พฤฒสภา คือ สภาปรีดี จริงหรือ ? (4)

ไชยันต์ ไชยพร

ก่อนจะเกิดรัฐธรรมนูฉบับที่ 4 หรือรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (ฉบับชั่วคราว) พ.ศ. 2490  เรามีรัฐธรรมนูญฉบับที่ 2 คือฉบับ 10 ธันวาคม พ.ศ. 2475 และฉบับที่ 3 คือฉบับ 10 พฤษภาคม พ.ศ. 2489  ผู้เขียนได้ชี้ให้เห็นแล้วว่า รัฐธรรมนูญฉบับที่ 2 ที่ใช้อยู่ระหว่าง พ.ศ. 2475-2489 เป็นรัฐธรรมนูญที่นำไปสู่ระบอบคณาธิปไตยสืบทอดอำนาจโดยคณะราษฎร สาเหตุสำคัญที่ทำให้รัฐธรรมนูญฉบับนี้เป็นรัฐธรรมนูญคณาธิปไตยสืบทอดอำนาจโดยคณะราษฎร ได้แก่

1. การเปิดให้สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2 มีสิทธิ์รับรองคณะรัฐมนตรีร่วมกับสมาชิกสภาผู้แทน

ราษฎรประเภทที่ 1

2. สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2 มีจำนวนเท่ากับสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 1 ที่มาจากการเลือกตั้ง

3. สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2 มาจากการแต่งตั้งโดยคณะรัฐมนตรี และมีวาระอยู่ยาวตราบที่ยังบังคับใช้บทเฉพาะกาลอยู่ 

4. สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2 ชุดแรกที่แต่งตั้งขึ้นในเดือนธันวาคม พ.ศ. 2476 มาจากการแต่งตั้งโดยคณะรัฐมนตรี คณะที่ 4 ที่มาจากการทำรัฐประหาร

5. คณะรัฐมนตรี คณะที่ 4 ที่มาจากการทำรัฐประหาร แต่งตั้งตัวเองและพวกพ้องซึ่งส่วนเป็นสมาชิกคณะราษฎรให้เป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2

6. สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2 รับรองตัวเองให้เป็นคณะรัฐมนตรี

จาก 1-5 บรรดาสมาชิกคณะราษฎรต่างแต่งตั้งตัวเองกลับไปกลับมาหมุนเวียนกันเป็นคณะรัฐมนตรี และสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2 เป็นระยะเวลาถึง 13 ปี จนมีการประกาศใช้รัฐธรรมนูญฉบับใหม่ นั่นคือ ฉบับที่ 3 เมื่อวันที่ 10 พฤษภาคม พ.ศ. 2489                       

รัฐธรรมนูญฉบับที่ 3 นี้ แม้จะยกเลิกสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2 และให้มีสมาชิกพฤฒสภาขึ้นแทน แต่ก็ยังกำหนดให้สมาชิกพฤฒสภามีสิทธิ์ในการรับรองคณะรัฐมนตรีร่วมกับสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรที่มาจากการเลือกตั้ง  และแม้ว่าจะกำหนดให้สมาชิกพฤฒสภามาจากการเลือกตั้งของประชาชน แต่รัฐธรรมนูญฉบับที่ 3 นี้ได้กำหนดไว้ว่า ในช่วงแรกให้สมาชิกพฤฒสภามาจากการเลือกของสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร

ทีนี้ เรามาดูกันว่า สมาชิกพฤฒสภาที่สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรได้เลือกขึ้นมาเป็นจำนวน 80 คนตามที่กำหนดไว้ในรัฐธรรมนูญเป็นใครและพวกใครบ้าง   และทำไมคนในสมัยนั้นถึงเรียกพฤฒสภาว่าเป็น “สภาปรีดี”    พฤฒสภาเต็มไปด้วยคนของปรีดีจริงหรือ ?

ในการตอบข้อสงสัยข้างต้น ผู้เขียนจะขอกล่าวถึงภูมิหลังของสมาชิกพฤฒสภาทั้งหมด 80 ท่าน เพื่อเป็นข้อมูลในการประเมินข้อน้ำหนักความน่าเชื่อถือเกี่ยวกับการตั้งฉายา “พฤฒสภา” ว่าเป็น “สภาปรีดี” โดยไล่ไปตามลำดับตัวอักษร โดยตอนที่แล้วได้กล่าวถึงภูมิหลังของสมาชิกพฤฒสภาจำนวน 6 ท่าน ได้ข้อสรุปด้งนี้

ท่านต่อไปคือ พลโท หลวงเกรียงศักดิ์พิชิต

ท่านเป็นสมาชิกคณะราษฎร สายทหารบก [1] และเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2 [2] ได้เป้นรัฐมนตรี (ลอย) ครั้งแรกวันที่ 21 มีนาคม 2484 ในคณะรัฐมนตรี คณะที่ (วันที่ 21 ธันวาคม 2481 – 7 มีนาคม 2485) โดยมีพันเอก หลวงพิบูลสงครามเป็นนายกรัฐมนตรี [3] ต่อมาในคณะรัฐมนตรีคณะเดียวกันนี้ ได้รับแต่งตั้งเป็นรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงมหาดไทยเมื่อวันที่ 13 มกราคม พ.ศ. 2485  ต่อมาในคณะรัฐมนตรี คณะที่ 10 (7 มีนาคม 2485 – 1 สิงหาคม 2487) ที่มีจอมพล ป. พิบูลสงครามเป็นนายกรัฐมนตรี ท่านได้รับแต่งตั้งเป็นรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงกลาโหม  และภายใต้คณะรัฐมนตรี คณะที่ 10 นี้ ต่อมาท่านได้รับแต่งตั้งเป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหมเมื่อวันที่ 15 พฤศจิกายน พ.ศ. 2486

ต่อมาใน คณะรัฐมนตรี คณะที่ 14  (2 กุมภาพันธ์ 2489 – 24 มีนาคม 2489) ที่มีนายควง อภัยวงศ์เป็นนายกรัฐมนตรี ท่านได้รับแต่งตั้งเป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุข จากนั้นท่านได้รับแต่งตั้งให้เป็นสมาชิกพฤฒสภาวันที่ 24 พฤษภาคม พ.ศ. 2489  หลังรัฐประหารวันที่ 8 พฤศจิกายน พ.ศ. 2490 ที่ยึดอำนาจจากรัฐบาลพลเรือตรี ถวัลย์ ธำรงนาวาสวัสดิ์และพวกของปรีดี พนมยงค์ ท่านได้รับแต่งตั้งให้เป็นสมาชิกวุฒิสภาเมื่อวันที่ 18 พฤศจิกายน พ.ศ. 2490 อีกทั้งท่านยังได้รับแต่งตั้งให้เป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2 วันที่ 30 พฤศจิกายน พ.ศ. 2494 หลังจากที่จอมพล ป. พิบูลสงครามให้มีการทำรัฐประหารตัวเองในวันที่ 29 พฤศจิกายน พ.ศ. 2494

พลโท หลวงเกรียงศักดิ์พิชิตเป็นนักเรียนนายร้อยรุ่นเดียวกับจอมพล ป. พิบูลสงครามและพลโทผิน ชุณหะวัณ ที่เป็นผู้นำการรัฐประหาร 8 พฤศจิกายน [4]

จากที่กล่าวมานี้ กล่าวได้ว่า การที่ท่านได้รับแต่งตั้งเป็นสมาชิกพฤฒสภา ท่านไม่ได้มีส่วนทำให้พฤฒสภาเป็น “สภาปรีดี”     

ต่อไปคือ คุณเขียน  กาญจพันธุ์

จากการค้นข้อมูลเบื้องต้น ทราบแต่เพียงว่า คุณเขียน  กาญจพันธุ์ ลงสมัครรับเลือกตั้งเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร ตั้งแต่มีการเลือกตั้งครั้งแรกในประเทศไทย ได้เป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรคนแรกของจังหวัดสมุทรปราการ  คุณเขียน  กาญจพันธุ์ เป็น ส.ส. อยู่เพียงสมัยเดียว นั่นคือ ระหว่าง 15 พ.ย. 2476 – 6 พ.ย. 2480 และในการเลือกตั้งครั้งที่สองของประเทศไทย วันที่ 7 พฤศจิกายน พ.ศ. 2480  ผู้ที่ได้รับเลือกตั้งเป็นผู้แทนจังหวัดสมุทรปราการคือ ขุนชำนิอนุสาส์น จากข้อมูลข้างต้น ไม่สามารถกล่าวได้ว่าท่านมีความสัมพันธ์พิเศษกับท่านปรีดี พนมยงค์   

สรุปผลล่าสุดคือ

จากที่ศึกษาภูมิหลังสมาชิกพฤฒสภาไปทั้งสิ้น 8 ท่านในทั้งหมด 80 ท่านพบว่า มีสมาชิกที่จัดได้ว่าเป็นพวกปรีดี 2 ท่าน มีแนวโน้มที่จะสนับสนุนปรีดี 1 ท่าน ไม่ใช่พวกปรีดี 3 ท่าน ไม่สามารถจัดได้ว่าเป็นฝ่ายใดแน่ 2 ท่าน

(โปรดติดตามตอนต่อไป)

[1] ประเสริฐ ปัทมะสุคนธ์, “คณะราษฎร” ผู้ก่อการเปลี่ยนแปลงการปกครอง 24 มิถุนายน 2475,  https://pridi.or.th/th/content/2023/06/1563

[2] https://dl.parliament.go.th/handle/20.500.13072/35919

[3] https://dl.parliament.go.th/handle/20.500.13072/384643

[4] อาชญาสิทธิ์ ศรีสุวรรณ, ผิน ชุณหะวัณ: ผู้ก่อการรัฐประหารล้มรัฐธรรมนูญประชาธิปไตย, สถาบันปรีดี พนมยงค์   https://pridi.or.th/th/topics/พิชิต-เกรียงศักดิ์พิชิต