ไทยเจ้าภาพแข่งขันภูมิศาสตร์โอลิมปิกครั้งที่ 21

ประเทศไทยได้รับเกียรติให้เป็นเจ้าภาพจัดการแข่งขัน ภูมิศาสตร์โอลิมปิกระหว่างประเทศ ครั้งที่ 21 (The 21st International Geography Olympiad – iGeo 2025) ซึ่งจะจัดขึ้นระหว่างวันที่ 26 กรกฎาคม – 1 สิงหาคม พ.ศ. 2568 ณ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย กรุงเทพมหานคร โดยมีเยาวชนจากกว่า 50 ประเทศทั่วโลกเข้าร่วมแข่งขันและแลกเปลี่ยนองค์ความรู้ด้านภูมิศาสตร์

การแข่งขันครั้งนี้ มูลนิธิส่งเสริมโอลิมปิกวิชาการและพัฒนามาตรฐานวิทยาศาสตร์ ในพระอุปถัมภ์สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ (สอวน.) มอบหมายให้ศูนย์ภูมิศาสตร์โอลิมปิก สอวน. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ภายใต้การดำเนินงานของคณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เป็นเจ้าภาพการจัดการแข่งขัน เพื่อเป็นการเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เนื่องในวโรกาสเจริญพระชนมายุครบ 70 พรรษา ผู้ทรงริเริ่มภูมิศาสตร์โอลิมปิกในประเทศไทยให้ไปสู่ระดับสากล

ศาสตราจารย์กิตติคุณ นพ.จรัส สุวรรณเวลา รองประธานมูลนิธิ สอวน. กล่าวว่า การแข่งขันภูมิศาสตร์โอลิมปิกระหว่างประเทศ ครั้งที่ 21 หรือ The 21st International Geography Olympiad เป็นเวทีสำคัญที่เปิดโอกาสให้เยาวชนจากทั่วโลกได้แสดงความสามารถด้านภูมิศาสตร์ แลกเปลี่ยนองค์ความรู้ และสร้างเครือข่ายความสัมพันธ์ทางวิชาการและวัฒนธรรมกับเพื่อนเยาวชนจากนานาประเทศ โดยมีการจัดการแข่งขันครั้งแรกเมื่อ ค.ศ. 1996 ที่กรุงเฮก ประเทศเนเธอร์แลนด์  และการที่ประเทศไทยเป็นเจ้าภาพ จะช่วยกระตุ้นให้เยาวชนไทยและเยาวชนทั่วโลกตระหนักในความสำคัญของภูมิศาสตร์ในการพัฒนาโลกยุคใหม่ อีกทั้งยังช่วยเผยแพร่ชื่อเสียงและ ศักยภาพด้านวิชาการของประเทศไทยในเวทีระดับนานาชาติ และเป็นโอกาสสำคัญในการเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เนื่องในโอกาสที่ทรงเจริญพระชนมายุครบ 70 พรรษา ด้วยสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณที่ทรงผลักดันให้เกิดการพัฒนาการเรียนการสอนวิชาภูมิศาสตร์ในระดับโรงเรียน

ด้าน รองศาสตราจารย์ผ่องศรี จั่นห้าว ประธานคณะกรรมการวิชาภูมิศาสตร์ มูลนิธิ สอวน.ในฐานะประธานคณะกรรมการดำเนินการจัดการแข่งขันภูมิศาสตร์โอลิมปิกระหว่างประเทศ กล่าวถึงจุดเริ่มต้นของประเทศไทยว่า การเริ่มต้นของการแข่งขันภูมิศาสตร์โอลิมปิกในประเทศไทยเกิดขึ้นใน พ.ศ. 2555 เมื่อสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้าทรงเสด็จและกล่าวปาฐกถาที่งาน International Geography Conference ณ มหาวิทยาลัยโคโลญจน์ ประเทศเยอรมนี เมื่อเสด็จกลับประเทศไทย พระองค์ทรงมีพระราชดำริให้มูลนิธิ สอวน. ศึกษาและส่งเสริมให้นักเรียนไทยได้มีโอกาสเข้าร่วมการแข่งขันด้านภูมิศาสตร์ โดยมูลนิธิ สอวน. ได้ระดมคณาจารย์จากมหาวิทยาลัยต่าง ๆ เพื่อพัฒนาหลักสูตรและตำราภูมิศาสตร์โอลิมปิก สำหรับอบรมครูและนักเรียน จนใน พ.ศ. 2558 ได้ส่งผู้แทนไทยเข้าร่วมการแข่งขันครั้งแรก และต่อมาได้คัดเลือกผู้แทนไทยอย่างต่อเนื่องเพื่อแลกเปลี่ยนความรู้กับนานาชาติ เมื่อ พ.ศ. 2560 มูลนิธิ สอวน. ได้จัดตั้งศูนย์ภูมิศาสตร์โอลิมปิกรวม 15 แห่งทั่วประเทศ (7 ศูนย์มหาวิทยาลัยและ8 ศูนย์โรงเรียน) เพื่อเป็นสนามสอบและค่ายอบรมคัดเลือกผู้แทนไปแข่งขันในระดับนานาชาติ

จากการที่ประเทศไทยได้มีโอกาสเข้าร่วมการแข่งขันด้านภูมิศาสตร์โอลิมปิก ดร.เกศทิพย์ ศุภวานิช รองเลขาธิการคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) กล่าวว่า สพฐ. มีพันธกิจสำคัญในการพัฒนานักเรียนให้มีศักยภาพเพื่อมุ่งสู่ความเป็นเลิศ และเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันของประเทศ จึงให้การสนับสนุนการแข่งขันภูมิศาสตร์โอลิมปิกอย่างเต็มที่ เพื่อเป็นการยกระดับมาตรฐานการเรียนการสอนวิชาภูมิศาสตร์ในโรงเรียนทั่วประเทศ โดยสพฐ. และได้ร่วมกับมูลนิธิ สอวน. ตั้งแต่ พ.ศ. 2558 ในการคัดเลือกโรงเรียนที่มีศักยภาพตั้งเป็นศูนย์โรงเรียนโอลิมปิกวิชาการ สอวน. วิชาภูมิศาสตร์ ได้แก่ โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา โรงเรียนสามเสนวิทยาลัย โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย โรงเรียนวิทยาศาสตร์จุฬาภรณราชวิทยาลัย นครศรีธรรมราช และโรงเรียนหาดใหญ่วิทยาลัย พร้อมทั้งดำเนินการอบรมครูภูมิศาสตร์ตามแนวทางหลักสูตรภูมิศาสตร์โอลิมปิกวิชาการเป็นประจำทุกปี โดยเชื่อมั่นว่าการแข่งขันภูมิศาสตร์โอลิมปิกระหว่างประเทศที่จัดขึ้นที่ประเทศไทยในปีนี้ จะเป็นหนึ่งในแรงบันดาลใจให้เยาวชนรุ่นใหม่หันมาสนใจและพัฒนาตนเองในสาขาภูมิศาสตร์มากยิ่งขึ้น

ด้านจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เจ้าภาพจัดงานในครั้งนี้ ประกาศถึงความพร้อมในการจัดงาน โดยศ. ดร.วิเลิศ ภูริวัชร อธิการบดี จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย กล่าวว่า จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยมีวิสัยทัศน์ในการพัฒนาความรู้และสร้างสรรค์นวัตกรรมเพื่อประโยชน์ของสังคมและโลก มุ่งมั่นส่งเสริมการศึกษาด้านภูมิศาสตร์และสิ่งแวดล้อมที่สามารถตอบโจทย์ความท้าทายของโลกยุคปัจจุบันและอนาคต รวมถึงการสร้างองค์ความรู้ที่นำไปสู่แนวทางการพัฒนาที่ยั่งยืน การเป็นเจ้าภาพในครั้งนี้ เป็นการแสดงศักยภาพด้านภูมิศาสตร์ของประเทศไทย ซึ่งมีความพร้อมทั้งด้านบุคลากร สถานที่และสิ่งอำนวยความสะดวกในการรองรับการแข่งขันระดับนานาชาติ อาทิ ศูนย์ทดสอบทางวิชาการ หอประชุมใหญ่ และศาลาพระเกี้ยวสำหรับงาน Cultural Night

รองศาสตราจารย์ ดร.สุรเดช โชติอุดมพันธ์ คณบดี คณะอักษรศาสตร์ จุฬาฯ  กล่าวว่า มีความภาคภูมิใจเป็นอย่างยิ่งที่ภาควิชาภูมิศาสตร์ คณะอักษรศาสตร์ ได้รับเกียรติให้เป็นเจ้าภาพในการจัดการแข่งขันภูมิศาสตร์โอลิมปิกระหว่างประเทศ ครั้งที่ 21 ในปี ซึ่งภาควิชาภูมิศาสตร์เป็นภาควิชาหนึ่งของคณะอักษรศาสตร์ ที่มีความแข็งแกร่งทางวิชาการ มีการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง และเป็นกำลังสำคัญของคณะอักษรศาสตร์ โดยภาควิชาภูมิศาสตร์ ได้รับการแต่งตั้งให้เป็นศูนย์ภูมิศาสตร์โอลิมปิก สอวน. รับผิดชอบโรงเรียนในพื้นที่กรุงเทพมหานครทั้งหมด ยกเว้นโรงเรียนที่เป็นศูนย์ฯ ในการอบรมและคัดเลือกผู้แทนศูนย์ไปแข่งขันในระดับชาติ โดยนักเรียนจากศูนย์ฯ จุฬาฯ ได้รับการคัดเลือกเป็นผู้แทนประเทศ เพื่อไปแข่งขันภูมิศาสตร์โอลิมปิกระหว่างประเทศ ใน พ.ศ. 2566 จำนวน 2 คน และ พ.ศ. 2567 จำนวน 1 คนจากผู้แทนประเทศไทยปีละ 4 คน ถือเป็นความสำเร็จในการพัฒนานักเรียนในพื้นที่กรุงเทพมหานครไปสู่ระดับนานาชาติ

สำหรับรายละเอียดการจัดงาน ผศ. ดร.ชนิตา ดวงยิหวา หัวหน้าภาควิชาภูมิศาสตร์ คณบดีคณะอักษรศาสตร์ จุฬาฯ  กล่าวว่า การแข่งขันภูมิศาสตร์โอลิมปิกระหว่างประเทศนั้น เป็นความร่วมมือระหว่างภาควิชาภูมิศาสตร์ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ร่วมกับเครือข่ายนักวิชาการด้านภูมิศาสตร์จากมหาวิทยาลัยต่างๆ ในประเทศไทย โดยการแข่งขันภูมิศาสตร์โอลิมปิกระหว่างประเทศจะจัดให้มีขึ้นในช่วงวันที่ 26 กรกฎาคม ถึง 1 สิงหาคม พ.ศ. 2568 โดยได้รับพระมหากรุณาธิคุณจากสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จฯ เป็นองค์ประธานในพิธีเปิด ณ หอประชุมใหญ่จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ในเช้าวันอาทิตย์ที่27 กรกฎาคม พ.ศ. 2568 โดยคาดว่าจะมีผู้เข้าร่วมจากประมาณ 50 ประเทศ โดยมีรูปแบบการแข่งขันและกิจกรรมเสริมการแข่งขันแบ่งออกเป็น 3 ส่วนหลักได้แก่ การสอบข้อเขียน การสอบภาคสนาม และ การสอบมัลติมีเดีย นอกจากนี้ยังมีกิจกรรมเสริมเพื่อส่งเสริมการแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมและความรู้ ได้แก่ การจัดนิทรรศการโปสเตอร์ของแต่ละประเทศ การทัศนศึกษาในกรุงเทพฯ และพื้นที่ใกล้เคียงเพื่อเยี่ยมชมสถานที่สำคัญของประเทศไทย เช่น การเยี่ยมชมอุทยานประวัติศาสตร์พระนครศรีอยุธยา อุทยานธรณีโคราชและแหล่งมรดกโลกศรีเทพ และการท่องเที่ยวสร้างสรรค์ที่จังหวัดน่าน

ด้านนักเรียนที่จะเป็นตัวแทนประเทศไทยในการแข่งขันภูมิศาสตร์โอลิมปิก  ผศ.ดร.ชนิดา  กล่าวว่า จะมีกระบวนการคัดเลือกเข้มข้น ซึ่งทางศูนย์ภูมิศาสตร์ 15แห่ง แบ่งเป็นศูนย์ที่เป็นมหาวิทยาลัย 7 ศูนย์และศูนย์ระดับโรงเรียน 8 ศูนย์ ร่วมกันคัดเลือกเด็กระดับม.ปลาย เริ่มตั้งแต่เดือนตุลาคม 2567 อย่างศูนย์ของจุฬาฯ มีกระบวนการให้เด็กเข้าค่าย มีการอบรม เช่น รับเด็ก เข้าค่าย 100 คนจะค้ดเด็กให้เหลือ 50 คน เพื่อเข้าค่ายที่ 2 หลังจากนั้น จะคัดเด็กลงมาอีก ซึ่งโดยรวมทั้ง 15 ศูนย์จะมีเด็กที่ผ่านการคัดเลือกประมาณ 100 คน หลังจากนั้นในช่วงปลายเดือน เมษายน-พฤษภาคม จะมีการคัดเลือกเด็กทั่วประเทศจาก 100 คนให้เหลือ 4คน เพื่อเป็นตัวแทนประเทศไทยในการแข่งขันวิชาการภูมิศาสตร์โอลิมปิก    และมีการสำรองผู้แทนอีก 2คน เผื่อไว้ในกรณีเกิดเหตุฉุกเฉิน

“หลังจากกรมสมเด็จพระเทพฯท่านเสด็จไปประชุมที่โคโลญจ์ ประเทศเยอรมัน เมื่อปี 2555 ทรงตรัสว่ามีการแข่งภูมิศาสตร์โอลิมปิกด้วย ไม่ได้มีแต่การแข่งเคมี ชีวะ ฟิสิกส์ คณิตศาสตร์ หรือคอมพิวเตอร์โอลิมปิกเท่านั้น ทำให้เราเริ่มส่งเด็กไปแข่งขันปีแรก ในพ.ศ.2558 หลังจากนั้นเราก็ส่งทุกปี แม้ปีแรกๆ เราจะไม่ได้เหรียญอะไรกลับมา แต่ในปี2566 เด็กของเราเคยได้เหรียญทอง ที่1ของโลก และได้เหรียญกลับมาเกือบทุกปี ซึ่งเป็นความสำเร็จของเรา”

ผศ.ดร.ชนิดา ให้ความเห็นอีกว่า จากการสังเกตุพฤติกรรมเด็ก เด็กยุคปัจจุปันมีความสนใจเรื่องสิ่งแวดล้อมมากขึ้น หรือเป็นความแคร์โลก เช่น สนใจเรื่องการแยกขยะ มีความตระหนัก ติดตามในปัญหาสิ่งแวดล้อม โลกร้อน มากกว่าเด็กยุค 10-20 ปีที่แล้ว อาจจะเนื่องด้วยปัญหามันอยู่ในเจนของเขาก็เป็นได้

“เชื่อว่าการเป็นเจ้าภาพการแข่งขันของประเทศไทย จะมีประเทศส่งเด็กเข้าร่วมเยอะ ด้วยเสน่ห์ดึงดูดทางด้านวัฒนธรรมของเรา ทำให้เขาอยากมา เพราะบางแห่งเขาอาจจะไม่ส่งเด็กเข้ามา ถ้าเขาไม่สนใจประเทศนั้นๆ ส่วนเราเองมีการเตรียมความพร้อม ส่งคนไปสังเกตุการณ์ การเตรียมการของประเทศที่ได้รับเลือกเป็นเจ้าภาพมาแล้ว 3-4 ปี ซึ่งสิ่งที่ได้ก็จะนำมาปรับใช้กับประเทศเรา “ผศ.ดร.ชนิดากล่าว