ท่อส่งก๊าซรัสเซีย-เยอรมนี ร้อนฉ่าใน ‘วิกฤตยูเครน’

แต่ถึงวันนี้ยังไม่ได้รับอนุมัติตามกฎข้อบังคับของยุโรป เพราะต้องมีการอนุญาตให้ Gazprom บริษัทก๊าซยักษ์ใหญ่ของรัสเซียเปิดก๊อกอย่างเป็นทางการเสียก่อน

หลายประเทศในยุโรปรวมทั้งอเมริกาไม่ต้องการให้ท่อส่งก๊าซนี้เกิด เพราะจะเป็นการทำให้ยุโรปต้องพึ่งพารัสเซียในเรื่องพลังงานนี้มากเกินไป

หากเริ่มทำงานเมื่อใดก็สามารถส่งก๊าซธรรมชาติไม่ต่ำกว่า 55,000 ล้านลูกบาศ์กเมตรให้ยุโรปต่อปี

ท่อ Nord Stream ดั้งเดิมเสร็จสมบูรณ์ในปี 2555 และขนานไปกับท่อส่งใหม่ และจะสิ้นสุดที่ Greifswald เช่นเดียวกัน แต่มีจุดเริ่มต้นต่างกัน จุดใหม่คือ Vyborg บนชายฝั่งทางเหนือของอ่าวฟินแลนด์

Nord Stream 2 จะช่วยให้รัสเซียสูบก๊าซเพิ่มเติมประมาณ 55 พันล้านลูกบาศก์เมตร ไปยังเยอรมนีในแต่ละปีและสามารถเพิ่มกำลังการผลิตเป็นสองเท่า ถือว่าอยู่ในอันดับต้นๆ ของภูมิภาค

พอเกิดวิกฤตยูเครนขึ้นเพราะอเมริกากล่าวหาว่ารัสเซียระดมทหารกว่า 100,000 นาย รวมตัวกันตามแนวชายแดนของยูเครน ก็ทำให้เห็นว่าท่อส่งก๊าซ Nord Stream แฝดนี้ช่วยทำให้รัสเซียสามารถส่งก๊าซไปทางตะวันตกได้ด้วยวิธีอื่นนอกเหนือจากการผ่านอาณาเขตของเพื่อนบ้านโดยตรง

ก่อนหน้านี้เคยอาศัยผ่านกรุงเคียฟ เมืองหลวงยูเครน จึงได้รับค่าธรรมเนียมการขนส่งที่กลายเป็นรายได้สำคัญ

ประธานาธิบดีรัสเซีย วลาดิมีร์ ปูติน อดีตเจ้าหน้าที่เคจีบี ถูกกล่าวขานว่าไม่พอใจความเป็นอิสระของยูเครนนับตั้งแต่การล่มสลายของสหภาพโซเวียตในปี 1989

ยิ่งยูเครนทำท่าว่าจะเข้าซบอก NATO ด้วย ก็ยิ่งทำให้ปูตินหงุดหงิดหนักขึ้นอีก

รัสเซียผนวกคาบสมุทรไครเมียเข้ากับรัสเซียในปี 2014

รัสเซียถูกมองว่าให้การสนับสนุนกลุ่มแบ่งแยกดินแดนที่สนับสนุนรัสเซียในภูมิภาค Donbas ทางตะวันออกของยูเครนที่ติดกับรัสเซีย

ท่อก๊าซใหม่นี้อาจถูกมองว่าเป็นการเพิ่มแรงกดดันต่อยูเครนโดยรัสเซียอีกด้านหนึ่ง

ประธานาธิบดี Volodymyr Zelensky ของยูเครนเคยเตือนว่า โครงการ Nord Stream เป็น “อาวุธทางภูมิรัฐศาสตร์ที่เป็นอันตราย”

เขาไม่ใช่ผู้นำโลกคนเดียวที่มองรัสเซียในแง่ลบในเรื่องนี้

หลายฝ่ายมองว่ารัสเซียอาจใช้ Nord Stream เป็นเครื่องต่อรองทางการเมืองเหนือสหภาพยุโรป

แค่ขู่ว่าจะระงับการส่งก๊าซในฤดูหนาวก็ทำให้ยุโรปตะวันตกหลายประเทศต้อง “หนาว” ขึ้นมาทันที

เยอรมนีตอนที่อยู่ใต้การนำของอดีตนายกรัฐมนตรีอังเกลา แมร์เคิล ไม่ยอมให้รัสเซียใช้ท่อส่งก๊าชนี้ข่มขู่หรือ “แบล็กเมล์” ได้

โดยยืนยันว่าโครงการนี้เป็น “กิจการร่วมค้า” ที่ไม่ควรเอาการเมืองมาเกี่ยวข้อง

เพราะประโยชน์หลักของการเป็นท่อส่งพลังงานนั้นจะช่วยให้ความอบอุ่นแก่บ้านเรือน 26 ล้านหลัง

และช่วยให้การเปลี่ยนผ่านจากพลังงานนิวเคลียร์ไปสู่พลังงานหมุนเวียนได้อย่างมีประสิทธิภาพ

แต่ยุโรปก็กำลังเผชิญปัญหาวิกฤตพลังงานอยู่ จึงตกอยู่ในภาวะที่มีจุดอ่อนอย่างชัดเจน

อีกทั้งเมื่อเร็วๆ นี้ Gazprom ปฏิเสธที่จะส่งมอบก๊าชตามปริมาณที่รับปากเอาไว้ ทำให้เกิดความคลางแคลงว่ามอสโกกำลังเล่นเกมกดดันยุโรปตะวันตกใช่หรือไม่

สหราชอาณาจักรนำเข้าก๊าซเพียง 3% จากรัสเซีย เยอรมนีได้รับ 40% และฟินแลนด์ 100%

นั่นย่อมสะท้อนถึงอำนาจต่อรองของรัสเซียเหนือบางประเทศในยุโรปตะวันตกอย่างปฏิเสธไม่ได้

ธนาคารเพื่อการลงทุนของอเมริกา Stifel เตือนในสัปดาห์นี้ว่าราคาก๊าซอาจพุ่งขึ้น 4 เท่าหากเกิดสงครามอันเกิดจากวิกฤตยูเครน

นายกฯ Olaf Scholz ผู้รับช่วงต่อจากหญิงเหล็กมาร์แคลได้ส่งสัญญาณว่าอาจจะมีการปรับเปลี่ยนท่าทีเกี่ยวกับ Nord Stream 2

“ทุกอย่างย่อมขึ้นอยู่กับการทบทวนแนวทางหากมีการแทรกแซงทางทหารต่อยูเครน”

นั่นแปลว่าความตึงเครียดทางทหารกรณียูเครนอาจจะมีผลกระทบต่อนโยบายของเยอรมนีต่อท่อส่งก๊าซนี้ก็ได้

รัฐมนตรีต่างประเทศเยอรมนี AnnalenaBaerbock พูดในสภาว่าพันธมิตรตะวันตกกำลัง “ดำเนินการตามมาตรการคว่ำบาตรที่เข้มงวด… รวมถึง Nord Stream”

ปัญหาคือถ้าการเจรจาทางการทูตระหว่างรัสเซียกับโลกตะวันตกล้มเหลว สถานการณ์เกี่ยวกับท่อส่งก๊าซนี้ก็อาจจะแปรเปลี่ยนได้

Emily Haber เอกอัครราชทูตเยอรมนีประจำกรุงวอชิงตัน ทวีตว่า “ทุกอย่างย่อมเกิดขึ้นได้ รวมถึง Nord Stream 2” หากรัสเซียละเมิดอธิปไตยของยูเครน

ประธานาธิบดีโจ ไบเดน ถูกโจมตีจาก ส.ส. และ ส.ว. จากทั้งรีพับลิกันและเดโมแครตว่าไม่พยายามมากพอที่จะระงับโครงการนี้

อดีตประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ ของสหรัฐฯ เคยแสดงความเห็นทางลบในเรื่องนี้ระหว่างการประชุมสุดยอด NATO ที่กรุงบรัสเซลส์ เมื่อเดือนกรกฎาคม 2018

โฆษกกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐฯ เคยข่มขู่เครมลินอย่างชัดเจนว่า วอชิงตันจะขัดขวางการลงนามผ่านกฎระเบียบของส่วนขยายของโครงการนี้ หากรัสเซียไม่ยินยอมทำตามเงื่อนไขของตะวันตก

“หากรัสเซียบุกยูเครนไม่ทางใดก็ทางหนึ่ง Nord Stream 2 จะไม่ก้าวไปข้างหน้า…เราจะทำงานร่วมกับเยอรมนีเพื่อให้แน่ใจว่าจะไม่มีความคืบหน้าในโครงการนี้”

เยอรมนียังลังเลที่จะให้การสนับสนุนทางทหารที่สำคัญต่อยูเครนจนถึงขณะนี้ แม้ว่าจะมีแรงกดดันจากประชาคมระหว่างประเทศให้ทำเช่นนั้นก็ตาม

แต่หากถึงจุดนั้น ก็ยังมีทางเลือกอื่นๆ ที่เป็นไปได้สำหรับการจัดหาก๊าซหาก Nord Stream 2 ถูกปิดกั้น แม้จะไม่สะดวกเท่ากับท่อก๊าซทางตรงนี้ก็ตาม

เช่น การส่งจากนอร์เวย์ เนเธอร์แลนด์ อังกฤษ และเดนมาร์กแทน

ไปๆ มาๆ การเมืองก็เข้ามาแทรกทุกอย่าง...แม้แต่ท่อส่งก๊าชก็ยังหนีไม่พ้น.