ผู้นำไต้หวันประสานเสียงรัฐมนตรีต่างประเทศสหรัฐ ย้อนเรื่องราวเทียนอันเหมินที่จะไม่มีวันลืม

ประธานาธิบดีไต้หวันและรัฐมนตรีต่างประเทศสหรัฐฯกล่าวสอดคล้องกันถึงความทรงจำเมื่อ 36 ปีก่อนของเหตุการณ์ปราบปรามผู้ประท้วงที่จัตุรัสเทียนอันเหมิน ขณะที่จีนโต้กลับและตำหนิคำพูดเหล่านั้นว่าเป็นวาทกรรมคุกคาม

บริเวณด้านหน้าจัตุรัสเทียนอันเหมินที่มีภาพของอดีตผู้นำเหมา เจ๋อตุง ในกรุงปักกิ่ง ประเทศจีน (Photo by ADEK BERRY / AFP)

เอเอฟพีรายงาน เมื่อวันพุธที่ 4 มิถุนายน 2568 กล่าวว่า ย้อนไปในเหตุการณ์ที่จัตุรัสเทียนอันเหมินในกรุงปักกิ่งเมื่อวันที่ 4 มิถุนายน 1989 กองทหารและรถถังของจีนได้ใช้กำลังเข้าสลายกลุ่มผู้ประท้วงซึ่งชุมนุมอย่างสงบเพื่อเรียกร้องเสรีภาพทางการเมืองที่มากขึ้นตลอดระยะเวลาหลายสัปดาห์ ส่งผลให้มีผู้เสียชีวิตหลายร้อยราย หรืออาจมากกว่า 1,000 รายตามการคาดการณ์

นับแต่นั้นเป็นต้นมา รัฐบาลคอมมิวนิสต์ของจีนได้พยายามห้ามการเผยแพร่เรื่องราวดังกล่าวในที่สาธารณะ

ในวันครบรอบของเหตุการณ์ดังกล่าว ประธานาธิบดีไล่ ชิงเต๋อ ของไต้หวันให้คำมั่นว่าจะไม่มีวันลืมสิ่งที่เคยเกิดขึ้นเมื่อ 36 ปีก่อน

"รัฐบาลเผด็จการมักเลือกที่จะนิ่งเฉยและลืมประวัติศาสตร์ ขณะที่สังคมประชาธิปไตยเลือกที่จะรักษาความจริงและปฏิเสธที่จะลืมผู้ที่สนับสนุนอุดมคติของสิทธิมนุษยชนและความฝันของพวกเขา" เขากล่าวในโพสต์บนเฟซบุ๊กก่อนพิธีไว้อาลัยประจำปีที่จัตุรัสลิเบอร์ตี้ในไทเป

"เราระลึกถึงการเสียสละของบรรพบุรุษเรา, เรารู้ถึงคุณค่าของเสรีภาพ และเราไม่สามารถเพิกเฉยต่อการกัดเซาะประชาธิปไตยระดับโลกและหลักนิติธรรมจากการขยายตัวตามอำนาจนิยมได้" ไล่ ชิงเต๋อกล่าวเสริม

ทั้งนี้ จีนอ้างว่าไต้หวันเป็นส่วนหนึ่งของดินแดนตน และขู่ว่าจะยึดคืนเกาะประชาธิปไตยแห่งนี้ด้วยกำลัง

ขณะที่มาร์โก รูบิโอ รัฐมนตรีต่างประเทศสหรัฐฯกล่าวเช่นเดียวกันว่า โลกจะไม่มีวันลืมสิ่งที่เกิดขึ้นเมื่อวันที่ 4 มิถุนายน แม้ว่ารัฐบาลปักกิ่งจะพยายามเซ็นเซอร์ข้อเท็จจริงอย่างจริงจังก็ตาม

"วันนี้ เรารำลึกถึงความกล้าหาญของชาวจีนที่ถูกฆ่าตายในขณะที่พวกเขาพยายามใช้เสรีภาพขั้นพื้นฐานของตน รวมถึงผู้ที่ยังคงถูกข่มเหงขณะที่พวกเขาแสวงหาความรับผิดชอบและความยุติธรรมสำหรับเหตุการณ์เมื่อวันที่ 4 มิถุนายน 1989" รูบิโอกล่าวในแถลงการณ์

ตลอดอาชีพการงานที่ยาวนานในวุฒิสภา รูบิโอเป็นผู้สนับสนุนสิทธิมนุษยชนอย่างเปิดเผย โดยเฉพาะในจีน และเขาเป็นผู้นำในการตรากฎหมายที่คว่ำบาตรเพื่อตอบสนองต่อการปฏิบัติของรัฐบาลปักกิ่งต่อชาวอุยกูร์ซึ่งเป็นชนกลุ่มน้อยที่ส่วนใหญ่เป็นชาวมุสลิม

ในฐานะนักการทูตระดับสูงของประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ รูบิโอเลือกปฏิบัติมากขึ้นโดยเน้นการวิพากษ์วิจารณ์ด้านสิทธิมนุษยชนกับศัตรูของสหรัฐฯ รวมถึงจีนและคิวบา

บุคคลที่ดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีต่างประเทศของสหรัฐอเมริกามักออกแถลงการณ์ทุกปีเพื่อรำลึกถึงวันครบรอบการปราบปรามนองเลือดดังกล่าว

อย่างไรก็ตาม ถ้อยแถลงของรูบิโอกลับมีความแตกต่างเล็กน้อย โดยแอนโทนี บลิงเคน อดีตรัฐมนตรีต่างประเทศในรัฐบาลโจ ไบเดน เคยเรียกร้องให้จีนยอมรับคำแนะนำจากสหประชาชาติในการทบทวนด้านสิทธิมนุษยชนและเคารพเสรีภาพที่บรรจุอยู่ในปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชนหลังสงครามโลกครั้งที่ 2

แต่รูบิโอไม่ได้อ้างถึงสหประชาชาติเลย อาจเป็นเพราะองค์กรระดับโลกแห่งนี้เป็นเป้าหมายการวิพากษ์วิจารณ์บ่อยครั้งของรัฐบาลทรัมป์นั่นเอง

ในส่วนของรัฐบาลปักกิ่งที่ถูกพาดพิง หลิน เจี้ยน โฆษกกระทรวงต่างประเทศของจีนได้โต้ตอบคำพูดของรูบิโอในระหว่างการแถลงข่าว

"คำแถลงที่ผิดพลาดของฝ่ายสหรัฐฯ บิดเบือนข้อเท็จจริงทางประวัติศาสตร์อย่างจงใจ, โจมตีระบบการเมืองและเส้นทางการพัฒนาของจีน และแทรกแซงกิจการภายในของจีนอย่างร้ายแรง

"รัฐบาลของเราไม่พอใจอย่างยิ่งกับเรื่องนี้และคัดค้านอย่างหนัก เราได้ยื่นคำร้องประท้วงฝ่ายสหรัฐฯ อย่างจริงจัง" หลิน เจี้ยนกล่าว

ในวันเดียวกันที่ฮ่องกง โจวหางตง นักเคลื่อนไหวทางการเมืองที่ถูกคุมขังเริ่มอดอาหารประท้วงเป็นเวลา 36 ชั่วโมง ซึ่งเป็นความพยายามอย่างไม่ลดละที่จะรำลึกถึงวันครบรอบเหตุการณ์ดังกล่าว ในเมืองที่เคยจัดงานรำลึกสาธารณะครั้งใหญ่

อดีตทนายความรายนี้เคยช่วยจัดงานรำลึกประจำปีที่ดึงดูดผู้คนนับหมื่นคนให้มาที่วิกตอเรียพาร์ค

ฮ่องกงเป็นสถานที่เดียวภายใต้การปกครองของจีนที่อนุญาตให้มีการรำลึกถึงการปราบปรามดังกล่าวได้แม้มีกิจกรรมสโลแกนที่จุดเทียนไว้อาลัย, เรียกร้องประชาธิปไตยในจีน และการยุติการปกครองแบบพรรคเดียว

แต่หลังจากการประท้วงครั้งใหญ่ที่ก่อความวุ่นวายในฮ่องกงเมื่อปี 2019 รัฐบาลปักกิ่งได้นำกฎหมายความมั่นคงแห่งชาติที่ครอบคลุมกว้างขวางมาบังคับใช้ในการปราบปรามผู้คัดค้านทางการเมือง

หลังจากนั้น กิจกรรมการเมืองสาธารณะถูกห้ามอย่างจริงจังและโจวถูกพิจารณาคดีในข้อหาล้มล้างรัฐบาล และเผชิญกับโทษจำคุกตลอดชีวิต

ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา นักเคลื่อนไหวในฮ่องกงมักถูกควบคุมตัวในข้อหาก่ออาชญากรรมที่เกี่ยวข้องกับเจตนาปลุกระดม ในช่วงวันครบรอบดังกล่าว.