดือดร้อนรำคาญใจแก่ชาวบ้าน มาปล่อยก๊าซคาร์บอนมอนนอกไซด์ แถมยังจอดแช่ติดเครื่องยนต์ในชุมชน เอาแต่ความสะดวกสบายของตัวเอง ไม่เห็นใจชาวบ้าน ทั้งรถบัส รถตู้ และรถส่วนตัว นอกจากนี้ ยังมีมลภาวะทางเสียงรบกวนชุมชน ตามบ้านพักรีสอร์ทบางทีตี 1 ตี 2 วัยรุ่นยังเคาะขวดร้องเพลง ชาวบ้านก็กลัวไม่กล้าไปบอก หลายครั้งมีปากเสียงกัน  " นายวรา เผยปัญหา ยิ่งไปกว่านั้นเขาระบุมีการคอร์รัปชั่นในโครงการต่างๆ ที่ลงมา ไม่รวมกลุ่มธุรกิจที่อ้างเป็นองค์กรชุมชน ไปของบฯ จากรัฐ เท่ากับโกงภาษีประชาชน 

    เลขาธิการกองทุนสิปปปชา สะท้อนการจัดการท่องเที่ยวที่ล้มเหลวว่า บ้านคีรีวงมีพื้นที่เพียง  8,173 ไร่ หรือ 13 ตารางกิโลเมตร มีประชากร 4,000 คน เล็กกว่าประเทศสิงคโปร์ 55 เท่า  สิงคโปร์มีภาระในการจัดการการท่องเที่ยวมากกว่ามหาศาล เขายังจัดการได้มีระบบ ขณะที่นโยบายหาเงินจากการท่องเที่ยวที่ไร้ระบบเปรียบเสมือนภัยพิบัติระลอกใหญ่ที่รัฐทำร้ายคีรีวง หากรัฐมีความจริงใจต่อประชาชน เมื่อกำหนดนโยบายให้บ้านคีรีวงเป็นแหล่งท่องเที่ยวสำคัญแล้ว จะต้องสนใจดูแลวางแผนแก้ปัญหาและจัดระบบรองรับที่มีประสิทธิภาพ เพื่อให้บ้านคีรีวงเป็นชุมชนท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมที่เข้มแข็งยั่งยืน ไม่ใช่ทำงานแบบลูบหน้าปะจมูก หวังผลแค่เม็ดเงินที่จะกระตุ้นเศรษฐกิจ แต่ทิ้งให้คนในพื้นที่ส่วนใหญ่ที่ไม่ได้รับประโยชน์ต้องรับกรรมดังที่เป็นอยู่ ชาวบ้านคนหนึ่งบอกว่า ตอนนี้หมู่บ้านเขา ไม่ใช่ของเขาอีกแล้ว เขาเหมือนคนแปลกหน้าในหมู่บ้าน จะไปอาบน้ำในแม่น้ำเหมือนก่อนก็มีสายตาของนักท่องเที่ยวมองแปลกๆ  

 

                                       ปลุกจิตสำนึกให้ลูกหลานคีรีวงตระหนักดูแลรักษาทรัพยากรในท้องถิ่น

    วิกฤตคีรีวงมีการเรียกร้องให้ชาวคีรีวงตระหนักและเสนอทางออกผ่านเวทีประชาสังคมคีรีวงที่วิหารวัดคีรีวงเมื่อวันก่อน นายวรา  กล่าวว่า ในที่ประชุมตนฝากให้ผู้นำ กลุ่มธุรกิจส่วนตัว คำนึงถึงผลประโยชน์ส่วนรวม และเรียกร้องให้ผู้ดูแลศูนย์กลางชุมชนในปัจจุบันคืนศูนย์กลางชุมชนกลับมาเป็นของส่วนรวม  จากนั้นขอให้จัดประชุมตั้งคณะกรรมการบริหารให้โปร่งใส  มีวาระจำกัดอย่างมากไม่เกิน 2 ปี  ต้องชี้แจงบัญชีชัดเจนทุกเดือน การจัดการของศูนย์กลางชุมชนต้องทำให้ทุกคนมีความสุข  ได้รับประโยชน์อย่างทั่วถึงและเท่าเทียม  ด้านผู้ประกอบการ ร้านอาหาร  กลุ่มอาชีพ สวนผลไม้ ต้องตระหนักว่า การประกอบกิจการก่อมลพิษ ต้อบผิดชอบต่อสังคมและสิ่งแวดล้อม ไม่ปล่อยน้ำเสียลงคลอง  ไม่รุกลำน้ำ  ไม่ตัดไม้ทำลายป่า ไม่สร้างสิ่งแปลกปลอมรบกวนภูมิทัศน์ และควรตอบแทนชุนชุม เช่น ปันค่าที่พักตั้งเป็นกองทุนสวัสดิการชุมชน 
    " ทางออกที่สำคัญควรมีมีกฎกติกา วางแผนยุทธศาสตร์ชุมชนแทนที่จะใช้งบ 80 ล้านที่จังหวัดเสนอทำทางจักรยานเพื่อการท่องเที่ยวบ้านคีรีวง  สร้างทางเท้าให้นักท่องเที่ยวเดินเล่น  ถามว่าชาวคีรีวงได้ประโยชน์อะไร ทำไมไม่ใช้งบส่งเสริมศักยภาพชุมชน   เช่น ซื้อรถขยะให้ชุมชนจัดการขยะอย่างมีประสิทธิภาพ ส่งเสริมการแยกขยะหรือไปปรับปรุงถนนหนทางขึ้นสวน วางระบบท่อน้ำบนสวนช่วยพัฒนาการผลิตและคุณภาพชีวิตของชาวคีรีวง   ซึ่งส่วนใหญ่เป็นเกษตรกรที่มีวิถีชีวิตหากินอยู่กับป่า มีการปลูกพืชแบบสวมผสม " นายวรา กล่าวในท้าย 
    กรณีปัญหาคีรีวงเป็นสิ่งที่ภาครัฐต้องถอดบทเรียนเพื่อนำมาปรับปรุงการทำงานร่วมกับชุมชน ไม่ใช่กำหนดนโยบายแบบสั่งการจากบนลงล่าง และทำความเข้าใจกับปัญหาที่แท้จริงเพื่อสร้างความเข้มแข็งชุมชนจากภายใน  ส่วนชาวคีรีวงเองเป็นความท้าทายที่จะรักษาอัตลักษณ์ท้องถิ่นและจุดแข็งของหมู่บ้านสีเขียวที่มีธรรมชาติอุดมสมบูรณ์กับตัวเลขนักท่องเที่ยวที่เพิ่มขึ้นทุกปีไม่มีทีท่าจะลดลง