อดีตรองอธิบดีราชทัณฑ์ เล่าเป็นฉากๆ ชีวิตหดหู่ของผู้คุม ฆ่าตัวตายสูงกว่านักโทษ 13 เท่า

13 มีนาคม 2568 - นายกฤช กระแสร์ทิพย์ อดีตรองอธิบดีกรมราชทัณฑ์ โพสต์เฟซบุ๊กให้ข้อมูลปัญหาการฆ่าตัวตายในเรือนจำ มีเนื้อหาดังนี้ สถิติปี 2567 มีคนไทยฆ่าตัวตาย 7.9 คนต่อประชากร 1 แสนคน มีผู้ต้องขังฆ่าตัวตาย 3.4 คน ต่อประชากรผู้ต้องขัง 1 แสนคน และมีผู้คุมฆ่าตัวตาย 43 คน ต่อประชากรผู้คุม 1 แสนคน

โอว แม่จ้าว แทบไม่น่าเชื่อเลยว่า ชาวราชทัณฑ์ดูแลสุขภาพจิตผู้ต้องขังได้ดีกว่าภายนอกเสียอีก อัตราการฆ่าตัวตายของผู้ต้องขังต่ำกว่าภายนอกถึงครึ่งต่อครึ่ง นี่มันสุดยอดฝีมือระดับมือเทวดาเลยนะ ผู้คุมเขาดูแลคุกอย่างไรให้คนข้างในฆ่าตัวตายน้อยมาก

แต่พอมาดูอัตราการฆ่าตัวตายของผู้คุม เฮ้ย!! นรกแตก ผู้คุมมีอัตราส่วนฆ่าตัวตายมากกว่าผู้ต้องขังถึง 13 เท่า มันเกิดอะไรขึ้น?!

คุณรู้มั้ยว่า ผู้คุมถูกดดันจากอะไรบ้าง?

ผมคลุกคลีกับคุกมาตั้งแต่ปี 2539 มีประสบการณ์การทำหน้าที่ผู้บัญชาการเรือนจำ 9 แห่ง ระยะเวลา 20 ปี อยากจะเล่าให้พี่น้องฟังครับ

1. สภาพการทำงาน งานราชทัณฑ์มีลักษณะ 3 D 2 L

D 1 Difficult
งานเรามันยาก ต้องควบคุมคนที่มีปัญหา เป็นภัยอันตราย สังคมไม่เอา แต่เราต้องอยู่ดูแลคนเหล่านี้ 24 ชั่วโมง มดไม่ให้ไต่ ไรไม่ให้ตอม ต้องมีกฎหมายที่เกี่ยวข้องหลายฉบับ ทั้งกฎหมายอาญา กฎหมายราชทัณฑ์ กฎหมายป้องกันการทรมาน กฎหมายรัฐธรรมนูญในส่วนที่ว่าด้วยสิทธิมนุษยชนต้องปฏิบัติให้เป็นไปตามปฎิญญาสากลด้วยการปฏิบัติต่อผู้ต้องขัง ปฏิบัติตาม Mandella rules ปฏิบัติตาม Bangkok rules (แถมต้องปฏิบัติตาม rules ทั้งหลาย ที่ ผบ. ท่านขยันตัังเองอีก 555 โคตรละเหี่ยเพลียใจเลย พ่อคุณเอ๋ย)

นอกจากนั้น สังคมก็คาดหวังสูงมาก ถึงชั่วช้ามาแค่ใหน แต่ปล่อยออกไปต้องเป็นคนดีนะ พอเมตตาผู้ต้องขังมาก ก็หาว่า spoil โอ๋นักโทษ แล้วแบบนี้เมื่อไรมันจะหลาบจำเกรงกลัวคุก แต่ถ้าหากผู้ต้องขังดื้นด้าน ผิดวินัย ไม่เกรงกลัว พอเราใช้วิธีการเข้มงวด เคร่งครัด ถึงเนื้อถึงตัว ก็หาว่าป่าเถื่อน โหดร้าย ไร้มนุษยธรรม #ตกลงมึงจะเอายังงัยวะ

D 2 Dangerous
งานราชทัณฑ์ มีความเสี่ยงภัยอันตราย เราเหมือนคนเลี้ยงเสือ แม้จะเลี้ยงด้วยความเมตตาแต่วันดีคืนดีก็ถูกเสือตะปบทำร้าย ใหนจะโรคภัยไข้เจ็บที่ติดจากผู้ต้องขัง ใหนจะสภาพการอดหลับอดนอนเข้าเวรยามจนสุขภาพย่ำแย่ เช้ามาออกเวร รีบกลับไปขุนหมาขุนแมวที่บ้าน เก้าโมงครึ่งก็ต้องรีบมาปฏิบัติหน้าที่ปกติ

D 3 Dirty
สภาพในเรือนจำมันไม่น่าอภิรมย์ นึกภาพกำแพงสูงทะมึน ไม่เห็นโลกภายนอก มีซี่กรง มีโซ่ตรวน ตัดขาดการสื่อสารจากภายนอกขณะเข้าทำงาน จะเล่นไลน์ เล่นเฟส ทำไม่ได้ ต้องคอยเฝ้าระวังอย่าให้เกิดเหตุร้าย ผู้ต้องขังก็ดูเครียด หม่นหมอง ไม่มีอะไรเจริญหูเจริญตา ผู้คุมต้องทนอยู่กับสิ่งเหล่านี้ชั่วนาตาปี ตกเย็นมาจึงต้องพึ่ง L กฮ.

L 1 Low Dignity
เกียรติภูมิของคนราชทัณฑ์ เมื่อเทียบกับผู้พิพากษา อัยการ ตำรวจ ซึ่งอยู่ในกระบวนการยุติธรรมด้วยกัน เราจะถูกมองว่าด้อยกว่าเขาทั้งหมด แถมวันดีคืนดีก็มีคนให้เราเป็น“แมว”ไปเสียอีก ตอนเป็นหนุ่มๆ ถ้าจะไปจีบสาว ระหว่างเรากับผู้พิพากษา อัยการ ตำรวจ เราเป็นตัวเลือกสุดท้าย (ส่วนมากผู้คุมจึงได้กันเอง หรือไม่ก็พอได้ข้ามห้วยไปจีบพยาบาลตอนไปเฝ้าป่วยที่โรงพยาบาล)

L 2 Low Salary
เงินเดือนของผู้คุมไทย นับว่าต่ำมากเมื่อเทียบกับคนที่ทำงานในกระบวนการยุติธรรม ทั้งที่เวลาส่วนใหญ่ของเรานั่นอยู่ในคุก แทบไม่ต่างจากผู้ต้องขัง ระยะหลังดีขึ้นหน่อยมีค่าเสี่ยงภัยมาช่วยบรรเทาความเดือดร้อน ผู้คุมจึงเป็นหนี้สหกรณ์กันถ้วนหน้า

2. นอกจากนั้น ยังต้องทนทุกข์ใจ หากมีเรื่องความรับผิดชอบทางครอบครัว เช่นพ่อแม่ลูกเมียป่วยไข้ แต่ไปดูแลไม่ได้ เพราะต้องไปเฝ้าผู้ต้องขังป่วยที่โรงพยาบาล หาเวรออกไม่ได้ ส่วนในวันหยุดยาว จะพาลูกไปกราบปู่ตาย่ายายก็ไม่ได้ ต้องไปหลังหยุดยาว โดยลาพักผ่อน และหาจ้างเวรแทน 1-2 พัน แล้วแต่เทศกาล

3. ทั้งยังเรื่องความรักความสัมพันธ์ฉันท์คู่ผัวตัวเมียอีก ผัวเป็นผู้คุม เมียก็ผู้คุม หรือผัวผู้คุม เมียพยาบาล ทุกคนต่างมีเวรต้องเข้า ผัวหนุ่มเมียสาว ตั้งใจจะผลิตทายาทไว้สืบตระกูลสักหน่อย ดันเข้าเวรตรงกันอีก บางทีผัวเข้า เมียออก ได้แค่จับมือสบตาละห้อยกันตรงประตู เอาวะ วันนี้ ปลอดเวรทั้งคู่ แมร่งเอ๊ยยย เมนส์มา ปัญหาครอบครัว ปัญหาเตียงหัก จึงเกิดขึ้นได้บ่อยๆ

แสนจะอาภัพ โหดร้าย หดหู่นะครับ ชีวิตผู้คุมไทย ไอ้ค่าเวร 400 บาทเนี่ย ปรับเป็น 1,000 บาท เท่ากับค่าเวรเจ้าหน้าที่ออกหมายของศาลในวันหยุดได้แล้วครับ