ฟื้นฟู'เจดีย์ศรีสุพรรณ’จากหลักฐานโบราณคดีสำคัญ

วัดศรีสุพรรณเป็นวัดที่มีคุณค่าในประวัติศาสตร์และโบราณคดีมากที่สุดแห่งหนึ่งในเมืองเชียงใหม่ หลังเจดีย์วัดศรีสุพรรณอายุเก่าแก่กว่า 500 ปี อ.เมือง จ.เชียงใหม่ พังถล่มเสียหายลงมาด้วยถูกพายุฝนพัดถล่มอย่างหนักเมื่อปลายเดือนกันยายนปีที่แล้ว   แนวทางอนุรักษ์และบูรณะเจดีย์วัดศรีสุพรรณ ตลอดจนการจัดการโบราณวัตถุที่ได้มีการค้นพบหลังเจดีย์ถล่ม ทั้งพระโบราณสมัยล้านนาจำนวนมาก  แผ่นจารึกลานเงิน และพระบรมสารีริกธาตุ  ได้รับความสนใจจากสังคมและแวดวงประวัติศาสตร์โบราณคดี

พระพุทธรูปหินแก้วควอทซ์ โบราณวัตถุสำคัญ

ล่าสุด นายพนมบุตร จันทรโชติ อธิบดีกรมศิลปากร ลงพื้นที่ตรวจติดตามการดำเนินงานบูรณะโบราณสถานภายในวัดศรีสุพรรณ บริเวณพระธาตุเจดีย์เก่าที่ถล่มลงมา  ซึ่งมีการกันเขตโดยรอบองค์เจดีย์เป็นพื่นที่ห้ามเข้า เพื่อความปลอดภัย เนื่องจากมีพื้นที่ติดกับโรงเรียนวัดศรีสุพรรณ  ตลอดจนหารือกับเจ้าอาวาสวัดศรีสุพรรณถึงแนวทางฟื้นฟูเจดีย์ทรงระฆังแบบล้านนา โบราณสถานที่สะท้อนความรุ่งเรืองของอาณาจักรล้านนา

เจดีย์วัดศรีสุพรรณอยู่ระหว่างการอนุรักษ์และฟื้นฟู

นายพนมบุตร จันทรโชติ กล่าวว่า ปัจจุบันความคืบหน้าในแผนงานอนุรักษ์และฟื้นฟูเจดีย์วัดศรีสุพรรณ กรมศิลปากรอนุมัติงบฉุกเฉินจำนวน 2 ล้านบาท เข้ามาดำเนินงานอนุรักษ์และฟื้นฟูเบื้องต้น โดยจะมีการศึกษารูปแบบสถาปัตยกรรม การศึกษาทางโบราณคดีเพื่อสร้างองค์ความรู้  จากนั้นจะเพิ่มเติมงบประมาณเมื่อมีแนวทางอนุรักษ์ชัดเจนต่อไป อย่างไรก็ตาม กรมจะไม่ต่อเติม ไม่ทำในสิ่งที่เราไม่รู้ จะรักษาความเป็นของแท้ดั้งเดิม แต่หากวัดมีความประสงค์จะสร้างเจดีย์ครอบขึ้นมา กรมจะสนับสนุนเรื่องวิชาการ  รูปแบบเจดีย์สมัยพระเมืองแก้วเป็นอย่างไร เพื่อให้ถูกต้องตามรูปแบบสถาปัตยกรรมล้านนา เพราะเป็นวัดที่พระเมืองแก้ว กษัตริย์ราชวงศ์มังรายแห่งอาณาจักรล้านนาเป็นผู้สร้าง 

 “ การบูรณะเจดีย์ศรีสุพรรณ ทางวัดยังไม่ได้ข้อสรุป อาจสร้างเจดีย์ครอบใหม่ นำโบราณวัตถุ ศิลปวัตถุจากวัดบรรจุไว้ใต้เจดีย์เหมือนเดิม หรือนำโบราณวัตถุมาจัดแสดงในรูปแบบพิพิธภัณฑ์ ซึ่งกรมศิลปากรพร้อมจะช่วยด้านวิชาการและการจัดแสดงให้เป็นมาตรฐานสากล “ นายพนมบุตร กล่าว

อธิบดี ศก. กล่าวต่อว่า แม้เจดีย์วัดศรีสุพรรณพังทลาย แต่อีกแง่มุมกรมได้กำหนดอายุโบราณวัตถที่แม่นยำมากขึ้น เป็นข้อมูลทางโบราณคดีที่เกิดประโยชน์  แนวทางการอนุรักษ์เจดีย์วัดศรีสุพรรณ เป็นตัวอย่างการบูรณาการกรมใช้สรรพกำลังที่มี ได้แก่ สำนักศิลปากรที่ 7 เชียงใหม่ นักโบราณคดีส่วนกลาง กลุ่มวิทยาศาสตร์เพื่อการอนุรักษ์ สำนักพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ภัณฑารักษ์จากพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติเชียงใหม่ และนักจดหมายเหตุ ร่วมทำงานงานอนุรักษ์กับวัด ชุมชน โดยไม่มีความขัดแย้ง และเป็นไปในทิศทางเดียวกันเพื่อรักษามรดกศิลปวัฒนธรรมของประเทศ

พระพุทธรูปสมัยล้านนา พบหลังเจดีย์เก่าแก่ถล่ม

นายยอดดนัย  สุขเกษม  นักโบราณคดีชำนาญการ กลุ่มโบราณคดี สำนักศิลปากรที่ 7 เชียงใหม่  กล่าวว่า จากการประเมินและตรวจโครงสร้างเบื้องต้น พบโครงสร้างด้านในของเจดีย์มี 2 ชั้น ด้านในสุดสันนิษฐานน่าจะเป็นโครงสร้างสมัยล้านนา  ส่วนการก่อเสริมด้านนอกเป็นโครงสร้างที่ได้รับจากการบูรณะใหญ่  โบราณวัตถุที่พบภายในเจดีย์แบ่งได้ 2 กลุ่ม คือ กลุ่มโบราณวัตถุยุครุ่งเรืองยุคทองของล้านนา อายุกว่า 500 ปี พบเกือบ90 ชิ้น ซึ่งทำทะเบียนและมอบให้วัดศรีสุพรรณเก็บรักษาแล้ว ส่วนกลุ่มโบราณวัตถุและศิลปวัตถุ พ.ศ.2518 ชุดนี้น่าจะถูกบรรจุเข้าไปในองค์เจดีย์คราวบูรณะใหญ่   จากการศึกษาจะนำมากำหนดแนวทางการบริหารอนุรักษ์และพัฒนามรดกวัฒนธรรมล้านนาแห่งนี้

“  เดือนกุมภาพันธุ์นี้จะดำเนินงานขุดแต่ง  เริ่มจากการคัดแยกสิ่งก่อสร้างรุ่นใหม่หลังปี 2518 เพื่อจัดการพื้นที่ให้พร้อมสำหรับการทำงานโบราณคดีทั้งหมด จะมีทั้งคัดแยกอิฐจากองค์เจดีย์ตามแต่ละยุคสมัย เพื่อใช้เป็นวัสดุในการบูรณะต่อไป จากนั้นจะขนตัวดินออก สิ่งที่ต้องระวังที่สุด คือ โบราณวัตถุ เพราะมีหลายยุคสมัย หลายขนาด ดังนั้น ต้องใช้แรงงานคนที่ละเอียดเป็นพิเศษในการตกแต่งทางโบราณคดี จากนั้นจะเป็นงานขุดค้น หาชั้นอยู่อาศัยของเจดีย์วัดศรีสุพรรณว่ามีการใช้พื้นที่ทับซ้อนกันกี่ยุคสมัย และแต่ละสมัยมีรูปแบบใด ข้อมูลทางวิชาการทั้งหมดนำมาสู่การกำหนดแนวทางการอนุรักษ์ โดยกรมศิลปากรจะหารือร่วมกับทางวัด และชุมชน เพื่อหาข้อสรุปทางโบราณคดี ก่อนตัดสินใจว่าเจดีย์วัดศรีสุพรรณจะฟื้นฟูทิศทางใด ” นายยอดดนัย กล่าว

พระบรมสารีริกธาตุที่บรรจุในพระเจดีย์

สำหรับโบราณวัตถุที่ค้นพบจากเจดีย์วัดศรีสุพรรณ นักโบราณคดีระบุถึงชิ้นสำคัญอย่างจารึกวัดศรีสุพรรณ เป็นศิลาจารึกหินทรายแดง อักษรฝักขาม จารึกขึ้นในปี 2052  ,เจดีย์จำลองโลหะสำริด  ด้านในบรรจุจารึกลานเงินวัดศรีสุพรรณ  ร่วมกับพระหินแก้วควอทซ์ นิยมสร้างสมัยล้านนา พระพุทธรูปโลหะนาก มีศรีสุกปรั่งสภาพสมบูรณ์เหมือนเมื่อ 500 ปีก่อน

“ โบราณวัตถุที่พบเป็นภาพสะท้อนของความเจริญรุ่งเรืองของล้านนา มีกษัตริย์มาสร้างวัด โบราณวัตถุที่ขุดค้นพบ ส่วนใหญ่จะเป็นของอุทิศจากชนชั้นสูงในช่วงการก่อสร้างวัด ทั้งนี้ โบราณวัตถุจากเจดีย์อาจไม่ค่อยสมบูรณ์ เพราะก่อนการบูรณะครั้งใหญ่ มีการลักลอบขุดโบราณวัตถุไปจำนวนมาก ส่วนยุค 2518 จะเป็นโบราณวัตถุที่เกี่ยวกับความเชื่อ เรื่องถวายเป็นพุทธบูชา      ” นายยอดดนัยกล่าว พร้อมทิ้งท้ายการพังทลายของเจดีย์วัดศรีสุพรรณ นอกจากสร้างโอกาสเรียนรู้และองค์ความรู้ใหม่เกี่ยวกับประวัติศาสตร์เมืองเชียงใหม่อย่างมีส่วนร่วม  ยังนำไปสู่การเฝ้าระวังและสำรวจโบราณสถานอื่นๆ ในพื้นที่โดยละเอียด ป้องกันไม่ให้เกิดเหตุพังถล่มซ้ำ