ผอ.สำนักสนับสนุนสุขภาวะชุมชน สสส. ชี้นำหนังสือพระมหาชนกของพ่อหลวงเป็นสุดยอดองค์ความรู้ สร้างผู้นำชุมชนท้องถิ่น น้อมนำศาสตร์พระราชาเข้ามาในวิถีชุมชน ชาวบ้าน ชุมชนนำ ราชการเข้ามาหนุนเสริม อสม.ภาคชุมชน เจ้าหน้าที่โรงพยาบาล สต.หนุนเสริมเพื่อดูแลสุขภาพในชุมชนด้วย การแปรเปลี่ยน “ศรัทธา” ให้กลายเป็น “ปัญญา” อีหม่ามและผู้นำใช้หลัก SDG ขจัดความยากจน

ดวงพร เฮงบุณยพันธ์ ผอ.สำนักสนับสนุนสุขภาวะชุมชน สสส. กล่าวว่า หนังสือพระมหาชนกของพ่อหลวงเป็นสุดยอดองค์ความรู้ที่จะสร้างผู้นำชุมชนท้องถิ่น มหาวิชชาลัยสร้างชุมชนน่าอยู่มาใช้ในพื้นที่ มหาวิชชาลัยปริกเน้นพิสูจน์การมีส่วนร่วมคนปริกจัดการตัวเอง น้อมนำศาสตร์พระราชาเข้ามาในวิถีชุมชนในพื้นที่เทศบาล ต.ปริก เชื่อมโยงสู่เป้าหมายการพัฒนาสหประชาชาติ ชาวบ้านชุมชนนำ ราชการเข้ามาหนุนเสริม อสม.ภาคชุมชน เจ้าหน้าที่โรงพยาบาล สต.หนุนเสริมเพื่อดูแลสุขภาพในชุมชนด้วย ราชการวางแนวทางกำกับดูแล ชุมชนคิดเรียนรู้ซึ่งกันและกัน ลงมาทำให้ทุกแห่งเป็นมหาวิทยาลัย ชุมชนได้ปฏิบัติร่วมคิดร่วมออกแบบสนับสนุนบทเรียนด้วย สร้างการเรียนรู้ เครือข่ายสังคมใช้ข้อมูลชุมชน ทำให้เทศบาลปริกเข้าถึงคนทุกคนในชุมชน นำข้อมูลมาวางแผนจัดการตัวเองแต่ละชุมชน ราชการนำนโยบายเปลี่ยนแนวทางเปลี่ยนชุมชนให้ทำตามด้วย

 

แนวคิดใหม่กระบวนการพัฒนาในชุมชนเรียนรู้ไม่หยุดนิ่ง ใช้ความสามารถชุมชนดึงทรัพยากรภายนอกมาหนุนช่วยด้วยการน้อมนำศาสตร์พระราชา เข้าใจ เข้าถึง พัฒนา ระเบิดจากข้างใน ใช้ทุนทางสังคม ชุมชนท้องถิ่นมาจัดการตัวเอง ด้วยหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง เรามีผู้นำชุมชนท้องถิ่นเป็นผู้นำที่ดี เน้นการสร้างอำนาจบารมีจากความรู้ประสบการณ์ นำมาผลิตเป็นความรู้ เน้นการทำงานตามบริบทพื้นที่ ประยุกต์ กม.ให้เข้ากับชุมชน ดึงปัจจัยภายนอกฟื้นฟูชุมชนแก้ไขปัญหา

การทำงานเน้นความร่วมมือในชุมชนปริก ด้วยภารกิจหลักของ สสส.ต้องการให้เป็นพื้นที่น่าอยู่ ลดปัจจัยเสี่ยง สร้างชุมชนเข้มแข็งให้มาพบกัน ชุมชนปริกมีความชัดเจนในกระบวนการพัฒนา เริ่มต้นเมื่อคณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ถอดบทเรียนความร่วมมือของหน่วยงานรัฐ การปกครองส่วนท้องถิ่น จุดแข็งเรื่องคุณภาพคนในเขตพื้นที่ปริกเป็นเจ้าของพื้นที่เทศบาล ทำอะไรให้เป็นประโยชน์ต่อส่วนรวม แม้จะมีงบประมาณน้อยก็ทำงานได้

 

ผู้นำสวมวิญญาณธรรมชาติเป็นแหล่งเรียนรู้ในชุมชน ซื่อสัตย์ มีคุณธรรม เป็นต้นแบบทำเรื่องเศรษฐกิจพอเพียง ทุกอย่างเริ่มต้นจากผู้นำทางการก่อน คนในชุมชนพร้อมทำตาม มีผู้นำที่เป็นพี่เลี้ยง ผู้เชี่ยวชาญปฏิบัติให้ดูด้วย ผู้นำที่ทดแทนบุญคุณแผ่นดินได้รับการยอมรับอย่างสูง ผู้นำที่ได้รับการคัดเลือกตาม กม. มีจุดแข็ง มีมหาวิทยาลัยทำงาน มีสถานที่ฝึกงาน มหาวิชชาลัยปริกดูดซับความรู้ทางวิชาการ การให้ความรู้เกี่ยวกับเรื่องการคัดเลือกแยกขยะส่งผลให้จำนวนขยะน้อยลงครึ่งต่อครึ่ง ขยะที่เหลือสามารถเป็นขยะอินทรีย์นำไปใช้ทำปุ๋ยหมักได้อย่างดี ปริกทำทุกอย่างเพื่อให้ชุมชนเรียนรู้ที่จะดูแลตัวเองให้ได้ สังคมมุสลิมมีความเข้มแข็งใช้หลักศาสนาเชื่อมโยงทำได้ทั้งหมดส่งผลให้สังคมไม่เดือดร้อน

 

การแปรเปลี่ยน “ศรัทธา” ให้กลายเป็น “ปัญญา” อีหม่ามและผู้นำใช้หลัก SDG ขจัดความยากจน ความหิวโหย การจัดการสิ่งแวดล้อมที่ดี สั่งสมประสบการณ์ ขจัดความยากจน สังคมมุสลิมมีปัจจัยเสี่ยงสูงเรื่องสุขภาพ เนื่องจากอาหารการกินมีกะทิ แม้ไม่ดื่มเหล้า อีกทั้งการไม่คุมกำเนิด.

 

บ้าน-มัสยิดต้นแบบชุมชนปริกปลอดบุหรี่-เหล้า-ขยะเทศบาลทะลายภูเขาขยะเป็นชุมชนในฝันปลอดขยะ

 

สสส.นำสื่อมวลชนสัญจรพบสุริยา ยี่ขุน นายกเทศมนตรี ต.ปริก ครองตำแหน่ง 20 ปี สร้าง 7 ชุมชนต้นแบบ จัดการขยะ รักบ้านเกิด สร้างสังคมสันติสุข แต่ก่อนสังคมปริกติดกับดักอบายมุขกันทุกหย่อมหญ้า กว่าจะเห็นความเปลี่ยนแปลงกลายเป็นบ้าน-มัสยิดต้นแบบปลอดบุหรี่ เหล้า การพนัน ขยะ มีอาชีพกรีดยางขยันสร้างรายได้เสริมทำพริกแกง กลุ่มดอกไม้ รณรงค์ลดขยะในครัวเรือน ผลงานเทศบาลทะลายภูเขาขยะเป็นชุมชนไร้กลิ่นในฝันปลอดขยะ

 

ต้องยกนิ้วให้สุริยา ยี่ขุน นายกเทศมนตรี ต.ปริก และผู้บริหารเทศบาล ต.ปริก ที่หลอมรวมใจกันทำงานอย่างเป็นหนึ่งเดียวกันในการกำจัดภูเขาขยะที่กองสะสมมานับสิบๆ ปี แม้จะเป็นเทศบาลขนาดเล็ก (เส้นทางยุทธศาสตร์สายสำคัญจาก อ.หาดใหญ่ ผ่านไป อ.สะเดา ประเทศมาเลเซีย) ที่มีข้อจำกัดในเรื่องงบประมาณและทรัพยากร แต่ไม่เคยมีใครยอมจำนนต่อปัญหา ด้วยความร่วมมือร่วมใจกันเนรมิตให้บ้าน มัสยิด ชุมชนต้นแบบปลอดบุหรี่ เหล้า การพนัน ขยะ

สสส.นำสื่อมวลชนสัญจรเพื่อรู้จักชุมชนเล็กๆ ที่ชื่อปริก แต่ด้วยแนวคิดระดับโลกจะกลายเป็นชุมชนในฝันและเป็นจุดหมายปลายทางของผู้คนที่อยากจะมาใช้ชีวิตที่มีฐานเรียนรู้ 8 ฐาน มหาวิชชาลัยปริกเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน ไตรพลังสร้าง 8 สังคมยั่งยืนสู่การพัฒนา (ไตรพลัง : COACHING เคียงบ่าเคียงไหล่ ภูมิบุตรา) การศึกษาจะช่วยขัดเกลาบ่มเพาะให้เข้าใจตัวเอง รักบ้านเกิด สร้างสังคมสันติสุข เมื่อคนในชุมชนทะเลาะเบาะแว้งกัน มีอนุญาโตตุลาการในระดับชุมชนร่วมกันขับเคลื่อนสังคมสันติสุข ใช้หลักธรรมาภิบาลสร้างความผาสุกให้พี่น้องประชาชน สังคมสวัสดิการอยู่กันแบบพึ่งพา กลุ่มออมทรัพย์สัจจะวันละบาทช่วยเหลือยามตกทุกข์ได้ยาก กองทุนฌาปนกิจช่วยในชุมชน

สุริยา ยี่ขุน นายกเทศมนตรี ต.ปริก เล่าว่า เมื่อ 20 ปีก่อนสังคมปริกอยู่ในระบบเศรษฐกิจทุนนิยม ติดกับดักอบายมุข มีการเล่นหวย กินเหล้า สูบบุหรี่ เล่นการพนันกันทุกหย่อมหญ้า ในช่วง 20 ปีที่ผ่านมาปรากฏการณ์เหล่านี้ค่อยๆ ลดลง เนื่องจากสังคมมุสลิมการปฏิบัติเช่นนี้ไม่ถูกต้องตามหลักศาสนา สายตาทุกคู่จ้องมองอยู่ ถ้ามีคนสำมะเลเทเมาก็ต้องเปลี่ยนแปลงสู่การเป็นคนที่มีหลักการของศาสนายึดเหนี่ยวจิตใจ ประกอบสัมมาอาชีพสุจริตในชุมชน เข้าสวนกรีดยาง หลังจากกรีดยางแล้วมีอาชีพเสริมสร้างรายได้เป็นการใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์ ทำพริกแกง กล้วยทองม้วน กลุ่มดอกไม้ แต่ขณะนี้ยังมีปัญหายาเสพติดซึ่งจะต้องแก้ไข เป็นปัญหาทุกสังคม เสมือนเม็ดกรวดในรองเท้า

 

“กว่าจะเห็นความเปลี่ยนแปลงในเทศบาลปริก คือช่วง 10 ปีหลัง การจัดการขยะต้นทาง (ครัวเรือน) ขยะมีค่า จัดการขยะกลางทาง (กองทุนขยะมีบุญร้านใน ใช้หลักคำสอนทางศาสนาสู่การจัดการขยะและบริจาคขยะรีไซเคิลแก่มัสยิดเพื่อจัดทำกองทุน การจัดการขยะปลายทาง จากสถานที่ทิ้งขยะ (ขยะเป็นปุ๋ย กองทุน แหล่งพลังงานทางเลือกโซลาร์เซลล์) จากเดิมที่ชุมชนต่างคนต่างอยู่ เราตั้งคณะ กก.ชุมชน ระดมความคิดทำกิจกรรมร่วมกัน เกิดการรวมพลังกัน บางคนเป็นญาติกัน แต่ไม่เคยไปมาหาสู่กันสร้างความสมัครสมานสามัคคี” สุริยา ยี่ขุน กล่าว

 

เทศบาลปริกมี 7 ชุมชน ชุมชนตลาดปริก ชุมชนตลาดใต้-บ้านกลาง ชุมชนทุ่งออก ชุมชนร้านใน ชุมชนสวนหม่อม ชุมชนปริกใต้ ชุมชนปริกตก รวมกันแล้วจะมีประชากรอาศัยอยู่ 1,905 ครัวเรือน หรือ 6,507 คน (ชาย 3,166 คน หญิง 3,341 คน) ชาวไทยมุสลิมร้อยละ 90 ของประชากรทั้งหมด มีคลองอู่ตะเภา คลองปริก คลองต้นขนุน อาชีพหลักจึงเป็นเกษตรกรรม การทำสวนยางพารามากถึง 70% อาชีพชาวสวนผลไม้คือ ลองกอง มังคุด

 

ปี 2552 กำหนดนโยบายการจัดการขยะแบบพึ่งพาตนเองตั้งแต่ต้นทาง กลางทาง และปลายทาง ส่วนใหญ่ขยะเหลือค้างที่ปลายทางก็คือพลาสติก ปี 2556-2557 สร้างพันธมิตรเพื่อร่วมมือกันแก้ไขปัญหา มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ บริษัท ปตท. จัดทำเครื่องคัดแยกขยะ โรงอบ เครื่องสะบัดขยะ ที่เทศบาล ต.ปริกเปลี่ยนเป็นชุมชนน่าอยู่ มหาวิชชาลัยปริกเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน

“การเป็นแบบอย่างดีกว่าการบอก” ดังนั้นผู้บริหารเทศบาลทุกคนต้องทำเป็นตัวอย่างที่ดีให้คนในชุมชน บ้านและที่ทำงานปลอดเหล้าและบุหรี่ รวมทั้งการพนันอบายมุข ชาวบ้านก็เป็นแนวร่วมได้ง่ายขึ้น การใช้ความรู้นำการเปลี่ยนแปลง กำแพงที่ก้าวข้ามสู่การเปลี่ยนแปลงอยู่ที่ผู้นำต้องมีความกล้าที่จะเปลี่ยนค่านิยมเดิมๆ ที่เมื่อคนมาอยู่รวมกันมากๆ ต้องมีการจัดมหรสพ งานเลี้ยงยาดอง ของเมา กว่าจะทลายสิ่งเหล่านี้ไม่ใช่เรื่องง่าย ต้องต่อสู้ ใช้เวลา ทำความเข้าใจ ยิ่งมีฝ่ายตรงข้ามที่คอยจ้องสกัดใช้กลไกดิสเครดิตต่างๆ แต่ถ้าผู้นำยึดมั่นในสิ่งที่ถูกต้อง ทำงานด้วยความซื่อสัตย์สุจริตบนพื้นฐานของสังคมเรียบง่าย

การเคาะประตูบ้าน รณรงค์ลดขยะในครัวเรือน ขยะอินทรีย์แปรสภาพเป็นปุ๋ย ผลงานวิจัยของมหาวิทยาลัยสงขลาฯ คณะสิ่งแวดล้อม ระบุว่า ปริกมีขยะ 100% เป็นขยะอินทรีย์ 72% ขยะรีไซเคิล 23% ขยะอื่นปนๆ 1-2% ในช่วงปี 42 ที่เริ่มรณรงค์จัดการแยกขยะ ทำอะไรไม่ได้เลย เพราะถูกด่าทุกชุมชนว่านายกฯ ทำอะไรไม่เป็น ทำไมไม่คิดทำถนน ไฟฟ้า มาชวนชาวบ้านเก็บแยกขยะ บางครั้งเดินผ่านไป 10 เมตร เขาไปเอาขยะจากหลังบ้านมาทิ้งบนถนน เป็นความเจ็บปวดมาก “บางบ้านกินแกงกะทิโยนทิ้งอยู่ตรงนั้นเป็นขยะร้อยปี มีน้ำขัง อสม.ต้องตามไปคว่ำกะลารณรงค์โครงการหน้าบ้านน่ามอง โครงการแลกของแลกไข่ มีกติกาประกวดหน้าบ้านน่ามอง ไม่มีสิ่งบ่มเพาะเชื้อโรค”

 

บางบ้านถึงกับประกาศว่า อย่าเข้ามาในบ้านนี้ไม่ต้อนรับ แรกๆ เขาบอกว่าเป็นเรื่องไร้สาระ เรื่องขยะเป็นหน้าที่ของเทศบาล กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน เรื่องอะไรให้ฉันเข้าไปเกี่ยวข้องด้วย กว่าเราจะเปลี่ยน Mind Set ได้ มีนักศึกษาปริญญาโท 4 รุ่นเข้ามาทำงานวิจัยในชุมชนฮาร์ดคอร์ เด็กถูกด่ากลับไปร้องไห้ เพราะไม่เคยถูกต่อต้าน ต้องหารืออาจารย์ในการเข้ากลุ่มเพื่อให้ได้ข้อมูล กว่าจะก้าวถึงยุคเปลี่ยนผ่านไปได้

 

กลุ่มฮาร์ดคอร์ต่อต้านการทำงานของเทศบาลซึ่งไม่ได้เป็นการสร้างอิทธิพล อำนาจ แต่เป็นการใช้ความรู้สู่การเปลี่ยนแปลงไปในทางที่ดี การสร้างความสมัครสมานสามัคคี ตอนหลังกลุ่มฮาร์ดคอร์ก็เงียบไป ตอนนี้อยู่กันแบบพี่น้องแบบเพื่อน มีการเสนอความคิดเห็นที่แตกต่างกันได้ ไม่ได้มีการแตกหัก  เราทำงานเป็นนายกเทศมนตรีไม่ได้เป็นการเลือกข้าง ทำงานด้วยความตั้งใจ แม้กลุ่มคนที่ไม่ได้เลือกเรา เราก็เข้าไปเก็บกวาดขยะให้กับเขา เราไม่เคยคิดว่าอยู่กันคนละขั้วแล้วจะไม่ช่วยเหลือเมื่อเขาประสบอุทกภัย เราส่งคนเข้าไปถึงที่เพื่อช่วยเหลืออย่างที่เรียกว่าเข้าถึงแม้กลุ่มคนที่เคยต่อต้านเรามาก่อน เราเจาะเข้าไปทุกกลุ่ม แม้แต่กลุ่มที่เคยด่าว่าและไม่ให้ความร่วมมือ

 

เราสร้างบ้านตัวอย่างที่บ้านสะอาดทั้งภายในบ้านและอาณารอบบริเวณน่าอยู่ เกิดความปลอดภัย มีกลุ่ม อสม.ช่วยรณรงค์ทำกิจกรรมในชุมชน สร้างความโปร่งใส สร้างพลังชุมชนให้เติมเต็ม ด้วยยุทธศาสตร์ระเบิดจากข้างใน ทุกคนเข้าใจการทำงาน มีโค้ชแนะนำ ทำงานแบบมีส่วนร่วมเป็นหุ้นส่วนระหว่างเทศบาลและชุมชนด้วยความตื่นรู้ เด็กรุ่นใหม่สร้าง รร.พลเมืองของเทศบาล เยาวชนต้นปริก เด็กในวัยเรียนนอกวัยเรียนขับเคลื่อนกิจกรรมอย่างต่อเนื่อง มีแกนนำสานต่อด้วยสำนึกรักบ้านเกิด มีความตื่นตัว

 

มัสยิด บ้าน ชุมชนต้นแบบในการรณรงค์ให้ความรู้ด้านการจัดการขยะต้นทางตั้งแต่ครัวเรือน การจัดการขยะกลางทางเป็นการคัดแยกขยะที่มีมูลค่าไว้ขาย เป็นการเพิ่มช่องทางการเรียนรู้การคัดแยกขยะของเยาวชนโรงเรียนตาดีกา มีผู้นำศาสนาโต๊ะอิหม่ามสามารถเชื่อมโยงการสอนหลักศาสนากับการจัดการขยะได้ โดยใช้เวลาในช่วงที่ประชาชนในชุมชนมาทำการละหมาดในวันศุกร์ และอ่านคุตบะห์ให้ประชาชนในพื้นที่รับรู้ กิจกรรมขยะมีบุญเป็นการปลูกจิตสำนึกความรับผิดชอบต่อสังคมโดยนำหลักศาสนามาเชื่อมโยง ซึ่งศาสนาอิสลามสั่งให้ผู้มีศรัทธารักษาความสะอาด ขยะมีบุญนัดพิเศษ นำขยะมาไว้ที่มัสยิด เด็กๆ จิตอาสาช่วยกันแยกขยะ มีผู้รับซื้อขยะที่มัสยิด เพียงวันเดียวจะไม่มีกองขยะเหลืออยู่ที่มัสยิด

 

แนวคิดในการต่อยอดหลังจากกำจัดขยะแล้ว การผลิตดินสำหรับเพาะปลูก ปุ๋ยหมัก น้ำหมักชีวภาพใช้ดินและปุ๋ยที่ทำขึ้นเองเพื่อปลูกผัก ต้นไม้ ส่วนที่เหลือนำไปจำหน่าย และในอนาคตจะนำขยะพลาสติกที่ได้จากการคัดแยกมาแปรรูป ทำเป็นวัสดุเชื้อเพลงเพื่อจำหน่าย กิจกรรมต่างๆ จำเป็นต้องมีพลังงานไฟฟ้าที่มีความเสถียรต่อการดำเนินงาน ที่นี่จะมีการพัฒนาเป็นศูนย์เรียนรู้บูรณาการเศรษฐกิจพอเพียง (Integrated Learning Center for Sufficiency Economy:ILC3) สำหรับประชากรกลุ่มเป้าหมายในพื้นที่ และเครือข่ายองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นทั้งในและนอกพื้นที่ ตลอดจนผู้สนใจทั่วไป.