วิถี'ปกาเกอะญอ' วัดพระพุทธบาทห้วยต้ม

ชวนเดินทางไปวัดพระพุทธบาทห้วยต้ม อำเภอลี้ จังหวัดลำพูน เพื่อพบกับชุมชนชาวปกาเกอะญอ หรือที่เรียกว่า “กะเหรี่ยง”  ที่ยังคงใช้ชีวิตตามวิถีปกาเกอะญอ พูดคุยด้วยภาษาท้องถิ่นปกาเกอะญอ ชาวบ้านสวมใส่เสื้อผ้าแบบปกาเกอะญอแท้ๆ ด้วยลวดลายดั้งเดิมที่มีเอกลักษณ์ไม่ซ้ำใคร ซึ่งทำด้วยสองมือชาวบ้าน  โดยเฉพาะที่หมู่บ้านน้ำบ่อน้อย เป็นหมู่บ้านกะเหรี่ยงโบราณ ใช้ชีวิตร่วมกับธรรมชาติ

เรื่องราวมากมายที่สร้างคุณค่าให้ชุมชนนี้ ส่งผลให้ชุมชนคุณธรรมฯ วัดพระพุทธบาทห้วยต้มคว้ารางวัล 1 ใน 10 สุดยอดชุมชนต้นแบบ “เที่ยวชุมชน ยลวิถี” ประจำปี พ.ศ. 2566 โอกาสนี้ นางยุพา ทวีวัฒนะกิจบวร ปลัดกระทรวงวัฒนธรรม (วธ.)  เดินทางขึ้นเหนือไปเป็นประธานพิธีเปิดตัวสุดยอดชุมชนต้นแบบ “เที่ยวชุมชน ยลวิถี” ชุมชนคุณธรรมฯ วัดพระพุทธบาทห้วยต้ม และลานวัฒนธรรมสร้างสุข โดยมีพระอธิการอ่อนแก้ว ชยฺยเสโน เจ้าอาวาสวัดพระพุทธบาทห้วยต้ม และพระครูอุปถัมภ์สังฆกิจ รองเจ้าคณะอำเภอลี้ รองเจ้าอาวาสวัดพระพุทธบาทห้วยต้ม นายสันติธร ยิ้มละมัย ผู้ว่าราชการจังหวัดลำพูน นายวิบูลย์ ภูริชชยันต์ นายกองค์การบริหารส่วนตำบลนาทราย และผู้นำชุมชนคุณธรรมฯ วัดพระพุทธบาทห้วยต้ม และชาวปกาเกอะญอวัดพระพุทธบาทห้วยต้มเข้าร่วมด้วย

ก่อนจะเริ่มพิธีเปิด ปลัด วธ. ร่วมกิจกรรมทำบุญตักบาตรข้าวเหนียวพระสงฆ์ 20 รูป เวียนเทียนรอบวิหารรอยพระบาท กราบนมัสการรอยพระพุทธบาท สรงน้ำรอยพระพุทธบาท กราบสักการะสรีระครูบาเจ้าชัยวงศาพัฒนา ซึ่งชาวกะเหรี่ยงที่อาศัยอยู่บ้านห้วยต้มนับถือและศรัทธาในพุทธศาสนา ปฏิบัติตามคำสอนของของครูบาเจ้าชัยวงศาพัฒนา พร้อมรับฟังประวัติการสร้างวัดพระพุทธบาทห้วยต้ม  วัดขนาดใหญ่ศูนย์กลางทางจิตใจของชาวบ้านในชุมชนแห่งนี้

ชาวกะเหรี่ยงนำเสนอมรดกภูมิปัญญาที่หล่อเลี้ยงชุมชนผ่านการแสดง “ฟ้อนกะเหรี่ยงทอผ้า” จัดพิธีฮ้องขวัญแขกแก้วมาเยือนวิถีปาเกอะญอโบราณ การแสดงทางศิลปวัฒนธรรมชาวกะเหรี่ยงปกาเกอะญอ ชุด “ระบำชาวเขา” และเปิดพิธีด้วยการหมุนเครื่องปั่นฝ้าย หรือภาษากะเหรี่ยงเรียกว่า “เกอห่ะ”  ที่ชาวปกาเกอะญอใช้ทอผ้า  แสดงสัญลักษณ์อัตลักษณ์ศิลปะการทอผ้า ขณะที่ข่วงวัฒนธรรมสาธิตภูมิปัญญาท้องถิ่น อาหารพื้นบ้าน เช่น ต๊ะกะเปาะ หรือข้าวเบอะ) เป็นอาหารหลักของชาวปกาเกอะญอ มุ้ยและชู หรือน้ำพริกดำ ต๊ะจื้อที แกงเย็นกินเพิ่มความสดชื่น

นอกจากนี้ มีการจำหน่ายสินค้าแฮนเมดและผลิตภัณฑ์ทางวัฒนธรรมของชุมชน อย่างผ้าทอที่ทำลายผ้าจากภูมิปัญญาดั้งเดิม ทอผ้าด้วยกี่เอววิถีปาเกอะญอ การขายสินค้าทำให้ชาวบ้านเลี้ยงดูตัวเองได้  วันเปิดสุดยอดชุมชนฯ คณะได้นั่งรถรางชมพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นบนพื้นที่สูงพระบาทห้วยต้ม นิทรรศการวิถีชีวิตปาเกอะญอในอดีต ศูนย์วิจัยงานหัตถกรรมบ้านห้วยต้ม และกราบนมัสการพระมหาธาตุเจดีย์ศรีเวียงชัย เสริมความสิริมงคลได้สัมผัสอัตลักษณ์วิถีของชุมชนในทุกด้าน

ยุพา ทวีวัฒนะกิจบวร กล่าวว่า ขอแสดงความยินดีกับจังหวัดลำพูน และชุมชนคุณธรรมฯ วัดพระพุทธบาทห้วยต้ม ที่ได้รับรางวัลสุดยอดชุมชนต้นแบบ “เที่ยวชุมชน ยลวิถี” ประจำปี พ.ศ. 2566 จากการคัดเลือกชุมชนที่มีศักยภาพและความพร้อมด้านการท่องเที่ยวในทุกมิติอย่างเข้มข้นทั่วประเทศ 76 ชุมชน ตามที่ วธ.  ได้ขับเคลื่อนการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม จัดโครงการ “เที่ยวชุมชน ยลวิถี” มาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2564 จนถึงปัจจุบัน มีชุมชนได้รับคัดเลือกกว่า 30 ชุมชน วธ.ยังมุ่งขับเคลื่อน Soft Power ของไทยสู่นานาชาติ ด้วยการนำทุนทางวัฒนธรรมของชุมชน มาพัฒนาต่อยอด สร้างสรรค์สินค้าและบริการ ตามนโยบายของรัฐบาล

“ ชุมชนคุณธรรมฯ วัดพระพุทธบาทห้วยต้ม นับเป็นชุมชนคุณธรรมที่น้อมนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง มีผู้นำ พลังบวรและเครือข่ายที่เข้มแข็ง ประชาชนมีความสุข มีความรักสามัคคี ภูมิปัญญาท้องถิ่นได้รับการสืบสาน รักษา ต่อยอด  เป็นชุมชนที่มีศักยภาพ มีคุณภาพ และมีความพร้อมด้านการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมสร้างสรรค์ในทุกมิติ สามารถต่อยอดไปสู่การท่องเที่ยวคุณภาพสูงรองรับนักท่องเที่ยวทุกประเภทอย่างยั่งยืน การต่อยอดต่อจากนี้ วธ.พร้อมร่วมเผยแพร่ ประชาสัมพันธ์ ให้นักท่องเที่ยวชาวไทยและต่างชาติ มาเยือน ศึกษาเรียนรู้ อัตลักษณ์ วิถีชีวิต วัฒนธรรม และประเพณีของชุมชนมากยิ่งขึ้น” ปลัด วธ. กล่าว

รอยยิ้มและการต้อนรับอย่างอบอุ่นจากหัวใจชาวปกาเกอะญอวัดพระพุทธบาทห้วยต้ม บรรยากาศการซื้อขายสินค้าชุมชน  ทำให้ชาวบ้านรู้ว่าการรักษาวิถีวัฒนธรรมชาติพันธุ์เป็นมากกว่าการสร้างอาชีพให้กับชุมชน แต่ยังเชื่อมสายสัมพันธ์ของคนในชุมชมให้ใกล้ชิดกันมากขึ้น โดยใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นเป็นตัวเชื่อมวัฒนธรรมและสร้างคุณภาพชีวิตให้ดีมากกว่าเคย ช่วยแก้ปัญหาหนี้สิน  รวมถึงทำให้ชาวบ้านสามารถพึ่งพาตัวเองได้ นอกจากนี้ ได้ภาคภูมิใจในวัฒนธรรมของตนเองและชวนนักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติมาแลกเปลี่ยนเรียนรู้ผ่านการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม