สนธิสัญญาอาวุธนิวเคลียร์พิสัยกลางถึงกาลอวสานอย่างเป็นทางการ กระทรวงการต่างประเทศสหรัฐและรัสเซียพร้อมใจกันประกาศถอนตัวจากข้อตกลงสมัยสงครามเย็นฉบับนี้อย่างพร้อมเพรียงเมื่อวันศุกร์ ไมค์ ปอมเปโอ รัฐมนตรีสหรัฐโทษรัสเซียคือผู้รับผิดชอบล้วนๆ เพียงชาติเดียว

ไมค์ ปอมเปโอ รัฐมนตรีต่างประเทศสหรัฐ กล่าวสุนทรพจน์ที่สยามสมาคม เมื่อวันที่ 2 สิงหาคม 2562 / AFP / POOL / JONATHAN ERNST

    รายงานของสำนักข่าวเอเอฟพีเมื่อวันที่ 2 สิงหาคม 2562 กล่าวว่า ไมค์ ปอมเปโอ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐ ประกาศการถอนตัวอย่างเป็นทางการของสหรัฐจากสนธิสัญญาอาวุธนิวเคลียร์พิสัยกลาง (ไอเอ็นเอฟ) ขณะมาร่วมการประชุมรัฐมนตรีต่างประเทศอาเซียนที่กรุงเทพฯ วันเดียวกันนี้ ไม่กี่นาทีก่อนหน้านั้น กระทรวงการต่างประเทศของรัสเซียก็ประกาศเช่นกันว่าไอเอ็นเอฟนั้น "ตายแล้ว"

    สนธิสัญญาปี 2530 นี้มีเพื่อจำกัดการใช้มิสไซล์พิสัยกลางของมหาอำนาจ 2 ชาตินี้ ทั้งที่เป็นอาวุธตามแบบและอาวุธนิวเคลียร์ ทั้งสหรัฐและรัสเซียต่างแสดงเจตนาว่าจะถอนตัวจากไอเอ็นเอฟเมื่อหลายเดือนก่อน โดยกล่าวหาอีกฝ่ายว่าละเมิดสัญญาฉบับนี้

    ปอมเปโอกล่าวโทษรัสเซียไว้ในแถลงการณ์ว่า รัสเซียคือผู้รับผิดชอบแต่เพียงผู้เดียวต่อการอวสานของสนธิสัญญานี้ ขณะที่กระทรวงการต่างประเทศของรัสเซียแถลงที่กรุงมอสโกก่อนหน้านั้นไม่นานว่า ข้อตกลงฉบับนี้จบสิ้นลงตาม "ความริเริ่มของสหรัฐ" กระนั้น เซอร์เกย์ เรียบคอฟ รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงการต่างประเทศรัสเซีย ยังเรียกร้องให้สหรัฐระงับการวางกำลังอาวุธนิวเคลียร์พิสัยกลางเป็นการชั่วคราวภายหลังการถอนตัว

    ช่วงหลายปีมานี้ สหรัฐกล่าวหารัสเซียว่าพัฒนามิสไซล์ชนิดใหม่ที่มีชื่อเรียกว่า 9 เอ็ม 729 ซึ่งถือว่าละเมิดไอเอ็นเอฟ องค์การนาโตก็สนับสนุนคำกล่าวหานี้ของสหรัฐ โดยระบุว่ามิสไซล์ชนิดนี้มีพิสัยประมาณ 1,500 กิโลเมตร แต่รัสเซียอ้างว่ามีพิสัยเพียง 480 กิโลเมตร ข้อกำหนดของไอเอ็นเอฟนั้นจำกัดการใช้มิสไซล์ที่มีพิสัยระหว่าง 500-5,500 กิโลเมตร

    ภายหลังคำประกาศของสหรัฐเมื่อวันศุกร์ องค์การนาโตที่มี 29 ชาติสมาชิก แสดงจุดยืนหนุนหลังสหรัฐ โดยกล่าวโทษรัสเซียเป็นต้นเหตุและปฏิญาณว่าจะตอบโต้ด้วย

    "เราเสียใจที่รัสเซียไม่ได้แสดงความเต็มใจหรือดำเนินการที่แสดงให้เห็นได้ว่ารัสเซียจะกลับไปปฏิบัติตามพันธสัญญาระหว่างประเทศ" แถลงการณ์ของนาโตกล่าว และว่า นาโตจะตอบสนองกับอันตรายของมิสไซล์ 9 เอ็ม 729 ของรัสเซียที่มีต่อกลุ่มประเทศนาโต ด้วยวิธีที่รับผิดชอบและรอบคอบ

    ทำเนียบขาวแจ้งล่วงหน้า 6 เดือน เมื่อเดือนกุมภาพันธ์ปีนี้ ว่าสหรัฐจะถอนตัวจากไอเอ็นเอฟ ซึ่งประธานาธิบดีโรนัลด์ เรแกน และประธานาธิบดีมิฮาอิล กอร์บาชอฟ ของสหภาพโซเวียตเดิม ลงนามไว้เมื่อปี 2530 ไม่นานหลังคำประกาศของทำเนียบขาว รัสเซียก็ถอนตัวเช่นกัน และเดือนก่อน ประธานาธิบดีวลาดิมีร์ ปูติน ได้สั่งระงับการปฏิบัติตามสนธิสัญญานี้อย่างเป็นทางการ

    นอกจากสหรัฐจะอ้างว่ารัสเซียผิดคำสัญญาแล้ว สหรัฐยังต้องการให้ประเทศอื่นๆ โดยเฉพาะจีน มีส่วนร่วมกับสนธิสัญญาควบคุมอาวุธแบบนี้ด้วย เมื่อวันศุกร์ปอมเปโอกล่าวถึงจีนด้วยว่า สหรัฐต้องการเห็นการควบคุมของยุคสมัยใหม่ที่ไม่ได้จำกัดแค่ทวิภาคีเหมือนในอดีต

    ไอเอ็นเอฟถูกมองว่าเป็น 1 ใน 2 ของข้อตกลงควบคุมอาวุธฉบับสำคัญระหว่างสหรัฐกับรัสเซีย ข้อตกลงอีกฉบับคือสนธิสัญญานิวสตาร์ท ที่จำกัดจำนวนอาวุธนิวเคลียร์ของสองประเทศให้อยู่ระดับต่ำกว่าระดับสูงสุดสมัยสงครามเย็น นิวสตาร์ทจะหมดอายุในปี 2564 และทั้งสหรัฐและรัสเซียไม่มีความกระตือรือร้นจะต่ออายุ ส่วนจีนก็ปฏิเสธข้อเรียกร้องจะเข้าร่วมนิวสตาร์ทในอนาคตเช่นกัน.