'บางลำพู'โมเดล พัฒนาต้นน้ำ-ปลายน้ำ

คลองบางลำพูเป็นหนึ่งในคลองสำคัญและเป็น 1 ใน 10 คลองรอบกรุงตามโครงการ 10 คลองสวยน้ำใส คนไทยมีสุข ที่ดำเนินการปรับปรุงภูมิทัศน์ริมคลอง ช่วยสร้างบรรยากาศที่ดี  ยกระดับคุณภาพชีวิตคนกรุงเทพฯ และดึงดูดนักท่องเที่ยวที่สนใจวิถีชีวิตคลองมาเยี่ยมชม สร้างรายได้ให้กับชุมชน กระตุ้นเศรษฐกิจที่สำคัญในชุมชนให้หมุนเวียนหล่อเลี้ยงให้ย่านมีชีวิตชีวา  สร้างการเรียนรู้วัฒนธรรมของย่านที่มีมาแต่โบราณ

คลองโอ่งอ่างและคลองบางลำพูถูกจัดเป็นอันดับแรกๆ ของการพัฒนาสู่คลองสวยน้ำใส   ก่อนหน้านี้ กรุงเทพมหานครดำเนินการพัฒนาคลองบางลำพู โดยมีการปรับปรุงภูมิทัศน์และเริ่มงานก่อสร้างทางเดินคอนกรีตเสริมเหล็กจากบริเวณสะพานนรรัตน์สถานถึงบริเวณสะพานฮงอุทิศ  ส่วนคลองคูเมืองเดิม คลองหลอดวัดราชนัดดา คลองหลอดวัดราชบพิธดูดลอกดินเลนและระบบรวบรวมน้ำเสียเสร็จแล้ว คุณภาพน้ำดีขึ้น  ขณะที่คลองโอ่งอ่างอยู่ระหว่างปรับปรุงทางเท้าและไฟฟ้าส่องสว่าง ส่วนทางเดินริมคลองโอ่งอ่างจากสวนสาธารณะป้อมมหากาฬถึงถนนบำรุงเมืองและการปรับปรุงเขื่อนคลองโอ่งอ่างเสร็จแล้ว ด้านการปรับปรุงสะพานระพีพัฒนภาคและสะพานบพิตรพิมุขอยู่ระหว่างดำเนินการ  ขณะที่คลองมหานาคหรือที่รู้จักในชื่อคลองแสนแสนเป็นโจทย์ยาก เพราะมีชุมชนอาศัยหนาแน่นสองฝั่งคลอง มีขยะในคลอง ระบบบำบัดน้ำเสียยังไม่ครอบคลุม รวมถึงบ้านเรือนสร้างรุกล้ำลำคลอง

ย่านบางลำพูพื้นที่ครอบคลุมถนนพระอาทิตย์ ถนนสามเสน ถนนประชาธิปไตย จัดกิจกรรมที่หลากหลายส่งเสริมการท่องเที่ยวของย่านบางลำพู คลองบางลำพู คลองโอ่งอ่าง อาทิ คลองบางลำพู สำนักงานเขตพระนคร ร่วมกับ กรมธนารักษ์ (พิพิธบางลำพู) เครือข่ายการท่องเที่ยวภาคประชาชนย่านบางลำพู Hawker center ตลาดนานา ศูนย์การเรียนรู้เสน่ห์บางลำพู ย่านพานถม  จัดกิจกรรมล่องเรือคลองบางลำพู พร้อมไกด์เด็กบางลำพูบรรยาย ทุกวันเสาร์อาทิตย์  กระตุ้นการการท่องเที่ยวและเศรษฐกิจชุมชน  รวมถึงสนับสนุนความหลากหลายทางวัฒนธรรมของชุมชนโดยรอบ ณ พิพิธบางลำพู ถนนพระสุเมรุ เขตพระนคร  กิจกรรมเรียนรู้ศูนย์การเรียนรู้เสน่ห์บางลำพู จัดทำเส้นทางการท่องเที่ยวย่านคลองบางลำพู ดนตรีในสวน ส่วนคลองโอ่งอ่าง มีกิจกรรมถนนศิลปะ ถนน Art toy กิจกรรมดิวาลี ย่าน little india เป็นต้น

การขับคลื่อน”บางลำพูโมเดล” จะเข้มข้นตามลำดับ นอกจากมุ่งอนุรักษ์คลองอบ่างมีส่วนร่วมแล้ว  ยังสร้างความสามารถในการพึ่งพาตัวเอง  สร้างชุมชนเข้มแข็ง เพิ่มเม็ดเงินในกระเป๋าของคนในย่านบางลำพูให้มากขึ้น          โกศล สิงหนาท ผู้อำนวยการเขตพระนคร กล่าวว่า ปีนี้สำนักงานเขตพระนคร  โดยฝ่ายพัฒนาชุมชนและสวัสดิการสังคม ดำเนินกิจกรรมการท่องเที่ยวในคลองบางลำพูด้วยเรือไฟฟ้าพลังแสงอาทิตย์ ไร้มลพิษ  โครงการล่องคลองลองมู  เราเริ่มเมื่อกลางเดือนมีนาคม 2568 ที่ผ่านมา ต่อจากโครงการตลาดริมคลองบางลำพู  ริมคลองลองชิลล์  ซึ่งจัดเมื่อกลางเดือนกุมภาพันธ์ที่ผ่านมา  มีการขยายเส้นทางเดินเรือ จากเดิมภายในคลองบางลำพู 5 ท่าเรือ  เป็นการท่องเที่ยวทางเรือเชื่อมต่อ 4 เขต  ประกอบด้วยเขตปทุมวัน เขตป้อมปราบศัตรูพ่าย เขตดุสิต  และเขตพระนคร 3 คลอง ประกอบด้วยคลองผดุงกรุงเกษม คลองมหานาค  และคลองบางลำพู  เริ่มต้นจากท่าเรือสถานีรถไฟหัวลำโพง เขตปทุมวัน ไปยังคลองบางลำพู เขตพระนคร

“ ล่องเรือมามูช่วยส่งเสริมการท่องเที่ยวทางน้ำแบบไร้มลพิษด้วยเรือไฟฟ้าพลังงานแสงอาทิตย์ในพื้นที่เขตพระนคร เน้นการท่องเที่ยวสักการะสิ่งศักดิ์สิทธิ เสริมสิริมงคลตามเส้นทางเดินเรือ มีศาลเจ้า 3 แห่ง พระอารามหลวง 5 แห่ง  ได้ศึกษาหัตกรรมโบราณที่มีคุณค่า ทั้งทำทองคำเปลวโบราณร้านเก่าแก่ข้างวัดบวรนิเวศฯ  การทำพานถมโดยช่างฝีมือเก่าแก่ชุมชนตรอกบ้านพานถม อีกเป้าหมายเพื่อพัฒนาและกระตุ้นเศรษฐกิจในย่านบางลำพู และชุมชนในพื้นที่ย่านผ่านเส้นทางการเดินเรือไปยังสถานที่สำคัญทางด้านการท่องเที่ยวต่างๆ  ปีนี้ขยายเส้นทางเดินเรือ จากเดิมเฉพาะในคลองบางลำพู เกาะรัตนโกสินทร์ชั้นในไปสู่เกาะรัตนโกสินทร์ชั้นนอก คลองผดุงกรุงเกษม และคลองมหานาค  เชื่อมย่านสร้างสรรค์ของเขตอื่นๆ โดยรอบในเส้นทางเดินเรือ ทั้งเขตปทุมวัน  เขตดุสิต และเขตป้อมปราบศัตรูพ่าย  “โกศล กล่าว

สำหรับกลุ่มเครือข่ายสนับสนุนการท่องเที่ยวทางเรือในคลองบางลำพูของเขตพระนคร ผอ.เขตพระนครระบุมีความร่วมมือจากสำนักวัฒนธรรม กีฬา และท่องเที่ยว กทม.  สำนักการจราจรและขนส่งสนับสนุนเรือไฟฟ้าพลังงานแสงอาทิตย์   คณะขับเคลื่อนการพัฒนาเขตพระนคร  กลุ่มวิสาหกิจชุมชนเสน่ห์ย่านบางลำพู (ไกด์เด็กบางลำพู) วิสาหกิจชุมชนประดิดประดอยจากกระดาษทิชชู่   พิพิธบางลำพูแหล่งเรียนรู้ทางวัฒนธรรมสนับสนุนที่เที่ยวชมงาน  อีกภาคีสำคัญขาดไม่ได้ ชุมชนโดยรอบคลองบางลำพู ตั้งแต่ต้นน้ำ ชุมชนวัดสังเวชวิศยาราม ชุมชนตรอกเขียนนิวาสน์-ตรอกไก่แจ้  ชุมชนมัสยิดจักรพงษ์ กลางน้ำ  ชุมชนตรอกบ้านพานถม ชุมชนวัดอินทรวิหาร ชุมชนวัดใหม่อมตรส  และปลายน้ำชุมชนหลังวัดราชนัดดา แต่ละชุมชนมีเรื่องราวและเสน่ห์

5 ท่าเรือท่องเที่ยวริมคลองบางลำพู  มีสถานที่ท่องเที่ยวสำคัญ ท่าเรือสวนสาธารณะป้อมมหากาฬ สามารถเข้ามาพักผ่อนหย่อนใจชมพรรณไม้ภายในสวนสาธารณะป้อมมหากาฬ สำหรับป้อมมหากาฬสร้างในสมัยรัชกาลที่ 1  เป็น1 ใน 14 ป้อม สร้างขึ้นป้องกันพระนคร  เดินข้ามมาไหว้พระวัดราชนัดดา เที่ยวชมโลหะปราสาทหนึ่งเดียวในประเทศไทยมีสถาปัตยกรรมโดดเด่นเป็นเอกลักษณ์ ลัดเลาะมาวัดสระเกศ ภูเขาทองชมวิวมหานครสวยงาม   ท่าเรือชุมชนตรอกบ้านพานถม เที่ยวตลาดริมน้ำชุมชนตรอกบ้านพานถม เป็นชุมชนโบราณตั้งรกรากตั้งแต่ต้นกรุงรัตนดกสินทร์  ชม ช็อป ร้านไทยนครที่รังสรรค์งานหัตถศิลป์ เครื่องเงิน จากนั้นไปวัดตรีทศเทพ ไปไหว้หลวงพ่อโตวัดอินทรวิหาร และกราบสิ่งศักดิ์สิทธิ์วัดใหม่อมตรส ขอพร ขอโชคลาภ

จุดนี้มีเส้นทางเดินเท้าเลียบคลองบางลำพูที่สวยงามร่มรื่นจากสะพานเฉลิมวันชาติ ชุมชนตรอกบ้านพานถม ไปยังสะพานนรรัตน์สถาน นักท่องเที่ยวสามารถเดินชมทัศนียภาพริมคลองบางลำพู ชมต้นลำพูริมทางที่เขตปลูกขึ้นใหม่ เพื่อฟื้นฟูสัญลักษณ์ของคลองให้กลับคืนมา  แวะมาเช็คอินเซลฟี่กับแสตนอินน้องลำพูสุดน่ารักแก้มชมพู

ล่องคลองผ่านท่าเรือศาลสมเด็จพระเจ้าตากสิน หรือท่าเรือวัดบวรฯ เดิม มีสถานที่สำคัญหลายแห่ง ได้แก่ ศาลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช เป็นแห่งเดียวในพื้นที่เขตพระนคร ถือเป็นศาลเจ้าที่ชาวบางลำพูเคารพนับถือ ตั้งอยู่ริมคลองบาลำพูในชุมชนตรอกบ้านพานถม เป็นที่เลื่องลือถึงความศักดิ์สิทธิ์บันดาลโชคลาภ วันที่ 27 – 28 ธันวาคมของทุกปี จะมีงานเฉลิมฉลองวันขึ้นครองราชย์ของพระเจ้าตากสิน รวมทั้งมีการบูชาบวงสรวง และการแสดงต่างๆ ภายในประดิษฐานรูปเคารพสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช พระยาพิชัยดาบหัก และเจ้าแม่ทับทิม ใกล้ๆ กันเป็นวัดบวรนิเวศวิหาร วัดสำคัญของกรุงเทพฯ ที่ขึ้นชื่อทั้งความงดงามทางสถาปัตยกรรมและประวัติศาสตร์ แล้วยังมีศาลเจ้าพ่อเขาตกเป็นศาลเทพารักษ์ของชาวตลาดบางลำพูเปิดให้สักการะ             

ท่าเรือสะพานนรรัตน์สถาน เชิงสะพานฝั่งถนนสามเสน เป็นที่ตั้งศาลเจ้าพ่อหนู ศูนย์รวมศรัทธาของชุมชนบางลำพู มีความแตกต่างองค์ประธานศาลแห่งนี้เป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย ศิลปะสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น ชาวบ้านขนานนามพระพุทธรูปองค์นี้ว่า “เจ้าพ่อหนู” มีเรื่องเล่าสืบกันมาว่า พระพุทธรูปองค์นี้ลอยน้ำมาติดฝั่งคลองบางลำพูด้านตลาดนานา ชาวตลาดพร้อมใจกันอัญเชิญขึ้นประดิษฐานบนหลังคาตลาด ผู้คนนิยมมากราบไหว้ขอพรเรื่องโชคลาภ นำสิ่งของมาถวายหรือแก้บน ส่วนมากเป็นของเล่นและเสื้อผ้าเด็ก เชื่อกันว่าเจ้าพ่อหนูเป็นเด็ก มีตำนานเล่ากันมาเกิดไฟไหม้ตลาดบางลำพู แต่ศาลเจ้าพ่อหนูไม่ไหม้  มีคนเห็นเด็กอยู่บนหลังคาศาลโบกไล่ไฟให้ไปทางอื่น

 สุดท้ายท่าเรือป้อมพระสุเมรุ มาเดินเล่นสวนสาธารณะป้อมพระสุเมรุ ชมพระที่นั่งสันติชัยปราการ แล้วเข้าชมพิพิธบางลำพู แหล่งเรียนรู้ประวัติศาสตร์  วัฒนธรรม ของดีย่านบางลำพู ก่อนกลับไหว้พระวัดสังเวชวิศยาราม วัดเก่าแก่ ชมความงดงามพระประธานฝีมือช่างสมัยทวารวดีและเจดีย์ทรงปรางค์ศิลปะสมัยต้นรัชกาลที่ 3  

การพัฒนาคูคลอง ชุมชนและสถานที่สำคัญตามเส้นทางเดินเรือคลองบางลำพูไม่เพียงฟื้นกรุงเทพฯ เวนิชตะวันออก แต่ช่วยยกระดับย่านบางลำพูให้มีศักยภาพส่งเสริมการพัฒนาเมืองและประเทศอย่างยั่งยืน