ไทยบนเวทีต้านโลกร้อน COP26

COP26 คือการประชุมสมัชชาประเทศภาคีอนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ตามกรอบอนุสัญญาของ UNFCCC ที่มีการลงนามตั้งแต่ปี 1992

ข้อตกลงนี้มีความสำคัญอย่างไรหรือ?

ที่คนไทยต้องรับรู้คือ การพบปะระดับโลกมีจุดประสงค์เพื่อหารือแนวทางที่แต่ละประเทศจะรับมือกับปัญหาการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ

ให้ทุกประเทศได้สร้างความตระหนักถึง “ความรับผิดชอบร่วมกัน” ในการรักษาโลกใบนี้ไว้ เพราะมนุษยชาติมีหน้าที่ร่วมกันในการไม่ทำให้เกิดหายนะกับสิ่งแวดล้อมโลก

คนรุ่นนี้จะส่งโลกใบนี้ต่อให้คนรุ่นต่อไปอย่างรับผิดชอบอย่างไร คือคำถามใหญ่ที่ต้องร่วมกันหาทางออกระดับโลก

COP26 ย่อมาจาก Conference of the Parties ครั้งที่ 26 ปีนี้จัดขึ้นที่เมืองกลาสโกว์, สกอตแลนด์ของสหราชอาณาจักรช่วง 1-12 พฤศจิกายน

เจ้าภาพร่วมคือสหราชอาณาจักรกับอิตาลีจะเข้าร่วมประชุมคือผู้นำจากประเทศภาคีสมาชิก 197 ประเทศ

ถึงวันนี้ได้รับคำยืนยันว่าคนระดับโลกที่จะเข้าร่วม เช่น สมเด็จพระราชินีนาถเอลิซาเบธที่ 2 (หากคณะแพทย์ประจำพระองค์อนุญาต), Sir David Attenborough, Pope Francis รวมถึงนักรณรงค์สิ่งแวดล้อมคนดังอย่าง Greta Thunberg

ไม่นับสื่อมวลชนและองค์กรเอ็นจีโออีกจำนวนมากมายที่ต้องการจะกดดันให้ผู้นำโลกทำตามเงื่อนไขตามข้อตกลงอย่างเป็นรูปธรรม

ปีนี้มีการตอกย้ำถึงความสำคัญของการประชุมรอบนี้อย่างมาก มีความเห็นและแนววิเคราะห์จากบุคคลระดับโลกหลายคนที่ตอกย้ำที่ความจำเป็นเร่งด่วนของการแก้ปัญหาโลกร้อนอย่างจริงจัง พูดมามากแล้ว ถึงเวลาต้องลงมือทำ

เลขาธิการสหประชาชาติอันโตนิโอ กูเตอร์เรส อ้างถึงรายงานของผู้เชี่ยวชาญล่าสุดที่บอกว่า สัญญาณต่างๆ ยืนยันตรงกันว่าโลกกำลังเผชิญกับสิ่งที่เรียกว่า A code red for humanity แปลว่านี่คือการเตือนภัยแบบ 'รหัสแดง'

เท่ากับเป็นสัญญาณเตือนภัยที่รุนแรงอย่างยิ่งต่อมวลมนุษยชาติ อีกนัยหนึ่งคือคำเตือนที่ว่าภาวะโลกร้อนและการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศจะไม่จบสิ้นจนกว่ามนุษย์จะหยุดการปล่อยมลพิษเหล่านี้ได้

สาเหตุแห่งโลกร้อนนั้นส่วนใหญ่เป็นฝีมือมนุษย์ทั้งสิ้น

ใครที่ได้อ่านรายงานล่าสุดของคณะผู้เชี่ยวชาญที่ระดมสมองเพื่อวิเคราะห์แนวโน้มหัวข้อนี้จะตระหนักว่าโลกกำลังตกอยู่ในสภาพที่เปราะบาง, สุ่มเสี่ยงและอันตรายเป็นอย่างยิ่ง

คณะทำงานพิเศษชุดนี้มีชื่อว่า คณะกรรมการระหว่างรัฐบาลว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ (IPCC หรือ Inter-governmental Panel on Climate Change)

ความจริงย้อนกลับไปรายงานเมื่อปี 2013 คณะนักวิจัยชุดนี้ก็ยืนยันว่า ต้นเหตุหลักของการเกิดภาวะโลกร้อนและภัยพิบัติทั้งสิ้นทั้งปวงนี้ล้วนเกิดจาก "การกระทำของมนุษย์ทั้งสิ้น" 

จึงคาดหวังกันว่าการประชุมระดับโลกอย่าง COP26 จะเป็นความหวังสำคัญเพื่อแก้ปัญหาร่วมกัน โดยเฉพาะความร่วมมือและการทำงานอย่างจริงจังของประเทศมหาอำนาจที่เป็น “จำเลยหลัก” ของปัญหานี้

เพราะประเทศยักษ์ๆ ที่มีเศรษฐกิจระดับนำของโลกนั้นมีการปล่อยก๊าซคาร์บอนเป็นลำดับต้นๆ

ทำให้ประเทศอื่นๆ โดยเฉพาะชาติกำลังพัฒนาต้องได้รับผลกระทบรุนแรงจากการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศ

การพบปะกันครั้งที่สำคัญที่สุดในเรื่องนี้น่าจะเป็น COP21 เมื่อปี 2015 นั่นคือจุดกำเนิดของ “ความตกลงปารีส” (Paris Agreement) ที่กลายเป็น “เสาหลัก” ของการเรียกร้องให้มีความร่วมมืออย่างจริงจังในระดับโลก

ทุกประเทศต้องมาประกาศเป้าหมายของตนเองว่าจะลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกขึ้นไปในชั้นบรรยากาศเท่าไหร่, เมื่อไหร่ และด้วยแผนปฏิบัติการอย่างไร

ข้อตกลง Paris Agreement ระบุถึงความร่วมมือในการจัดการกับสภาพภูมิอากาศที่เปลี่ยนแปลง

เช่น การรักษาอุณหภูมิเฉลี่ยของโลกให้ต่ำกว่า 2 องศาเซลเซียส

และพยายามควบคุมให้เพิ่มขึ้นไม่เกิน 1.5 องศาเซลเซียส

เมื่อเทียบกับยุคก่อนการปฏิวัติอุตสาหกรรม ซึ่งนับเป็นการสร้างความร่วมมือครั้งแรกๆ และหากมวลมนุษชาติทำได้ จะเป็นการลดการเผชิญหน้ากับผลกระทบที่ร้ายแรงที่สุดจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ

การประชุมรอบที่แล้ว หรือ COP25 ที่ผ่านมาเดิมทีจะมีการกำหนดเป้าหมายการดำเนินงานให้ชัดเจน

เหตุเพราะปีถัดมาคือ 2020 เป็นปีที่ความตกลงปารีสเริ่มมีผลบังคับใช้แล้ว แต่ก็ไม่ประสบความสำเร็จ เพราะการประชุมครั้งนั้นจบลงแบบไร้ข้อสรุปชัดเจน

ผลก็คือทำให้การบรรลุเป้าหมายตาม Paris Agreement ต้องร้องเพลงรอต่อไป การประชุม COP26 ในปีนี้จึงต้องพิสูจน์ว่าจะไม่เหลวอีก

เช่น จะต้องให้เร่งสร้างความร่วมมือจากแต่ละประเทศเพื่อให้บรรลุเป้าหมายตามข้อตกลงปารีสให้ได้อย่างจริงจัง

ไม่ว่าจะเป็นเรื่องการเลิกใช้ถ่านหิน การส่งเสริมการลงทุนในพลังงานหมุนเวียน และการผลักดันการใช้รถยนต์ไฟฟ้า รวมถึงการระดมทุนครั้งใหญ่เพื่อผลักดันให้ทำสัญญาให้เป็นความจริง

ชาติยักษ์ๆ ได้รับปากว่าจะลงขันกันอย่างน้อย 1 แสนล้านดอลลาร์สหรัฐ เพื่อช่วยประเทศกำลังพัฒนาในการร่วมมือแก้ปัญหาโลกร้อนให้ได้

แต่ถึงวันนี้ยังไปไม่ถึงไหน!

(พรุ่งนี้ : ไทยอยู่ตรงไหนของสมการโลกร้อน?)