ม.ธรรมศาสตร์  ศูนย์รังสิต / เมื่อวันที่ 12  กรกฎาคม  ที่มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์  ศูนย์รังสิต  มีงานเปิดตัวหนังสือ ‘พังงาแห่งความสุข...สุขที่คุณสัมผัสได้’  และมีการจัดเวทีเสวนาโดยผู้มีส่วนร่วมในการขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ ‘พังงาแห่งความสุข’ เช่น  ไมตรี  จงไกรจักร  นายกสมาคมประชาสังคมพังงาแห่งความสุข  ปรีดา  คงแป้น  เลขาธิการมูลนิธิชุมชนไท  ธีรพล  สุวรรณรุ่งเรือง  รองผู้อำนวยสถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน

จังหวัดพังงา ได้รับการสำรวจและวิจัยจากหลายหน่วยงานว่าเป็นจังหวัดที่ประชาชนอยู่แล้วมีความสุขเป็นอันดับต้นๆ ของประเทศติดต่อกันหลายปี  เช่น  การสำรวจภาวะเศรษฐกิจของสังคมและครัวเรือนตลอดปี 2552-2553  พบว่า  พังงาเป็นจังหวัดที่มีความสุขมากที่สุดต่อเนื่องกัน 2 ปี  นอกจากนี้การวิจัยของศูนย์เครือข่ายวิชาการเพื่อสังเกตการณ์และวิจัยความสุขชุมชน  มหาวิทยาลัยอัสสัมชัญ  ตั้งแต่ปี 2557-2560 เรื่อง ‘ผลการจัดอันดับจังหวัดแห่งความสุขของประเทศไทย’ พบว่า  พังงาเป็นจังหวัดที่ประชาชนอยู่แล้วมีความสุขมากที่สุดเป็นอันดับสองของประเทศรองจากแม่ฮ่องสอน

จากการสำรวจพบว่าปัจจัยที่ทำให้ประชาชนในจังหวัดต่างๆ อยู่แล้วมีความสุข  มีปัจจัยมาจากด้านสิ่งแวดล้อมทางธรรมชาติเป็นหลัก  รวมทั้งวิถีชีวิตชาวบ้าน  เป็นเมืองสงบ  เป็นสังคมขนาดเล็ก  มีความสัมพันธ์ที่ดีของคนในครอบครัวและชุมชน  ผู้คนมีความช่วยเหลือเกื้อกูลกัน  มีความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สินสูง  คนในพื้นที่มีความจงรักภักดีต่อสถาบันชาติ  ศาสนา  พระมหากษัตริย์  มีความภาคภูมิใจในประวัติศาสตร์ท้องถิ่น   มีความเป็นเมืองและลักษณะวัตถุนิยมระดับน้อยถึงปานกลาง ฯลฯ

 

จากผลการสำรวจของหน่วยงานต่างๆ ดังกล่าว  วาทกรรม ‘พังงาแห่งความสุข’  จึงนำไปสู่การขับเคลื่อนโดยภาคประชาสังคมจังหวัดพังงา  โดยมีการจัดงาน ‘สมัชชาพังงาแห่งความสุขครั้งที่ 1’ ในปี 2556  และจัดต่อเนื่องมาเป็นประจำทุกปีจนถึงปัจจุบัน   และนำมาสู่การจัดทำร่างยุทธศาสตร์ 10 ข้อ  เพื่อนำไปสู่ ‘พังงาแห่งความสุข’  เช่น  1.การสร้างเศรษฐกิจที่ยั่งยืน  กระจายรายได้อย่างเป็นธรรม  2.การสร้างการศึกษาตลอดชีวิตและการศึกษาตามวิถีชุมชน  3.การสร้างความมั่นคงในที่ดินทำกินและที่อยู่อาศัยอย่างเป็นธรรม  4.การอนุรักษ์และฟื้นฟูทรัพยากรและสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน  ฯลฯ

หนังสือ ‘พังงาแห่งความสุข...สุขที่คุณสัมผัสได้’ เป็นหนังสือที่จัดทำขึ้นจากการถอดบทเรียนการทำงานชุมชนร่วมกันของผู้นำชุมชนและประชาสังคมของจังหวัดพังงาที่ทำงานร่วมกันมานานกว่า 20 ปี  ผ่านประสบการณ์ความล้มเหลว  การล้มลุกคลุกคลาน   จุดอ่อน  จุดแข็ง  ฯลฯ  จัดพิมพ์โดยโครงการผู้นำแห่งอนาคต   คณะวิทยาการเรียนรู้และศึกษาศาสตร์  มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์  และสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) คณะบรรณาธิการ : ไมตรี  จงไกรจักร, ปัณฑิตา  จันทร์อร่าม, พิมพ์ครั้งแรก :  กรกฎาคม 2561  จำนวน 166  หน้า  จำนวนพิมพ์ 3,000 เล่ม 

จุดเริ่มต้นของหนังสือเล่มนี้มาจากแนวคิดของ ศ.นพ.ประเวศ  วะสี  และ ประชา  หุตานุวัตร  ที่มองเห็นว่าบทเรียนการทำงานของสมาคมประชาสังคมพังงาแห่งความสุข  คือ  การสร้างความเข้มแข็งของชุมชนในระดับฐานราก  ที่มีความเป็นตัวของตัวเอง  และมีศักดิ์ศรี  โครงการผู้นำแห่งอนาคตฯ จึงเล็งเห็นความสำคัญของการตีแผ่แนวคิดและกระบวนการขับเคลื่อนสังคมของสมาคมประชาสังคมพังงาฯ ออกสู่สาธารณะชน  และถือเป็นตัวอย่างหนึ่งของบทเรียนการสร้างชุมชนที่เข้มแข็งที่มาจากฐานรากที่แท้จริง  ซึ่งผู้อ่านจะได้นำแนวคิดต่างๆ ไปปรับใช้ในการสร้างสรรค์การทำงานในพื้นที่ของตนเองได้

ขณะที่ ไมตรี  จงไกรจักร  นายกสมาคมประชาสังคมพังงาแห่งความสุข  และอีกหลายบทบาทหน้าที่ทางสังคม  ซึ่งเติบโตมาจากเหตุการณ์ ‘สึนามิ’ เมื่อปี 2547  จากนักการเมืองท้องถิ่นแห่งบ้านน้ำเค็ม  จ.พังงา  ที่สูญเสียบิดาและญาติมิตรหลายสิบคนในเหตุการณ์ครั้งนั้น  จนกลายมาเป็นนักพัฒนาและหัวขบวนในการขับเคลื่อนพังงาไปสู่ความสุขในวันนี้  ได้บันทึกบางส่วนในหนังสือเล่มนี้ว่า...

“เชื่อว่า ‘พังงาแห่งความสุข’ เกิดขึ้นจากปัจจัยภายนอกที่คล้ายๆ กับจังหวัดอื่นๆ ที่มีความฝันเดียวกัน  อาจฝันที่จะเป็นจังหวัดจัดการตนเอง  หรืออื่นๆ ก็ตาม  ทั้งนี้จะเกิดขึ้นไม่ได้เลยหากผู้สนับสนุนไม่เข้าใจอย่างแท้จริง  จะเกิดขึ้นไม่ได้เลยหากทีมงานทำงานไร้ซึ่งเป้าหมายร่วม...

หนังสือเล่มนี้  เป็นเหมือนเรื่องเล่าทั้งกระบวนการทำงานในระดับจังหวัด  และการทำงานในพื้นที่  การสร้างผู้นำ  รวมถึงการประสานภาคีสนับสนุน  ให้สอดคล้องกับการทำงานที่มีเป้าหมายของพื้นที่  รวมทั้งการเชื่อมร้อยเครือข่ายทั้งภาครัฐ  ภาคเอกชน  และภาคีต่างๆ ในพื้นที่ไปพร้อมกันด้วย...”

ปรีดา  คงแป้น  เลขาธิการมูลนิธิชุมชนไท  ซึ่งมีบทบาทในการสนับสนุนการทำงานของคนพังงามานานกว่า 10 ปีนับตั้งแต่เหตุการณ์สึนามิ  โดยใช้เงื่อนไขภัยพิบัติในครั้งนั้นเข้าไปทำงาน  สนับสนุนให้ชาวบ้านได้ ‘ร่วมคิด  ร่วมทำ  ร่วมแก้ไขปัญหาของชุมชนเอง’ จนกลายเป็นทีมงานชาวบ้านที่ช่วยกันฟื้นฟูพื้นที่ภัยพิบัติ  และต่อมาได้ขยายไปทำงานด้านต่างๆ  ทั้งเรื่องสิทธิชุมชน   การแก้ไขปัญหาที่ดิน  ฯลฯ  ซึ่งไม่เพียงแต่จะทำงานในพื้นที่จังหวัดพังงาเท่านั้น  แต่ยังขยายกลายเป็นเครือข่ายประชาชนที่เข้าร่วมสนับสนุนการต่อสู้เพื่อความเป็นธรรมของพี่น้องประชาชนทั่วทั้งประเทศ

ปรีดากล่าวถึงการขับเคลื่อนพังงาแห่งความสุขในตอนหนึ่งว่า...”ถ้าพังงาแห่งความสุขจะตอบโจทย์ได้  คนพังงาทุกกลุ่มต้องมีส่วนร่วม  คนทุกกลุ่มหมายถึง  กลุ่มชาติพันธุ์ชาวเล  คนไร้สัญชาติที่คุระบุรี  คนที่มีปัญหาเรื่องที่ดิน  หรือคนที่ถูกเบียดขับจากการท่องเที่ยว  เข้ามามีกระบวนการในการวางแผนของจังหวัด  มีสิทธิ์มีเสียงในเรื่องนี้...อะไรที่เขาไม่เห็นด้วยเขาสามารถคัดค้านได้  อะไรที่เขาเห็นว่าจะต้องพัฒนาก็ต้องทำ  ไม่ใช่แค่ภาคธุรกิจหรือภาคการท่องเที่ยวเท่านั้น  แต่ทุกคนสามารถส่งเสียงได้  สิ่งเหล่านี้คือกระบวนการทำงานที่นำไปสู่การพัฒนาที่สมดุล  และนำไปสู่พังงาแห่งความสุขได้ในที่สุด”

ธีรพล  สุวรรณรุ่งเรือง  รองผู้อำนวยการสถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน (องค์การมหาชน) หรือ พอช. บอกเล่าบทบาทของ พอช.ในหนังสือเล่มนี้ว่า   ในช่วงปี 2542-2543 พอช.ซึ่งในขณะนั้นยังเป็น ‘สำนักงานพัฒนาชุมชนเมือง’ ได้เข้ามาสนับสนุนให้ชาวบ้านในจังหวัดพังงารวมกลุ่มกันจัดตั้งกลุ่มออมทรัพย์  และจัดตั้งกองทุนสวัสดิการชุมชนขึ้นมา  เพื่อเป็นรากฐานในการแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นในชุมชน  โดยเริ่มจากเรื่องที่ใกล้ตัว  หรือเรื่องที่ไม่สลับซับซ้อนมากนัก  เช่น  สวัสดิการชุมชนที่ชุมชนจะดูแลสมาชิกตั้งแต่เรื่อง  เกิด  แก่  เจ็บตาย  จนนำไปสู่ปัญหาที่ใหญ่ขึ้น  เช่น  เรื่องที่ดินทำกิน  ฯลฯ  และเมื่อเกิดเหตการณ์สึนามิในปี 2547  พอช.ได้เข้ามามีบทบาทในการจัดตั้งศูนย์พักพิงช่วยเหลือผู้ประสบภัยที่บ้านน้ำเค็ม  จ.พังงา  ร่วมกับหน่วยงานอื่นๆ

นอกจากนี้ธีรพลยังมีข้อแนะนำการทำงานของภาคประชาสังคมในจังหวัดพังงาว่าต้องมีการพัฒนาในด้านต่างๆ  เช่น  1.แกนนำในขบวนประชาสังคมจังหวัดพังงาจะต้องยกระดับการทำงานให้เป็นนักคิด  นักวิเคราะห์  โดยคิดในเชิงยุทธศาสตร์การขับเคลื่อนงานให้มากขึ้น  2.พังงามีรูปธรรมความสำเร็จของชุมชนแต่ละพื้นที่พอสมควรแล้ว  แต่ควรขยับขยายไปสู่ประเด็นอื่นๆ  ในชุมชนเพื่อจัดการตนเองได้มากขึ้น  3.คิดหาวิธีแก้ปัญหาเรื่องการท่องเที่ยว  เพราะในอนาคตจะมีผลกระทบมากขึ้น  เช่น  การสูญเสียที่ดิน  การแย่งชิงทรัพยากร  ฯลฯ

หนังสือ ‘พังงาแห่งความสุข...สุขที่คุณสัมผัสได้’ ยังมีเนื้อหาที่อัดแน่นไปด้วยประสบการณ์การทำงานของภาคีเครือข่าย  ผ่านสายตาและมุมมองของแต่ละคน  นอกจากนี้ยังมีพื้นที่รูปธรรมตัวอย่างมานำเสนอ  เช่น  ตำนานของความสุขที่คุระบุรี...ข้าวดีที่ตากแดด...เกาะปันหยีมีดีที่สวัสดิการชุมชน...ช่วยเหลือเกื้อกูล  จุดสร้างความสุขของคนบ้านหล่อยูง  ฯลฯ 

ถือเป็นการทบทวนบทเรียนการทำงานของตัวเอง...เพื่อก้าวไปสู่วันข้างหน้า !!

หนังสือเล่มนี้ไม่มีวางจำหน่าย...ท่านที่สนใจติดต่อสอบถามได้ที่มูลนิธิชุมชนไท  โทร...02-3795386-7