อิหร่านมีการ 'เลือกตั้ง' ด้วย

และเรื่องนี้ทำให้ผมสงสัยเรื่องการชุมนุมและประท้วงในอิหร่านเมื่อ 2 ปีที่แล้ว ว่านำความเปลี่ยนแปลงได้จริงหรือไม่ เพราะถ้าย้อนกลับไป พวกเราคงจำได้ว่า ตอนนั้นการชุมนุมเป็นการชุมนุมที่ยิ่งใหญ่ และดูเหมือนจะนำความเปลี่ยนแปลงในอิหร่านกับประเทศอื่นๆ ที่บริหารประเทศแนวเดียวกัน เป็นแนวอนุรักษนิยมสุดโต่ง ประเภทเอาเรื่องศาสนามาอ้างและบังหน้า

ที่เลือกตั้งไปเมื่อวันศุกร์คือเลือก 2 ส่วน เลือกสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร จำนวน 290 ที่นั่ง และเลือก Assembly of Experts (หรือ Assembly of Experts of the Leadership หรือ Council of Experts ขึ้นอยู่กับว่าใครแปลอย่างไร) จำนวน 88 ที่นั่ง หน้าที่ของ Assembly of Experts คือแต่งตั้ง ปลด และตรวจสอบการทำงานของผู้นำสูงสุดประเทศ Supreme Leader (Ayatollah Ali Khamenei) ที่มีอำนาจเหนือฝ่ายตุลาการ นิติบัญญัติ กับบริหาร เป็นเบอร์ 1 ของประเทศก็ว่าได้

ฟังดูตรงไปตรงมา และสมาชิกทั้งหมดถูกเลือกโดยตรงจากประชาชน แต่….ในการเป็นผู้สมัครระดับอะไรก็แล้วแต่ ไม่ว่าจะระดับท้องถิ่น สส.ระดับชาติ ประธานาธิบดี หรือ Assembly of Experts ก็ตาม จะต้องผ่านความเห็นชอบของคณะกรรมการ Guardian Council (หรือ Council of Guardians หรือ Constitutional Council ขึ้นอยู่กับการแปลอีก) จำนวน 12 ท่านที่ Supreme Leader แต่งตั้งเอง

อำนาจหน้าที่ของ Guardian Council คือ 1.มีอำนาจคว่ำกฎหมายที่ผ่านสภา 2.ควบคุมการเลือกตั้งทุกระดับ และ 3.เห็นชอบหรือไม่เห็นชอบผู้สมัครทุกระดับในประเทศ….ทำให้อำนาจ (บ้าบอ) สว.เราที่เลือกนายกฯ ได้ ดูกระจอกไปเลย…

คงไม่ต้องสงสัยกันว่าผลการเลือกตั้งจะออกอย่างไร…แต่สิ่งที่น่าสนใจคือ การเลือกตั้งครั้งนี้จะเป็นการเลือกครั้งแรก หลังมีการชุมนุมใหญ่เมื่อ 2 ปีที่แล้ว ถึงแม้ผลจะไม่ได้นำความเปลี่ยนแปลงอะไรมาก แต่มันสามารถวัดอารมณ์ประชาชนได้ระดับหนึ่ง

พวกเราจำการชุมนุมในอิหร่านได้ไหมครับ?

ทุกอย่างเริ่มจากการเสียชีวิตของ Mahsa Amini เมื่อวันที่ 16 กันยายน 2022 Amini ถูกรวบจากกองกำลังพิเศษ Morality Police ที่มีหน้าที่ “รักษาศีลให้กับชาวอิหร่าน” Amini ถูกรวบเพราะฝืนกฎคุมศีรษะของผู้หญิง ทางการอิหร่านประกาศการเสียชีวิตของ Amini เกิดจากโรคดั้งเดิมที่เธอมีอยู่ แต่มีหลักฐานหลุดออกมาว่าเธอถูกซ้อมหนักจึงเสียชีวิต

ข่าวนี้ทำให้คนอิหร่านลุกฮือ แสดงพลังความไม่พอใจ ทั้งผู้หญิง ทั้งผู้ชาย ทั้งคนสูงอายุ วัยกลางคน วัยรุ่น ออกมาชุมนุมกัน และปะทะกับกองกำลังที่จะรักษาความสงบ และการชุมนุมแพร่หลายไปทั่วโลกอีกต่างหาก มีการชุมนุมในสหรัฐ ในยุโรป โดยทุกคนพูดเสียงเดียวกันว่า พวกเราอยู่เคียงข้างผู้หญิงอิหร่าน และทุกคนต่อสู้เพื่อความกล้าหาญของ Mahsa Amini

เกือบ 2 ปีผ่านมา ในประเทศอิหร่านมีการเปลี่ยนแปลงอะไรไหมครับ?

ผลการชุมนุมคือ ผู้ชุมนุมตายเป็นร้อย และติดคุกเป็นพัน ที่ติดคุกจำนวนไม่น้อย ยังติดคุกอยู่ และบางรายถูกลงโทษ ขั้นสูงสุดคือประหารชีวิต บรรยากาศสังคมและการเมืองในประเทศแย่กว่าและเข้มงวดกว่าเดิม พอสายตาชาวโลกหันไปมองเรื่องอื่นและลืมเรื่องอิหร่านนั้น ผู้มีอำนาจในประเทศยิ้มหวานครับ เพราะพอไม่ได้เป็นที่สนใจของคนนอก เขาจัดการตามวิธีเดิมของเขาเต็มที่ได้

ผมยอมรับว่าผมก็คนหนึ่งที่ลืมเรื่องการชุมนุมในอิหร่าน พอไม่เป็นข่าวก็เปรียบเสมือนเหตุการณ์ไม่ได้เกิดขึ้น และถ้าผมไม่ได้เจอข่าวการเลือกตั้งอิหร่าน ผมก็คงไม่นึกถึงการชุมนุมที่เคยเกิดขึ้น การชุมนุมที่ผมเคยสนใจ.