พอช.: พลังแห่งการเปลี่ยนแปลง สู่ชุมชนเข้มแข็งและการพัฒนาที่ยั่งยืน

ในโลกที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว การสร้างชุมชนที่เข้มแข็งและพึ่งพาตนเองได้ถือเป็นกุญแจสำคัญที่นำไปสู่ความมั่นคงและยั่งยืนของสังคมไทย สถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน (องค์การมหาชน) หรือ พอช. ได้ก้าวเข้ามาเป็นผู้นำแห่งความเปลี่ยนแปลงนี้ ด้วยภารกิจในการพัฒนาคุณภาพชีวิต สร้างความมั่นคงในที่อยู่อาศัย และเสริมสร้างศักยภาพของชุมชนทั่วประเทศ

เริ่มดําเนินการอย่างเป็นทางการ เมื่อวันที่ 26 ตุลาคม 2543

สถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน (องค์การมหาชน) หรือ พอช. เป็นองค์กรที่ก่อตั้งขึ้นในปี พ.ศ. 2543 ภายใต้กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ ด้วยภารกิจสำคัญในการเสริมสร้างความเข้มแข็งให้กับชุมชนทั่วประเทศ พอช.ไม่เพียงแค่ส่งเสริมที่อยู่อาศัย แต่ยังสร้างการเปลี่ยนแปลงในทุกมิติของชีวิตและชุมชนอย่างครอบคลุม

ยุทธศาสตร์แห่งความเข้มแข็ง: ชุมชนเป็นศูนย์กลาง พื้นที่เป็นตัวตั้ง

พอช.ขับเคลื่อนการทำงานด้วยวิสัยทัศน์ที่มุ่งสู่ “ชุมชนท้องถิ่นเข้มแข็ง สู่การจัดการตนเอง” โดยมีโครงการหลากหลายที่ตอบโจทย์ความต้องการของชุมชน ตั้งแต่การพัฒนาที่อยู่อาศัย การยกระดับคุณภาพชีวิต ไปจนถึงการจัดการทรัพยากรในชุมชนอย่างยั่งยืน

พลังผู้นำเปลี่ยนสู่การสร้างความเข้มเข็งของชุมชนและสังคม

มิติสำคัญแห่งการพัฒนาในปี 2567

1.การพัฒนาที่อยู่อาศัย: สร้างความมั่นคงในทุกมิติ

พอช.ดำเนินการพัฒนาที่อยู่อาศัยสำหรับผู้มีรายได้น้อย ภายใต้แผนแม่บท 20 ปี (2560–2579) ที่มุ่งให้คนไทยทุกคนมีที่อยู่อาศัยถ้วนทั่ว พร้อมคุณภาพชีวิตที่ดี โครงการสำคัญ ได้แก่:

บ้านมั่นคง

โครงการบ้านมั่นคง: เป็นการแก้ไขปัญหาชุมชนแออัด ที่ไม่มีความมั่นคงด้านที่อยู่อาศัย ทั้งในเมืองและชนบท โดยชาวชุมชนเป็นแกนหลัก ตั้งแต่การสํารวจข้อมูล จัดตั้งกลุ่มออมทรัพย์ออกแบบ วางผัง และก่อสร้างบ้านพัฒนากลุ่มสหกรณ์ สู่การพัฒนาคุณภาพชีวิตที่มากกว่าบ้าน อาทิ การจัดสวัสดิการชุมชน ส่งเสริมอาชีพ ปรับปรุงสภาพแวดล้อม และสร้างแหล่งอาหารที่ปลอดภัย ซึ่งในปี 2567  สนับสนุนการพัฒนาที่อยู่อาศัย จำนวน   4,087 ครัวเรือน 144 ชุมชน ใน 30 จังหวัด  

บ้านพอเพียง

โครงการบ้านพอเพียง: ซ่อมแซมปรับปรุง หรือสร้างที่อยู่อาศัยใหม่ให้กับผู้มีรายได้น้อย และด้อยโอกาส ส่งผลให้เกิดความมั่นคงในที่อยู่อาศัย ซึ่งในปี 2567 มีการซ่อมแซมปรับปรุง สร้างที่อยู่อาศัยใหม่ให้กับผู้มีรายได้น้อย และด้อยโอกาส จำนวน 26,572  ครัวเรือน 3,148 ตำบลใน 77 จังหวัด  

การพัฒนาที่อยู่อาศัยชุมชนริมคลอง

โครงการพัฒนาที่อยู่อาศัยชุมชนริมคลอง คลอลาดพร้าว และคลองเปรมประชากร:  รองรับที่อยู่อาศัยของประชาชนริมคลอง ที่ต้องรื้อย้ายบ้านออกจากแนวก่อสร้างเขื่อนระบายน้ํา ป้องกันน้ําท่วม ดําเนินการนําร่องในพื้นที่คลองลาดพร้าว  และคลองเปรมประชากร ปัจจุบันดําเนินการแล้ว 7851 ครัวเรือน

การพัฒนาคุณภาพชีวิต

การพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้มีรายได้น้อยในเมืองและชนบท: เป็นการต่อยอดการพัฒนาในพื้นที่ที่มีการพัฒนาที่อยู่อาศัยของผู้มีรายได้น้อยให้มีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น “บ้านที่มากกว่าคำว่าบ้าน”  โดยการมีส่วนร่วมของชุมชนให้มีระบบการช่วยเหลือทางสังคมร่วมกันดูแลสมาชิกและกลุ่มผู้ด้อยโอกาสในชุมชน  ก่อให้เกิดรูปธรรมการพัฒนาคุณภาพชีวิตที่สอดคล้องกับปัญหา ความต้องการและบริบทของพื้นที่  ซึ่งเป็นการกระตุ้นเศรษฐกิจฐานรากของชุมชนที่ก่อให้เกิดการสร้างงาน สร้างอาชีพ และสร้างรายได้ในชุมชนดำเนินการในพื้นที่ 484 ตำบล/เมือง 77 จังหวัด

กองทุนสวัสดิการชุมชน

กองทุนสวัสดิการชุมชน: หลักประกันชีวิตของทุกคน: เป็นการจัดสวัสดิการเพื่อสร้างหลักประกันความมั่นคง ของคนในชุมชนตั้งแต่เกิดจนตาย รวมทั้งหนุนเสริม ในการแก้ปัญหาทางเศรษฐกิจสังคม และสิ่งแวดล้อม ตามสภาพปัญหาของแต่ละท้องถิ่น โดยสร้างความร่วมมือกับภาครัฐ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นและเอกชน เพื่อให้การสนับสนุนปัจจุบันมีกองทุนสวัสดิการชุมชน จํานวน 5,977 กองทุน  สมาชิก 6,969,825 ราย โดยมีการจัดสวัสดิการพื้นฐานให้กับสมาชิกครอบคลุมตั้งแต่ เกิด แก่ เจ็บ ตาย ในมิติต่าง ๆกว่า 13 ประเภท มีผู้รับสวัสดิการตรงสะสมรวม 8,633,755 ราย  เงินจ่ายสวัสดิการรวม 8,260,272,427.96 บาท

สภาองค์กรชุมชนตำบล:

สภาองค์กรชุมชนตำบล: เสริมพลังการจัดการตนเอง: เป็นการดําเนินงานตามพระราชบัญญัติสภาองค์กรชุมชน พุทธศักราช 2551 ในการเป็นเวทีกลางเพื่อพัฒนาชุมชนท้องถิ่น ให้สามารถจัดการตนเองได้อย่างยั่งยืน โดยปัจจุบันมีการจดแจ้ง จัดตั้งสภาองค์กรชุมชนตําบลแล้ว 7,785  แห่ง กลุ่มหรือองค์กรที่ได้รับรองสถานะ 156,497  องค์กร รวมทั้งสนับสนุนการดําเนินงานและพัฒนาคุณภาพสภาองค์กรชุมชนเพื่อเป็นเครื่องมือในการแก้ไขปัญหา และพัฒนาคุณภาพชีวิตของคนในตําบลอย่างเป็นรูปธรรม 866 ตําบล

การต่อต้านการทุจริตโดยภาคประชาชน

การต่อต้านการทุจริต: พลังประชาชนเพื่อความโปร่งใส: ดำเนินการใน 132 ตำบล/เมือง 6 จังหวัด  ส่งผลให้เกิดกลไกการมีส่วนร่วมของภาคประชาชนในการเฝ้าระวังและต่อต้านการทุจริต   สร้างวัฒนธรรมสุจริตควบคู่กับการต่อต้านการทุจริต สร้างการรับรู้และจิตสำนึกประชาชนในพื้นที่  ทำให้คนในชุมชนท้องถิ่นมีโอกาสและช่องทางรับรู้ข้อมูล แสดงความเห็น และร่วมติดตามตรวจสอบ และเกิดรูปธรรมปฏิบัติการเฝ้าระวังและแจ้งเบาะแสการทุจริตและประพฤติมิชอบที่เกิดขึ้นในพื้นที่ 

ตำบลต้นแบบชุมชนเข้มแข็ง

ตำบลต้นแบบชุมชนเข้มแข็ง: ตัวอย่างแห่งความสำเร็จ: เป็นการยกระดับพื้นที่ปฏิบัติการเป็นพื้นที่ต้นแบบสู่ชุมชนเข้มแข็ง ในการจัดการตนเอง โดยมีประเด็นสําคัญที่บ่งชี้ความเข้มแข็งของชุมชนใน4 มิติ คือ คนมีคุณภาพ องค์กรชุมชนเข้มแข็ง มีธรรมาภิบาล คนในชุมชนมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น และชุมชนมีความร่วมมือกับหน่วยงานต่างๆ ผลักดันให้เกิดการเปลี่ยนแปลงเชิงนโยบาย  สามารถแก้ไขปัญหาชุมชนได้ จำนวน 1,628 ตำบล ใน 77 จังหวัด  โดยกระบวนการมีส่วนร่วม จากทุกภาคส่วนในพื้นที่ สามารถขับเคลื่อนการแก้ไขปัญหา และพัฒนาชุมชนท้องถิ่นได้อย่างเป็นรูปธรรม

พอช.: พลังสร้างอนาคตชุมชนไทย

พอช.ไม่เพียงเป็นเครื่องมือในการพัฒนาชุมชน แต่ยังเป็นพลังขับเคลื่อนการเปลี่ยนแปลงสังคมไทยอย่างแท้จริง ด้วยการทำงานร่วมกับชุมชน ภาคีเครือข่าย และหน่วยงานต่างๆ โครงการต่างๆ ของพอช.ได้พิสูจน์ว่า ชุมชนสามารถจัดการตนเองได้ เมื่อได้รับการสนับสนุนและโอกาสที่เหมาะสม

“พอช. พลังแห่งการเปลี่ยนแปลง เพื่อชุมชนไทยที่มั่นคงและยั่งยืน”