สมาคมครอบครัวศึกษาแห่งประเทศไทยจัดทำนวัตกรรมการขับเคลื่อนงานครอบครัวอบอุ่นในระดับพื้นที่ สสส.หนุนเพื่อสร้างเสริมสุขภาวะของครอบครัว กำหนดแผนสุขภาวะเด็ก เยาวชน และครอบครัว มุ่งเน้นการสร้างภูมิคุ้มกัน และความเข้มแข็งให้กลุ่มเป้าหมายเด็ก เยาวชน และครอบครัว เพื่อบรรลุเป้าหมายของ สสส. ศูนย์พัฒนาครอบครัวในชุมชนทั้งหมด 110 แห่ง มีกิจกรรมเสริมสร้างครอบครัวอบอุ่น 110 กิจกรรม ทุกกิจกรรมมีเป้าหมายเพื่อสร้างครอบครัวอบอุ่น

ณัฐยา บุญภักดี ผู้อำนวยการสำนักสนับสนุนสุขภาวะเด็ก เยาวชน และครอบครัว สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ในฐานะผู้สนับสนุนการจัดทำนวัตกรรมการขับเคลื่อนงานครอบครัวอบอุ่นในระดับพื้นที่เป็นรูปเล่ม (ยุทธนา วงศ์โสภา และคณะทำงานวิจัยให้สมาคมครอบครัวศึกษาแห่งประเทศไทย) ทั้งนี้ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ให้ความสำคัญกับการสร้างเสริมสุขภาวะครอบครัว จึงกำหนดให้มีแผนสุขภาวะเด็ก เยาวชน และครอบครัวขึ้น มุ่งเน้นการสร้างภูมิคุ้มกัน ความเข้มแข็งให้กลุ่มเป้าหมาย เด็ก เยาวชน และครอบครัว เพื่อบรรลุเป้าหมายของ สสส. โดยมีองค์ประกอบสำคัญคือครอบครัวมีสัมพันธภาพดีขึ้น ครอบครัวพึ่งพาตนเองได้ ครอบครัวทำหน้าที่ในการดูแลสมาชิกในครอบครัวตามช่วงวัยได้อย่างเหมาะสม มียุทธศาสตร์ทำงานร่วมกับภาคีเครือข่ายระดับต่างๆ โดยมีสมาคมครอบครัวศึกษาแห่งประเทศไทย ที่เป็นภาคีเครือข่ายที่ขับเคลื่อนงานประเด็นด้านครอบครัว

 

ครอบครัวเป็นสถาบันหลักและเป็นพื้นฐานแรกในการพัฒนาคุณภาพคนและเป็นหน่วยย่อยที่เล็กที่สุดของสังคม แต่มีความสำคัญที่สุด เพราะครอบครัวถือเป็นเบ้าหลอมคุณค่าชีวิตและบ่มเพาะคุณลักษณะที่งดงามของความเป็นมนุษย์ให้กับสังคม (โครงการพัฒนานวัตกรรมการขับเคลื่อนงานครอบครัวอบอุ่นในระดับพื้นที่ : สมาคมครอบครัวศึกษาแห่งประเทศไทย) ครอบครัวยังเป็นสถาบันที่ค่อยให้ความช่วยเหลือ ดูแล เยียวยา บำบัด ฟื้นฟูในยามที่ต้องเผชิญกับปัญหาวิกฤติที่มากระทบต่อวิถีการดำเนินชีวิตของสมาชิกในครอบครัว)     

รัฐธรรมนูญในปี 2560 ให้ความสำคัญด้านครอบครัว ระบุใน ม.71 รัฐพึงเสริมสร้างความเข้มแข็งของครอบครัวอันเป็นองค์ประกอบพื้นฐานที่สำคัญของสังคม จัดให้ประชาชนมีที่อยู่อาศัยอย่างเหมาะสม ส่งเสริมและพัฒนาการสร้างเสริมสุขภาพ เพื่อให้ประชาชนมีสุขภาพที่แข็งแรงและมีจิตใจเข้มแข็ง รวมตลอดทั้งส่งเสรมและพัฒนาการกีฬาให้ไปสู่ความเป็นเลิศและเกิดประโยชน์สูงสุดแก่ประชาชน         

 

สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ให้ความสำคัญกับการสร้างเสริมสุขภาวะของครอบครัว จึงกำหนดให้มีแผนสุขภาวะเด็ก เยาวชน และครอบครัวขึ้น มุ่งเน้นการสร้างภูมิคุ้มกัน และความเข้มแข็งให้กลุ่มเป้าหมายเด็ก เยาวชน และครอบครัว เพื่อบรรลุเป้าหมายของ สสส. “พัฒนาดัชนีครอบครัวอบอุ่นและผลักดันให้มีการกำหนดเป้าหมายระดับชาติ เพิ่มสัดส่วนครอบครัวอบอุ่นให้สูงขึ้นกว่าฐานในปี 2555”

 

ครอบครัวอบอุ่นหมายถึงครอบครัวที่รักษาความเป็นครอบครัว สามารถทำหน้าที่ครอบครัวในการดูแลให้สมาชิกมีปัจจัยพื้นฐานในการดำรงชีวิต สร้างการเรียนรู้และพัฒนาสมาชิกในครอบครัวและจัดการกับสถานการณ์วิกฤติที่เข้ามากระทบต่อครอบครัว โดยมีองค์ประกอบหลัก3 ด้าน ได้แก่ ด้านสัมพันธภาพ ด้านการพึ่งตนเอง และการทำหน้าที่

1.ครอบครัวมีสัมพันธภาพดีขึ้น มีกิจกรรมร่วมกันของสมาชิกในครอบครัวเพิ่มขึ้น การใช้เวลาร่วมกันมากขึ้น 2.ครอบครัวพึ่งพาตนเองได้ มีรายได้ มีภาระหนี้สินลดลง 3.ครอบครัวสามารถทำหน้าที่ในการดูแลสมาชิกในครอบครัวตามช่วงวัยได้อย่างเหมาะสม ในการยึดพันธกิจ จุดประกาย กระตุ้น สานและเสริมพลังบุคคลและองค์กรทุกภาคส่วนให้มีขีดความสามารถและสร้างสรรค์ระบบสังคมที่เอื้อต่อการมีสุขภาวะตามทิศทาง เป้าหมายและยุทธศาสตร์ระยะ 10 ปี (พ.ศ.2555-2564) มีเป้าหมายเฉพาะ 10 ประเด็น

 

การเพิ่มสัดส่วนครอบครัวอบอุ่นให้เพิ่มมากขึ้น เพื่อบรรลุเป้าหมายร่วมกันในการเพิ่มสัดส่วนครอบครัวในสังคมไทยให้สูงขึ้น จึงได้มีความร่วมมือกันและพัฒนาเป็น “ยุทธศาสตร์สำหรับการสร้างสุขภาวะครอบครัว” คือสนับสนุนการสร้างสัมพันธภาพในครอบครัว ให้ครอบครัวมีความอบอุ่นมากขึ้น มีการสร้างทักษะ เครื่องมือ องค์ความรู้ในการเสริมสร้างให้ครอบครัวมีความอบอุ่น มีหลักสูตรคู่มือในการป้องกันปัญหาและแก้ไขความขัดแย้งในครอบครัว มีการสร้างสภาพแวดล้อม เศรษฐกิจ และสังคมที่เอื้อต่อการสร้างสุขภาวะของครอบครัว ด้วยการให้ความสำคัญกับครอบครัวที่อยู่ในสภาวะยากลำบาก สำนักสนับสนุนสุขภาวะเด็ก เยาวชนและครอบครัว (สำนัก 4) ได้ออกแบบการทำงานด้านครอบครัวเพื่อให้บรรลุเป้าหมายเฉพาะ 10 ปี โดยมียุทธศาสตร์ทำงานร่วมกับภาคีเครือข่ายระดับต่างๆ โดยมีสมาคมครอบครัวศึกษาแห่งประเทศไทยเป็นภาคีเครือข่ายที่ขับเคลื่อนงานประเด็นด้านครอบครัว

 

สมาคมครอบครัวศึกษาแห่งประเทศไทยดำเนินโครงการพัฒนานวัตกรรมการขับเคลื่อนงานครอบครัวอบอุ่นในระดับพื้นที่ มีเป้าหมายสูงสุดคือการสร้างครอบครัวอบอุ่นในชุมชน เพื่อ 1.พัฒนาและขับเคลื่อนศูนย์พัฒนาครอบครัวให้เป็นกลไกในการพัฒนาครอบครัวอบอุ่นในชุมชน 2.เพื่อพัฒนาศักยภาพนักพัฒนาครอบครัวให้มีองค์ความรู้ด้านการทำงานครอบครัว และหนุนเสริมให้เกิดครอบครัวอบอุ่นในระดับพื้นที่ 3.เพื่อจัดการความรู้การทำงานด้านครอบครัวนำไปสู่องค์ความรู้ในการทำงานครอบครัวอบอุ่นเพิ่มขึ้นในสังคม และให้การดำเนินโครงการประสบความสำเร็จ สมาคมครอบครัวศึกษาแห่งประเทศไทยสร้างกลไกและหนุนเสริมให้เกิดการขับเคลื่อนงานครอบครัวอบอุ่นใน 3 ระดับ

              1.คณะทำงานในโครงการเป็นกลไกที่พัฒนาขึ้นเพื่อสร้างการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วนทั้งส่วนกลาง มีหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง และตัวแทนจากหน่วยสร้างการเรียนรู้ครอบครัวศึกษา มีหน้าที่ในการวางยุทธศาสตร์การทำงานของโครงการ เพื่อให้ตอบตัวชี้วัดด้านครอบครัวอบอุ่นเพิ่มขึ้น รวมทั้งแลกเปลี่ยนกระบวนการทำงานทั้งในระดับพื้นที่ และระดับส่วนกลาง เพื่อหาข้อจำกัดในการดำเนินงาน รวมทั้งปรับกระบวนการทำงานให้สอดคล้องกับบริบทในพื้นที่

              2.หน่วยสร้างการเรียนรู้ครอบครัวศึกษา เป็นหน่วยในระดับจังหวัดที่จะคอยประสานภาคีเครือข่าย คนทำงานด้านครอบครัวในระดับพื้นที่ให้มีเป้าหมายเดียว เติมองค์ความรู้การทำงานด้านครอบครัวให้คนทำงานในระดับพื้นที่ รวมทั้งมีกระบวนการในการติดตามหนุนเสริมให้ศูนย์พัฒนาครอบครัวในชุมชนดำเนินงานตามเป้าหมายที่วางไว้ร่วมกัน

 

หน่วยสร้างการเรียนรู้ครอบครัวศึกษาจะมีคณะทำงาน นักวิชาการ ผู้ประสานงานในพื้นที่ สมาคมครอบครัวศึกษาแห่งประเทศไทยได้พัฒนาหน่วยสร้างการเรียนรู้เพื่อครอบครัวเข้มแข็ง ขณะนี้มีทั้งหมด 11 จังหวัด ลำปาง พะเยา น่าน เลย กาฬสินธุ์ อุบลราชธานี สุรินทร์ สงขลา ตรัง พัทลุง สระบุรี 3.ศูนย์พัฒนาครอบครัวในชุมชน (ศพค.) เป็นกลไกสุดท้ายที่นำองค์ความรู้เข้าถึงครอบครัวโดยตรง ทั้งในส่วนของครอบครัวลักษณะเฉพาะและครอบครัวทั่วไป โดยศูนย์พัฒนาครอบครัวในชุมชนจะต้องสร้างกระบวนการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วม เพื่อให้ครอบครัวมีการเปลี่ยนแปลงอย่างยั่งยืนในพื้นที่ มีเป้าหมายในการดำเนินการทั้งหมด 110 แห่ง สามารถตอบชี้วัดการทำงานด้านครอบครัวในพื้นที่ได้

 

นวัตกรรมครอบครัวอบอุ่นหมายถึงกระบวนการ กลไก วิธีการ เครื่องมือจากกระบวนการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วมที่ก่อให้เกิดการเรียนรู้ร่วมกันของทุกคนในครอบครัวและชุมชน เพื่อเสริมสร้างให้ครอบครัวเกิดความอบอุ่นอย่างยั่งยืน องค์ประกอบของศูนย์พัฒนาครอบครัวในชุมชนเป็นกลไกขับเคลื่อนครอบครัวอบอุ่นระดับพื้นที่ และหน่วยงานสนับสนุน กำกับดูแลโดยหน่วยสร้างการเรียนรู้ครอบครัวพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ ทั้งนี้ มี อสม. อพม. ตัวแทนผู้สูงอายุ ผู้นำชุมชน กลุ่มสตรี กลุ่มจิตอาสาในชุน ตัวแทนกลุ่มเด็กและเยาวชนทำหน้าที่ งานศูนย์พัฒนาครอบครัวในชุมชนทั้งหมด 110 แห่ง มีกิจกรรมในการเสริมสร้างครอบครัวอบอุ่น 110 กิจกรรม ทุกกิจกรรมมีเป้าหมายเพื่อสร้างครอบครัวอบอุ่น เน้นให้ครอบครัวเกิดสัมพันธภาพที่ดี การจัดเวทีถอดบทเรียนนวัตกรรมครอบครัวอบอุ่นของหน่วยสร้างการเรียนรู้ครอบครัวศึกษาทั้ง 11 จังหวัด ทำให้ได้นวัตกรรมในการเสริมสร้างครอบครัวอบอุ่นที่ครอบคลุมตัวชี้วัดครอบครัวอบอุ่นทั้ง 3 ด้าน ได้นวัตกรรมจำนวน 33 นวัตกรรม ในเชิงกระบวนการเพื่อเสริมสร้างครอบครัวอบอุ่น อาทิ ศูนย์พัฒนาครอบครัวในชุมชน ต.แจ้ห่ม เฮียนฮู้ ก๋านกิ๋น ก๋านอยู่ ต๋ามวิถีคนเมืองสร้างสุขในครอบครัว ศูนย์พัฒนาครอบครัวในชุมชน ต.บัวใหญ่ MOU ครอบครัว เปลี่ยนเงินหวย เป็นเงินออม เครื่องมือสร้างวินัยการออม สู่ความพอเพียง.