มอร์ริส จาง: เขาคือตัวแปรใหญ่ของสงคราม ‘ชิป’ ระหว่างมหาอำนาจ

ทุกวันนี้สหรัฐฯ กับจีนกำลังแข่งขันกันเป็นเจ้าทางด้านชิป...ใครต่อใครจึงต้องมาหา Morris Chang

เขาพูดอะไรคนทั้งโลกต้องฟัง

ล่าสุด มอร์ริสประกาศว่า “โลกาภิวัตน์” กำลัง “ใกล้ตาย” เต็มทีแล้ว

เขาแสดงความเห็นที่เขย่าโลกเช่นนี้ในสุนทรพจน์ที่โรงงานที่ผู้ผลิตชิปกำลังสร้างในเมืองฟีนิกซ์ รัฐแอริโซนา เมื่อวันที่ 6 ธันวาคม

ในฐานะ “บิดาแห่งอุตสาหกรรมชิปของไต้หวัน” มอร์ริสบอกว่า ภูมิรัฐศาสตร์ได้เปลี่ยนแปลงสถานการณ์ที่ผู้ผลิตเซมิคอนดักเตอร์เผชิญอยู่อย่างมาก

และเตือนว่า “โลกาภิวัตน์และการค้าเสรีใกล้จะถึงกาลอวสานแล้ว”

และถ้าตายแล้วก็ไม่น่าจะกลับมาอีก!

ที่นี่คือโรงงานชิปขั้นสูงแห่งแรกของ TSMC ในสหรัฐอเมริกาในรอบกว่าสองทศวรรษ

และแม้จะเป็นเบอร์หนึ่งของโลกในด้านนี้ เขาก็ยังย้ำว่ายังจะต้อง “ทำงานอย่างหนัก" เพื่อให้ประสบความสำเร็จอีกขั้นหนึ่ง

มอร์ริสเปรียบเทียบโครงการมูลค่า 40,000 ล้านดอลลาร์ (1.4 ล้านล้านบาท) ในปัจจุบันกับตอนที่ TSMC สร้างโรงงานแห่งแรกในสหรัฐอเมริกาที่เมืองคามาส รัฐวอชิงตัน ในปี 1995

เพียง 8 ปีหลังจากก่อตั้งบริษัทผู้ผลิตชิปรายใหญ่ที่สุดของโลก

"ยี่สิบเจ็ดปีผ่านไป อุตสาหกรรมเซมิคอนดักเตอร์ได้เห็นการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ในโลก การเปลี่ยนแปลงสถานการณ์ทางภูมิรัฐศาสตร์ครั้งมโหฬาร”

มอร์ริสบอกว่าความเปลี่ยนแปลงที่สำคัญที่สุดน่าจะเป็นว่ากระแสโลกาภิวัตน์กำลังตกอยู่ใน “สภาวะใกล้ตาย”

และ “การค้าเสรี” ก็กำลังอยู่ในระดับปริ่มน้ำ

 “ผู้คนจำนวนมากยังคงหวังว่ามันจะกลับมา แต่ผมไม่คิดว่ามันจะกลับมาอีก" เขาย้ำ

แน่นอนว่าภูมิหลังของคำทำนายเช่นนี้คือความหวาดกลัวที่เพิ่มขึ้นว่าความตึงเครียดระหว่างสหรัฐฯ และจีนที่ส่วนหนึ่งคือ “สงครามชิป” กำลังแบ่งห่วงโซ่อุปทานเทคโนโลยีทั่วโลกออกเป็นสองค่าย

วอชิงตันพยายามจะสกัดความทะเยอทะยานของปักกิ่งในการสร้างแสนยานุภาพทางด้านอุตสาหกรรมชิปด้วยข้อจำกัดใหม่ๆ ที่เริ่มเห็นชัดขึ้นในเดือนตุลาคมที่ผ่านมา ทำให้บริษัทต่างๆ  เช่น TSMC ให้บริการลูกค้าในจีนได้ยากขึ้น

มอร์ริสบอกว่าเขาใฝ่ฝันที่จะสร้างโรงงานชิปหรือโรงงานที่ยอดเยี่ยมในสหรัฐฯ มาโดยตลอด

เพราะในชีวิตของเขานั้นได้รับการศึกษาและทำงานในสหรัฐอเมริกาเป็นเวลาหลายสิบปี

แม้ว่าประสบการณ์แรกๆ ของเขาจะไม่ราบรื่นนัก

"สำหรับผม มันเป็นความฝันที่เป็นจริง" มอร์ริสบอก "แต่โรงงานแห่งแรกประสบปัญหาค่าใช้จ่าย เราประสบปัญหาผู้คน เราประสบปัญหาทางวัฒนธรรม ความฝันที่เป็นจริงกลายเป็นฝันร้ายที่เป็นจริง เราใช้เวลาหลายปีในการคลายตัวเองจากฝันร้าย และผมตัดสินใจว่า ต้องเลื่อนความฝันออกไป”

ในทศวรรษต่อมา TSMC มุ่งเน้นไปที่การสร้างกำลังการผลิตชิปที่ทันสมัยในตลาดบ้านเกิดคือไต้หวัน

ซึ่งเป็นกลยุทธ์ที่ช่วยให้บริษัทสามารถลดต้นทุนได้อย่างมีประสิทธิภาพ

แต่ขณะเดียวกันก็พัฒนาความรู้ด้านเทคโนโลยีอย่างต่อเนื่อง ไม่หยุดยั้ง

มอร์ริสบอกว่าจุดพลิกผันคือเมื่อเขาสามารถติดตั้งเครื่องมือที่ทันสมัย ตอบโจทย์ของลูกค้าที่สหรัฐฯ เป็นสัญญาณการสิ้นสุดของขั้นตอนหนึ่งในการทำให้การเสนอราคาของสหรัฐฯ ได้รับผลตอบแทนที่ดี

 “ความรู้สึกโรแมนติกของการได้ริเริ่มอะไรใหม่ๆ หดหาย และความตื่นเต้นในตอนแรกสลายไป แต่การทำงานหนักยังคงอยู่” มอร์ริสในฐานะผู้คร่ำหวอดในอุตสาหกรรมนี้เล่าให้ฟัง

ผู้นำอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ของโลกรวมถึงประธานาธิบดีโจ ไบเดน แห่งสหรัฐฯ ยกย่องโรงงานแห่งนี้ว่าเป็น “ชัยชนะของสหรัฐฯ” ในการผลักดันการผลิตชิปล้ำสมัยในอเมริกา

TSMC ประกาศในวันเดียวกันว่าจะเพิ่มการลงทุนในรัฐแอริโซนาเป็นสามเท่าไปอยู่ที่ 4 หมื่นล้านดอลลาร์ เพื่อนำเทคโนโลยีชิปขั้นสูงสุดมาสหรัฐฯ

ทำไมสหรัฐฯ ต้องเชิญชวน TSMC มาตั้งโรงงานใหญ่ที่สหรัฐฯ อย่างออกหน้าออกตาเช่นนั้น?

วอชิงตันอ้างถึง “ข้อกังวลด้านความมั่นคงของชาติและปัญหาด้านอุปทาน” ที่ต้องการนำการผลิตเซมิคอนดักเตอร์ที่สำคัญกลับคืนมาสู่ดินแดนของตน

ประเด็นเรื่องภูมิศาสตร์เริ่มมีความสำคัญมากขึ้นทุกขณะ

เพราะสงครามและโรคระบาดได้ทำให้ logistics หรือเครือข่ายการขนส่งของโลกถูกตัดขาดต่อหน้าต่อตาชั่วข้ามคืน

อยู่ๆ ก็เกิดปัญหาการขาดแคลนชิปอย่างที่ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อน

ท้ายที่สุดแล้ว ทุกประเทศก็ต้องสร้างระบบที่ให้ความมั่นใจได้ว่า ที่สำคัญที่สุดคือห่วงโซ่อุปทานที่ยืดหยุ่นสอดคล้องกับสถานการณ์ที่ผันแปรได้ตลอดเวลา

แม้แต่ Tim Cook ซีอีโอของ Apple ยังยอมรับความจริงข้อนี้

เขาบอกว่า "ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา ความก้าวหน้าที่เราได้ดำเนินการกับ Apple silicon ได้เปลี่ยนโฉมอุปกรณ์ของเรา ซึ่งได้ปลดล็อกประสิทธิภาพระดับใหม่สำหรับผู้ใช้ของเรา ทำให้พวกเขาสามารถทำสิ่งที่พวกเขาไม่เคยทำได้มาก่อน"

Cook เสริมว่า "และตอนนี้ ต้องขอบคุณการทำงานอย่างหนักของผู้คนมากมาย ชิปเหล่านี้สามารถประทับตราว่า 'Made in America' ได้อย่างภาคภูมิ”

เขาบอกว่าจังหวะนี้เป็นช่วงเวลาที่สำคัญอย่างไม่น่าเชื่อ เป็นโอกาสของสหรัฐอเมริกา ที่จะนำเข้าสู่ยุคใหม่ของการผลิตขั้นสูง"

สำหรับมอร์ริสแล้ว ลูกค้าสำคัญแรก ๆ ของโรงงานใหม่ของเขาในอเมริกาคือ Apple, AMD และ Nvidia

ซึ่งต้องถือว่าเป็นแกนหลักของการทำให้การย้ายฐานการผลิตจากไต้หวันมาสหรัฐฯ ครั้งนี้มีความหมายที่สำคัญ

แม้ว่าตาอีกข้างหนึ่งของเขาจะหันไปเหลือบดูปฏิกิริยาของปักกิ่งอย่างสนอกสนใจยิ่ง

เพราะจีนแผ่นดินใหญ่เองก็พยายามจะสร้างอุตสาหกรรมชิปของตัวเองขึ้นอย่างคึกคัก

 “สงครามชิป” (The Chip War) จึงกำลังกลายเป็นประเด็นร้อนแรงระหว่างสองยักษ์ใหญ่

ที่มีมอร์ริสเป็นเดิมพันสูงสุด...โดยไม่ยอมตกเป็น “ตัวประกัน” ในการเผชิญหน้าระหว่างวอชิงตันและปักกิ่ง

ที่ไต้หวันถูกวางตัวไว้เป็นหมากสำคัญที่สุดตัวหนึ่ง.