พฤฒสภา คือ สภาปรีดี จริงหรือ ? (11)

ไชยันต์ ไชยพร

ก่อนจะเกิดรัฐธรรมนูฉบับที่ 4 หรือรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (ฉบับชั่วคราว) พ.ศ. 2490  เรามีรัฐธรรมนูญฉบับที่ 2 คือฉบับ 10 ธันวาคม พ.ศ. 2475 และฉบับที่ 3 คือฉบับ 10 พฤษภาคม พ.ศ. 2489  ผู้เขียนได้ชี้ให้เห็นแล้วว่า รัฐธรรมนูญฉบับที่ 2 ที่ใช้อยู่ระหว่าง พ.ศ. 2475-2489 เป็นรัฐธรรมนูญที่นำไปสู่ระบอบคณาธิปไตยสืบทอดอำนาจโดยคณะราษฎร สาเหตุสำคัญที่ทำให้รัฐธรรมนูญฉบับนี้เป็นรัฐธรรมนูญคณาธิปไตยสืบทอดอำนาจโดยคณะราษฎร ได้แก่

1. การเปิดให้สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2 มีสิทธิ์รับรองคณะรัฐมนตรีร่วมกับสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 1

2. สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2 มีจำนวนเท่ากับสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 1 ที่มาจากการเลือกตั้ง

3. สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2 มาจากการแต่งตั้งโดยคณะรัฐมนตรี และมีวาระอยู่ยาวตราบที่ยังบังคับใช้บทเฉพาะกาลอยู่ 

ผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2 ชุดแรกที่แต่งตั้งขึ้นในเดือนธันวาคม พ.ศ. 2476 มาจากการแต่งตั้งโดยคณะรัฐมนตรี คณะที่ 4 ที่มาจากการทำรัฐประหาร                                                           

5. คณะรัฐมนตรี คณะที่ 4 ที่มาจากการทำรัฐประหาร แต่งตั้งตัวเองและพวกพ้องซึ่งส่วนเป็นสมาชิกคณะราษฎรให้เป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2

6. สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2 รับรองตัวเองให้เป็นคณะรัฐมนตรี

จาก 1-5 บรรดาสมาชิกคณะราษฎรต่างแต่งตั้งตัวเองกลับไปกลับมาหมุนเวียนกันเป็นคณะรัฐมนตรี และสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2 เป็นระยะเวลาถึง 13 ปี จนมีการประกาศใช้รัฐธรรมนูญฉบับใหม่ นั่นคือ ฉบับที่ 3 เมื่อวันที่ 10 พฤษภาคม พ.ศ. 2489                                                                             รัฐธรรมนูญฉบับที่ 3 นี้ แม้จะยกเลิกสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2 และให้มีสมาชิกพฤฒสภาขึ้นแทน แต่ก็ยังกำหนดให้สมาชิกพฤฒสภามีสิทธิ์ในการรับรองคณะรัฐมนตรีร่วมกับสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรที่มาจากการเลือกตั้ง  และแม้ว่าจะกำหนดให้สมาชิกพฤฒสภามาจากการเลือกตั้งของประชาชน แต่รัฐธรรมนูญฉบับที่ 3 นี้ได้กำหนดไว้ว่า ในช่วงแรกให้สมาชิกพฤฒสภามาจากการเลือกของสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร

ทีนี้ เรามาดูกันว่า สมาชิกพฤฒสภาที่สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรได้เลือกขึ้นมาเป็นจำนวน 80 คนตามที่กำหนดไว้ในรัฐธรรมนูญเป็นใครและพวกใครบ้าง   และทำไมคนในสมัยนั้นถึงเรียกพฤฒสภาว่าเป็น “สภาปรีดี” พฤฒสภาเต็มไปด้วยคนของปรีดีจริงหรือ ? 

ในการตอบข้อสงสัยข้างต้น ผู้เขียนจะขอกล่าวถึงภูมิหลังของสมาชิกพฤฒสภาทั้งหมด 80 ท่าน เพื่อเป็นข้อมูลในการประเมินข้อน้ำหนักความน่าเชื่อถือเกี่ยวกับการตั้งฉายา “พฤฒสภา” ว่าเป็น “สภาปรีดี” โดยไล่ไปตามลำดับตัวอักษร โดยตอนที่แล้วได้กล่าวถึงภูมิหลังของสมาชิกพฤฒสภาไปทั้งสิ้นจำนวน 18 ท่านในทั้งหมด 80 ท่าน พบว่า มีสมาชิกที่จัดได้ว่าเป็นพวกปรีดี 7 ท่าน มีแนวโน้มที่จะสนับสนุนปรีดี 2 ท่าน ไม่ใช่พวกปรีดี 5 ท่าน ไม่สามารถจัดได้ว่าเป็นฝ่ายใดแน่ 4 ท่าน

ต่อไปคือ  คุณทัน พรหมิทธิกุล

คุณทัน พรหมิทธิกุลเป็นคนอำเภอนางรอง จังหวัดบุรีรัมย์โดยกำเนิด จบการศึกษาชั้นประถมและมัธยมต้นจากโรงเรียนในจังหวัดบุรรีรัมย์ และมาต่อมัธยมปลายที่จังหวัดนครราชสีมา จากนั้นได้ศึกษาต่อประโยคมัธยมเกษตรกรรม ที่โรงเรียนเกษตรกรรมทับกวาง จังหวัดสระบุรี จากนั้นคุณทันก็ได้เดินทางกลับบ้านเกิด และ เริ่มรับราชการเป็นครูใหญ่คนแรกของโรงเรียนเกษตรบุรีรัมย์ ระหว่าง พ.ศ. 2473-2477 และย้ายไปรับราชการที่กรมกสิกรรมเป็นเวลา 3 ปี   

เมื่อถึงปี พ.ศ. 2480 ทางการได้จัดมีการเลือกตั้งขึ้นเป็นครั้งที่สอง โดยครั้งแรกในปี พ.ศ. 2476  ทางญาติพี่น้องของคุณทันได้สนับสนุนให้คุณทันลงรับสมัครรับเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร เป็นผู้แทนชาวบุรีรัมย์ และคุณทันก็ชนะเลือกตั้งได้เป็นตัวแทนคนบุรีรัมย์ถึงสองสมัย   (วันที่ 7 พฤศจิกายน 2480 – 11 กันยายน พ.ศ. 2481 และ 12 พฤศจิกายน พ.ศ. 2481 – 15 ตุลาคม พ.ศ. 2488) 

ในระหว่างที่เป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรนั้น คุณทันได้มีผลงาน เช่น เป็นผู้เสนอร่างกฎหมายให้เลิกเก็บเงินรัชชูปการ ปีละ 20 บาท เป็นรายหัวจากผู้ชายไทยวัย 20 ขึ้นไป และเสนอให้เลิกเก็บค่านาไร่ละสองสลึงในสมัยนั้น

ในการประชุมสภาผู้แทนราษฎรครั้งที่ 9 สมัยสามัญ สมัยที่สอง วันเสาร์ที่ 26 สิงหาคม พ.ศ. 2482 คุณทันได้ตั้งกระทู้ถามรัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตราธิการเรื่อง การจ่ายพันธุ์ข้าวปลูก โดยมีประเด็นดังต่อไปนี้ คือ

1. ภาคอิสานเมื่อต้นปีมีฝนดี ราษฎรได้ตกกล้าไว้เป็นจำนวนมาก บัดนี้ฝนแล้ง ข้าวกล้าเสียหายมาก ขอทราบว่าทางกระทรวงเกษตราธิการทราบหรือไม่

2. ได้จัดเตรียมการช่วยเหลือในเรื่องพันธุ์ข้าวปลูกเรียบร้อยแล้วหรือยัง

พ.อ. หลวงสฤษฏ์ยุทธศิลป์ รัฐมนตรี (เข้าใจว่าทำหน้าที่แทนรัฐมนตรีว่าการ/ผู้เขียน) ตอบว่า

1. การทำนาในภาคอิสานปีนี้ จังหวัดต่างๆได้รายงานว่าข้าวกล้าไม่ค่อยจะงาม เพราะขาดฝน ไม่ปรากฎว่าการเสียหายมากตามกระทู้ถาม 

2. เรื่องพันธุ์ข้าวปลูกนั้น กระทรวงเกษตราธิการเคยสั่งให้คณะกรมการจังหวัดต่างๆ ช่วยแนะนำคณะกรรมการอำเภอ กำนันและผู้ใหญ่บ้านให้ช่วยตักเตือนชาวนาในท้องถิ่นของตนให้เก็บพันธุ์ข้าวปลูกไว้พอหว่านได้อีกถึง 2 ครั้ง ถ้าราษฎรเชื่อฟังคำแนะนำนี้แล้ว ก็คงจะไม่ได้เดือดร้อนในเรื่องไม่มีพันธุ์ข้าวปลูกเป็นแน่ แต่อย่างไรก็ดี เมื่อมีเหตุจำเป็นจริงๆ ทางการก็พร้อมที่จะช่วยเหลือ และได้วางระเบียบเรื่องการให้ยืมพันธุ์ข้าวไปให้จังหวัดต่างๆถือปฏิบัติอยู่แล้ว ถ้าราษฎรผู้ใดเดือดร้อนก็อาจจะร้องขอต่ออำเภอท้องที่ตามระเบียบ

ในขณะที่คุณทันทำหน้าที่สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรตั้งกระทู้ถามเรื่องพันธุ์ข้าวนั้น รัฐบาลขณะนั้นคือ รัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม  ต่อมาคุณทันได้รับแต่งตั้งให้เป็นเลขานุการรัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตราธิการ ในระหว่างสงครามอินโดจีนและสงครามโลกครั้งที่สอง คุณทันได้แก้ปัญหาการ ขาดแคลนน้ำมันเชื้อเพิลง โดยริเริ่มตั้งโรงกลั่นน้ำมันยางขึ้นใช้แทน ได้จัดหาฝ้ายมาแจกจ่ายให้ราษฎรปั่นด้ายทอผ้า ลดปัญหาขาดแคลนเครื่องนุ่งห่ม และเป็นการส่งเสริมอาชีพไปในตัว นอกจากนั้นได้ริเริ่มสร้างฝายน้ำล้นและเขื่อนกั้นน้ำหลายแห่งในจังหวัด (ตำนานเกษตรบุรีรัมย์  ตอนที่ ๑  ปูชนียบุคคล www.bcat.ac.th/bcat/wp-content/uploads/2017/10/Legend.pdf)

พรรคการเมืองที่คุณทัน พรหมิทธิกุลสังกัด คือ พรรคสหชีพ ซึ่งเป็นพรรคที่สนับสนุนนายปรีดี พนมยง์ ดังนั้น แม้ว่า คุณทันจะไม่ได้เป็นสมาชิกคณะราษฎรที่ร่วมเปลี่ยนแปลงการปกครอง แต่จากที่กล่าวไปข้างต้น เราก็สามารถกล่าวได้อย่างเต็มปากเต็มคำว่า คุณทันเป็นหนึ่งในสมาชิกพฤฒสภาที่ทำให้พฤฒสภาถูกเรียกว่าเป็น “สภาปรีดี”

สรุปผลล่าสุด คือ

จากที่ศึกษาภูมิหลังสมาชิกพฤฒสภาไปทั้งสิ้น 19 ท่านในทั้งหมด 80 ท่าน พบว่า มีสมาชิกที่จัดได้ว่าเป็นพวกปรีดี 8 ท่าน มีแนวโน้มที่จะสนับสนุนปรีดี 2 ท่าน ไม่ใช่พวกปรีดี 5 ท่าน ไม่สามารถจัดได้ว่าเป็นฝ่ายใดแน่ 4 ท่าน