การชุมนุมชู 3 นิ้วของกลุ่มคณะราษฎรที่นัดรวมพลกันอย่างต่อเนื่องตามสถานที่ต่างๆ ในกรุงเทพฯ มีการเคลื่อนขบวนเรียกร้องลงบนท้องถนน เปิดเวทีปราศรัย และจัดกิจกรรมแสดงงานศิลปะ ทั้งล้อเลียน เสียดสีสังคม ไปจนถึงก้าวล่วงสถาบัน ซึ่งผู้ร่วมชุมนุมแฟลชม็อบต่างใช้สิทธิเสรีภาพในการแสดงออกอย่างเต็มที่ ตามภาพปรากฏบนโลกโซเชียลและหน้าข่าวที่สื่อมวลชนนำเสนออย่างคึกคัก
        แต่หลังม็อบสามนิ้วประกาศยุติชุมนุมในแต่ละค่ำคืน ผู้ร่วมกิจกรรมชุมนุมแยกย้ายกันกลับบ้าน รถเข็นร้านรวงที่แห่กันไปตามพื้นที่ชุมนุมไม่อยู่แล้ว จะมีกลุ่มคนอีกอาชีพปรากฏตัวขึ้นมาแทน นั่นคือ คนกวาดถนน ที่ต้องทำงานอย่างหนักแข่งกับเวลาเพื่อรักษาความสะอาด และแบกรับความเสี่ยง ยิ่งถ้าพื้นที่ชุมชนซึ่งมีกลุ่มม็อบบางส่วนพ่นสีและขีดเขียนข้อความบนกำแพง พ่นสีสเปรย์ใส่ป้าย รวมถึงพื้นผิวจราจรด้วยแล้ว ดังที่มีแชร์ภาพเจ้าหน้าที่ทำความสะอาดต้องปฏิบัติงานด้วยความยากลำบาก ต้องลบและล้างข้อความที่ม็อบพ่นไว้ เพื่อให้ผู้ที่ขับขี่ยานพาหนะในเส้นทางนั้นสามารถมองเห็นเครื่องหมายจราจรบนพื้นทางได้อย่างชัดเจน ถือเป็นงานใหญ่ไม่แพ้เก็บขยะกองโต

 

 

        มีรายงานหลังม็อบบริเวณเรือนจำพิเศษกรุงเทพมหานครเสร็จสิ้นวันที่ 25 ต.ค.2563 กทม.จัดเก็บขยะได้มากกว่า 3,100 กิโลกรัม ที่สุดแล้วหลายฝ่ายวอนกลุ่มผู้ชุมนุมให้เห็นใจเจ้าหน้าที่และเคารพกฎระเบียบบ้านเมือง ช่วยกันดูแลรักษาความสะอาด

        ราตรี ธนสมบัติกุล ผู้อำนวยการเขตบางรัก เผยว่า จากสถานการณ์ชุมนุมพื้นที่บางรักใน 2 ช่วงเวลา คือ วันที่ 26 ตุลาคม เป็นการเดินขบวนจากสามย่านมาที่สถานทูตเยอรมนี ซึ่งตั้งอยู่ในเขตสาทร แต่กลุ่มผู้ชุมนุมล้นมาจำนวนหนึ่ง หลังการชุมนุมยุติเวลา 21.15 น. ฝ่ายรักษาความสะอาดเขตบางรักเข้าไปดำเนินการ ประกอบด้วยพนักงานกวาด 10 คน ผู้ควบคุมปฏิบัติงาน 2 คน และพนักงานทั่วไปเก็บขนมูลฝอย 8 คน บริเวณถนนสาทรเหนือตั้งแต่ปากซอยคอนแวนต์ถึงแยกวิทยุ รวมถึงเกาะกลางถนนวิทยุ ใช้รถเก็บขนมูลฝอยแบบอัดขนาด 5 ตัน จำนวน 2 คัน วันนั้นเก็บขยะได้ 100 กิโลกรัม
        อีกช่วงเวลาหนึ่ง วันที่ 29 ต.ค. กลุ่มผู้ชุมนุมตั้งใจมาพื้นที่บางรัก คนเดินทางมาโดยรถไฟฟ้าบีทีเอส รถจักรยานยนต์ มีทั้งนักเรียน นักศึกษา การ์ด รปภ. และคนทั่วไป จำนวน 2,500 คน มาสมทบกับกลุ่มผู้ชุมนุมที่วัดแขก 9,000 คน รวมแล้ววันนั้นมีกลุ่มผู้ชุมนุมประมาณ 11,500 คน การชุมนุมจัดกิจกรรมแสดงศิลปะราษฎร แสดงงานศิลปะบนถนน เดินแฟชั่น แจกจ่ายสติกเกอร์ชูสามนิ้วและริบบิ้นสีขาว รวมถึงยื่นข้อเรียกร้อง 3 ข้อ

 

        บนถนนสีลมไม่มีการฉีดพ่นข้อความลงบนพื้นผิวจราจรเหมือนการชุมนุมครั้งก่อนๆ ที่เพิ่มภาระงานให้เขตต่างๆ ม็อบปรับตัวและพัฒนาขึ้น จะวางป้ายไวนิลก่อนแล้วฉีดสเปรย์และเขียนข้อความ เมื่อเลิกชุมนุมจึงไม่พบพื้นผิวถนนที่เลอะ ม็อบสีลมประกาศยุติชุมนุมเวลาสองทุ่มครึ่ง หลังหน่วยอีโอดีเข้าเคลียร์พื้นที่ จนท.ฝ่ายรักษาความสะอาดลงปฏิบัติงานบนถนนสีลม สองฝั่งตั้งแต่แยกศาลาแดงจนถึงวัดแขก และเกาะกลาง คนกวาด 35 คน ผู้ควบคุม 6 คน พนักงานเก็บขนอีก 20 คน
        “ ครั้งนี้ใช้รถขนมูลฝอยแบบอัดขนาด 5 ตัน ตามมาอีก 4  คัน ตัวเลขขยะจากที่ชุมนุม 500 กิโลกรัม ไม่รวมขยะจากครัวเรือน ซึ่งต้องจัดการขยะให้เพื่อความสะอาด เป็นระเบียบเรียบร้อย ป้องกันขยะตกค้าง ลดปัญหาการแพร่เชื้อโรคต่างๆ ”
        ผู้อำนวยการเขตบางรักเล่าว่า แม้กลุ่มผู้ชุมนุมบางส่วนจะช่วยเก็บรวบรวมขยะใส่ถุงดำไว้ให้ แต่ที่พบปัญหามากบริเวณเกาะกลาง คอกต้นไม้ ทิ้งขยะเป็นหย่อมๆ พนักงานต้องเดินเก็บขยะ รวมถึงแกะสติกเกอร์สามนิ้วที่ติดไว้ตามเสาไฟฟ้า-ต้นไม้ออกให้หมด รวมถึงปลดป้ายไวนิลขนาดใหญ่เขียนข้อความโจมตีรัฐบาลและสถาบัน ซึ่งผูกกับต้นไม้ แม้การชุมนุมเลิกสอง-สามทุ่มแล้วแต่กลุ่ม แต่เขตและเจ้าหน้าที่ฝ่ายรักษาความสะอาดมาเตรียมความพร้อมที่เขตตั้งแต่บ่าย วางแผนงาน จัดแบ่งโซนทำงาน โดยมีหัวหน้าฝ่ายรักษาความสะอาดบัญชาการ เมื่อเริ่มชุมนุม เทศกิจนอกเครื่องแบบกระจายตัวในพื้นที่ชุมนุมเพื่อรายงานจำนวนคน กิจกรรม และระแวดระวังมิจฉาชีพที่อาจแฝงมากับกลุ่มผู้ชุมนุม
        “พนักงานกวาดที่เราเรียกว่า นางฟ้า จะเคลื่อนพลมาปรากฏตัวหลังม็อบยุติ พร้อมปฏิบัติหน้าที่ด้วยความเข้มแข็ง”
        “ราตรี” ยังฝากผู้ชุมนุมร่วมดูแลรักษาทรัพย์สินราชการไม่ให้เสียหายด้วย

 

        เบื้องหลังการปฏิบัติงานคนกวาดขยะ ศิริรัตน์ กำปั่นเพ็ชร์ หัวหน้าผู้ควบคุมกวาด วัย 55 ปี ซึ่งนำทีม ’นางฟ้า’ คนกวาดขยะเขตบางรัก เคลียร์พื้นที่ให้สะอาดหลังการชุมนุมคณะราษฎรยุติ เล่าว่า การรักษาความสะอาดหลังชุมนุมใช้เวลา 2 ชั่วโมงเป็นอย่างน้อย และระดมคนช่วยกันทำอย่างรวดเร็ว เพื่อเปิดถนนให้สัญจรได้ตามปกติ จะแบ่งกลุ่มคนกวาดเป็นชุด หัวและท้าย ไล่กวาดขยะจุดเล็กๆ มากองรวมเป็นจุดใหญ่ จากนั้นรถขนขยะตามหลัง ทุกคนช่วยกันจัดเก็บใส่รถ จากนั้นมีรถฉีดล้างพื้นผิวถนนให้สะอาด วันที่ 29 ต.ค. ที่มีม็อบสีลม คืนนั้นฝนตก ทีมเราสวมเสื้อกันฝน สวมรองเท้าบูต ปักหลักรอจนกว่ากลุ่มผู้ชุมนุมจะเลิก เป็นหน้าที่ที่ต้องทำให้เรียบร้อยถึงจะกลับบ้านได้ อีกเรื่องที่กังวลคือความปลอดภัยในชีวิต ต้องคอยเตือนหากเจอวัตถุแปลกปลอม อย่าเข้าใกล้ และรีบแจ้งเจ้าหน้าที่ตำรวจ
        “ ทำงานรักษาความสะอาดมา 30 ปีที่เขตบางรัก คนกวาดส่วนมากเป็นผู้หญิง ทำงานไม่แพ้ผู้ชาย คนกวาด ช่วงเช้าตั้งแต่เวลา 05.00-13.00 น. ช่วงบ่ายตั้งแต่เวลา 13.00-21.00 น. งานประจำต้องทำให้เรียบร้อย ไม่ให้ขยะตกค้าง ชีวิตพนักงานกวาดขยะต้องเสี่ยงถูกรถชน จะสวมใส่เสื้อกั๊กสีสะท้อนแสง เป็นเครื่องแบบที่สำนักงานเขต ติดตัวตลอดเวลา เพื่อให้ง่ายต่อการมองเห็นและความปลอดภัย อาชีพนี้ทำงานอยู่บนความเสี่ยงจากผู้ขับขี่บนท้องถนน แล้วก็เสี่ยงภัยขยะอันตรายที่ทิ้งปะปนกับขยะทั่วไป ถ้าม็อบมา งานเพิ่มขึ้นอีก แต่คิดเสียว่า ม็อบไม่ได้มีทุกวัน และนี่คือหน้าที่ของเรา หยุดไม่ได้” ศิริรัตน์ ผู้คุมนางฟ้า กล่าวด้วยรอยยิ้ม

 

        พื้นที่เขตดุสิต ซึ่งมีสถานที่ราชการสำคัญอย่างทำเนียบรัฐบาล ถนนสายประวัติศาสตร์อย่างถนนราชดำเนิน เวลามีม็อบเรียกร้องทางการเมืองมักจะเคลื่อนขบวนมุ่งสู่ทำเนียบฯ ปักหลักค้างแรมราชดำเนิน นางสาวนาตยา เกิดสกุล อายุ 33 ปี หนึ่งในคนกวาดขยะเขตดุสิต จับไม้กวาดมาแล้ว 5 ปี ดูแลรักษาความสะอาดตั้งแต่แยกสวนมิสกวันถึงสะพานมัฆวานฯ บอกว่า ทำงานสัปดาห์ละ 7 วัน ส่วนใหญ่ทำงานกวาดถนนช่วงบ่าย ตั้งแต่ 13.00-21.00 น. งานหนักหน่อยเวลามีม็อบ เพราะปริมาณขยะจะมากขึ้นตามจำนวนผู้เข้าร่วมชุมนุม ทางเขตจะระดมคนกวาดขยะจำนวนมากกว่าสถานการณ์ปกติ เพราะกลัวขยะสะสม ทำให้เน่าเหม็น ระยะเวลาทำงานก็นานมากขึ้น ต้องช่วยกัน
        เธอบอก ขยะที่พบมากมีทั้งขวดพลาสติก ถ้วยโฟมใส่อาหาร ถุงพลาสติกปลิวกระจัดกระจาย เมื่อรู้ว่าจะมีการชุมนุมในพื้นที่เราจะนำถุงขุ่นสีขาวสำหรับทิ้งขยะวางไว้ตามจุดต่างๆ เพื่อให้ผู้มาร่วมชุมนุมได้ทิ้ง แต่ก็มีคนส่วนหนึ่งที่ทิ้งขยะเกลื่อนกลาด เศษอาหารหกเลอะเทอะ ถ้าสกปรกมากก็ต้องมีรถน้ำมาฉีดล้างเพิ่มอีก ส่วนที่กลุ่มผู้ชุมนุมฉีดพ่นข้อความหยาบคายบนกำแพง ทาง จนท.เขตนำสีขาวมาทาทับข้อความเหล่านั้น เวลาประชุม หัวหน้าฝ่ายก็ย้ำให้ระวังสิ่งแปลกปลอมตามโคนต้นไม้ ถ้าพบรีบแจ้ง ไม่ต้องหยิบจับ

        “ ม็อบมาทำเนียบฯ ครั้งล่าสุด คนกวาดถนนช่วงเช้าเลิกงานช้ากว่าปกติ ด้วยขยะจำนวนมากและต้องล้างทำความสะอาด จัดเก็บขยะรอบพื้นที่ชุมนุม เหนื่อยยังไงพวกเราก็ทำ จะใส่หน้ากากอนามัย สวมถุงมือเวลาทำงานกวาดขยะ นอกจากป้องกันสุขภาพตามหลักสุขอนามัย ยังป้องกันโรคโควิด-19 การทำงานในพื้นที่มีคนมารวมกลุ่มชุมนุมกันจำนวนมากก็กังวลเหมือนกัน ต้องดูแลตัวเอง ผู้มาชุมนุม อยากให้ทิ้งขยะที่จุดรวมขยะ จนท.จัดเก็บสะดวก ช่วยๆ กัน จะมีม็อบ เกิดอุบัติเหตุบนถนน คราบน้ำมันเลอะ น้ำท่วม ฝนตก เราก็กวาด ดูแลไม่ให้ขยะอุดช่องตะแกรงระบายน้ำ ช่วยให้การระบายน้ำเร็วขึ้น น้ำไม่ท่วมถนน” นางฟ้ากวาดขยะเขตดุสิตฝากให้ทุกคนใส่ใจรักษาความสะอาดกรุงเทพฯ 
        การชุมนุมไม่ว่าจะจัดพื้นที่ใด ข้อเรียกร้องได้รับการตอบรับในระดับไหน สิ่งหนึ่งที่ไม่ควรละเลย คือ การมีส่วนร่วมรักษาความสะอาดไปจนถึงได้ปลูกฝังความรับผิดชอบต่อสังคมส่วนรวมในกลุ่มผู้ชุมนุม.