Conclave 2025

แต่ไหนๆ ก็ไหนๆ ขออนุญาตแตะเรื่อง Conclave สักนิด เพราะถ้าไม่พูดในวันนี้ ก็ไม่รู้จะพูดอีกทีได้เมื่อไหร่

Conclave ไม่ได้เป็นกระบวนการสรรหาและคัดเลือก Pope แต่ถือว่าเป็นหนึ่งในกระบวนการ คำว่า Conclave มาจากภาษาลาติน แปลว่า “มากับกุญแจ” หรือ “มีกุญแจ” (with key) เป็นวิธีการคัดเลือก Pope ที่ใช้กันมาตั้งแต่ศตวรรษที่ 13 หลังการสิ้นพระชนม์ของ Pope Clement ที่ 4 ก่อนหน้านั้นวิธีการเลือก Pope จะเป็นการรวมผู้มีสิทธิเลือกอยู่ในห้องเดียวกัน และต่างคนต่างยกมือเลือกคนที่ชอบ ถ้าเลือกได้ก็ถือว่าจบไป แต่ถ้าเลือกไม่ได้ต้องเลือกอีกหลายรอบจนได้

เรามักจะถูกสอนอยู่ตลอดเวลาว่า การเมืองกับศาสนาควรแยกกัน เมื่อรวมตัวกันเมื่อไร มีแต่ความฉิบหายเกิดขึ้นทุกที ซึ่งการเลือก Pope ในยุคก่อนๆ มีความขรุขระบ้าง ความราบรื่นบ้าง แต่ในที่สุดก็สามารถเลือกได้ แต่ในครั้งนี้ (ครั้งหลัง Pope Clement ที่ 4 สิ้นพระชนม์) ดันมีการเมืองเข้ามาเต็มๆ และคณะบาทหลวงทั้งหลายมีเสียงแตกกระจุย กลุ่มนี้เอาองค์นี้ กลุ่มนั้นเอาองค์นั้น ส่วนฝ่ายฆราวาส หรือผู้บริหารประเทศ เอาอีกองค์หนึ่ง เลยตกลงกันไม่ได้สักที

คณะบาทหลวงเลยใช้วิธีขาดองค์ประชุมบ้าง โดดประชุมบ้าง ไม่ยกมือบ้าง ลาให้ขาดประชุม วิธีสารพัดต่างๆ นานา (เหมือนที่สภาใช้) เพื่อก่อกวน และลากการเลือก Pope องค์ใหม่ออกไป แต่แค่นั้นไม่พอ มีการล็อบบี้ มีการใช้เงินซื้อเสียง มีการขู่ และมีการเจรจาเอื้อผลประโยชน์ จนไม่สามารถเลือก Pope ได้เป็นเวลา 3 ปีกว่า จนทำให้ต้องแก้ระบบ และคิดค้นวิธีการล้างอำนาจและสันดานเลวๆ บาทหลวงบางองค์ที่ใช้ตำแหน่งตัวเองและศาสนาแสวงหาผลประโยชน์

เลยคิดระบบ Conclave ที่เหมือน “จับขัง” คณะบาทหลวงที่มีสิทธิเลือก Pope ให้อยู่ในสถานที่เดียวกัน และห้ามออกจากสถานที่แห่งนี้จนกว่าจะเลือก Pope ได้ ซึ่งสัญลักษณ์ที่เราคุ้นเคยกันคือ เมื่อเผากระดาษและเป็นควันสีดำ แสดงว่ายังเลือกไม่ได้ แต่ถ้าเป็นควันสีขาวเมื่อไหร่ แสดงว่าโลกของเราได้ Pope องค์ใหม่

ส่วนการตั้งชื่อ ส่วนใหญ่แล้วชื่อ Pope องค์ใหม่ไม่ได้เป็นชื่อจริงของ Pope หลังจากได้เลือกเป็น Pope แล้วจะถูกตั้งคำถามทันทีว่าอยากใช้ชื่ออะไร? ซึ่งไม่มีกฎเกณฑ์หรือกฎบังคับอะไร ต้องใช้ชื่อใครหรืออะไร องค์นั้นสามารถใช้ชื่อของตนก็ยังได้ ไม่มีใครห้ามครับ แต่ตามธรรมเนียม Pope ใหม่ทุกองค์ตั้งใจใช้ชื่อนักบุญ หรือ Pope ในอดีตที่ตัวเองนับถือเป็นพิเศษ เพื่อบ่งบอกแนวทางในการดำรงตำแหน่ง Pope ในสมัยของท่านที่จะถึง

เป็น Pope ในโลกและยุคปัจจุบันไม่ง่ายครับ Pope จะอยู่แต่ในโลกของท่าน เป็นผู้นำทางศาสนา เทศน์ ประทานพร และแผ่เมตตาตามพิธีทางศาสนาอย่างเดียว โดยที่ไม่คลุกคลีกับโลกภายนอก ไม่แปดเปื้อนกับปัญหาสังคม โลกปัจจุบันและยุคนี้ไม่ยอมรับแล้วครับ ถ้าไม่ประณามการกระทำที่รุนแรงต่อมนุษย์ เช่น สงคราม การล้างเผ่าพันธุ์ การฆ่าหมู่ จะชนะใจคนยุคนี้ยาก เพราะคนอยากเห็นผู้นำของตนแสดงจุดยืน ประณามสิ่งที่ไม่ถูกต้อง

ซึ่งเป็นความ “ต้องการ” ที่ไม่แฟร์ เพราะมีหลายกลุ่มในสังคมมีความเห็นว่าผู้นำทางศาสนาไม่ควรลดระดับ หรือแปดเปื้อนตัวเองกับเรื่องสกปรกในโลก ท่านควรศึกษา “ธรรมะ” และคำสอนทางศาสนา เพื่อสอนคนในสังคม

แต่ผมขอสารภาพตรงนี้ครับ ในชีวิตนี้ผมบวช 2 รอบ รอบแรกตอนปี 2535 ผมบวชเข้าพรรษาเพื่อคุณพ่อและคุณแม่ และผมบวชอีกทีปี 2539 เพื่อส่งวิญญาณคุณพ่อ ผมบอกเลยว่าผมชอบฟังพระสวด ผมชอบเข้าวัด ผมชอบสนทนา (ทั้งธรรม ทั้งไม่ธรรม) กับพระไปเรื่อยๆ แต่ผมบอกเลยว่าสิ่งที่ผมทนฟังไม่ได้เลยคือ ฟังพระเทศน์

ผมจะหงุดหงิด จะเบื่อ และจะนั่งอยู่เย็นเป็นสุขไม่ได้ อาจเป็นเพราะตอนที่ผมบวช วัดที่ผมบวช ผมรู้จักพระที่เทศน์เกือบทุกรูป และรู้เลยว่าท่านพูดตามบท ไม่ได้พูดจากใจ และไม่ได้พูดจากความเข้าใจโลกภายนอก ถ้าจำเป็นต้องนั่ง หนีไม่ได้ ลุกไม่ได้ ผมทำ (และทน) ได้ครับ ผมเพียงแต่หลับตา นั่งสมาธิ นึกถึงเรื่องอื่นไป

แต่ถ้าผมเจอพระที่เข้าใจโลกปัจจุบัน เข้าใจโลกภายนอก ผมตั้งใจฟังครับ

ผมยอมรับว่า Pope องค์ใหม่ต้องเผชิญกับสังคมที่มีคนแบบผมไม่น้อย ซึ่ง Pope Francis พยายามใช้ตำแหน่ง Pope เข้าถึงคนให้มากที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ โดยแตะเรื่องจริงในโลกจริง แตะเรื่องสงคราม เรื่องการทารุณเด็กทางเพศ ที่ถือว่าเป็นปัญหาใหญ่ของคณะบาทหลวงที่กระทำต่อเด็ก ยิ่งเฉพาะเด็กผู้ชายที่ดูแลบาทหลวง ซึ่งเป็นคำเรียกร้องของสังคมในหลายยุค พยายามจี้ผู้นำทางศาสนาว่าควรมี จุดยืนและมีการลงโทษที่เป็นรูปธรรม เพราะที่ผ่านมาการลงโทษบาทหลวงที่ละเมิดเด็กทางเพศ จะไม่ต่างจากครูในบ้านเรา เมื่อมีการกระทำเดียวกัน ถ้าเป็นบ้านเราคือ ย้ายครูจากอำเภอนี้ไปอำเภอนั้น หรือจังหวัดนี้ไปจังหวัดนั้น ถือว่าปัญหาจบไปใช่ไหมครับ? ก่อนยุค Pope Francis วิธีการจัดการของ Vatican ไม่ต่างกัน คือย้ายบาทหลวง (ตัวปัญหา) ไปโบสถ์อื่น ในอำเภอหรือจังหวัดอื่นๆ

แต่พอ Pope Francis แตะเรื่องนี้ ท่านถูกต่อต้านจากฝ่ายอนุรักษนิยม (จัด) ทางศาสนา ที่มีความเชื่อว่าระดับ Pope ไม่ควรเปื้อนตัวเอง คลุกคลีกับเรื่องแบบนี้ เพราะไม่ “เหมาะสม” และท่านอยู่สูงเกิน

ความคิดแบบนี้แหละครับที่ทำให้คนในทวีปอเมริกาเหนือกับยุโรปเริ่มนับถือศาสนาคริสต์น้อยลง เพราะเขามีความเห็นว่าผู้นำทางศาสนาไม่ตอบโจทย์ และไม่มีความเข้าใจกับโลกปัจจุบัน ผิดถูกอย่างไร ผมไม่มีคำตอบครับ แต่นี่คือความเชื่อคนในทวีปนี้ กลายเป็นว่าจำนวนคนที่นับถือศาสนาคริสต์เพิ่มมากขึ้นในทวีปลาตินอเมริกา เอเชีย กับแอฟริกา แทน

และในการเลือก Pope องค์ใหม่ในรอบนี้ อาจมีแนวโน้มสูงว่าหน้าตา Pope จะไม่เหมือนที่เราเคยคุ้นเคยกัน เมื่อนึกถึง Pope ขึ้นมาปุ๊บ จะต้องนึกถึงฝรั่งผิวขาวขึ้นมาทันทีใช่ใหมครับ? แต่คราวนี้ไม่แน่ ณ เวลานี้ ตัวเต็ง Pope องค์ใหม่ อาจเป็นแอฟริกัน หรืออาจเป็นฟิลิปปินส์ ถ้าเป็นเช่นนี้ขึ้นมา โลกจะยอมรับไหม? หรือ Pope จะต้องเป็นฝรั่งผิวขาวตลอดนิรันดรไป? อีกไม่กี่วันข้างหน้า พวกเราจะได้คำตอบพร้อมๆ กันครับ.