‘กลิ่นดินปืนในทะเลจีนใต้ เริ่มแรงขึ้นทุกที....’

จากอาเซียนเราเห็นนายกฯ ลี เซียนลุง แห่งสิงคโปร์ และนายกฯ อันวา อิบราฮิม ของมาเลเซีย ไปร่วมแสดงความเห็น

ทั้งสองสะท้อนความเป็นห่วงว่า หากสหรัฐฯ กับจีนเผชิญหน้ากันหนักหน่วงรุนแรงขึ้น โลกก็จะเข้าสู่ภาวะอันตราย

จึงจำเป็นต้องมีการพูดจาหาช่องทางและกลไกของการบริหารความขัดแย้งเพื่อป้องกันไม่ให้เกิดสงครามใหญ่ที่จะมีผลกระทบต่อทั้งโลก

ที่ทุกวันนี้ก็ย่ำแย่จากสงครามยูเครนและปัญหาเศรษฐกิจที่มีผลกระทบต่อเกือบทุกประเทศอยู่แล้ว

บนเวทีนั้น มีเสียงสะท้อนว่าทุกวันนี้ในน่านน้ำทะเลจีนใต้นั้น 'กลิ่นดินปืนแรงขึ้น' ตลอดเวลา

เพราะวอชิงตันได้เสริมกองกำลังทหารอเมริกันมาประจำการในภูมิภาคนี้อย่างชนิดที่ไม่เคยปรากฏมาก่อน

ผู้เชี่ยวชาญคนหนึ่งบอกว่า การวางกำลังทางทหารของสหรัฐฯ ในทะเลจีนใต้ทุกวันนี้อยู่ในระดับสูงสุดเป็นประวัติการณ์

ทำให้เพิ่มความเสี่ยงของความขัดแย้งในภูมิภาคนี้อย่างเห็นได้ชัด

สัปดาห์ที่ผ่านมาเรือพิฆาตสหรัฐฯ Milius แล่นเข้าใกล้เกาะแห่งที่จีนอ้างว่าเป็นของตน ออกแถลงการณ์ประท้วงวอชิงตัน

สหรัฐฯ โต้กลับว่า เป็นสิทธิของเรือสหรัฐฯ ที่จะวิ่งผ่านน่านน้ำสากล โดยอ้าง “เสรีภาพแห่งการเดินเรือในท้องทะเลนานาชาติ”

อู๋ สือคุน ประธานผู้ก่อตั้งสถาบันแห่งชาติเพื่อการศึกษาทะเลจีนใต้ กล่าวระหว่างการอภิปรายว่า

“กลิ่นดินปืนในทะเลจีนใต้เริ่มแรงขึ้น”

เพราะก่อนหน้านั้นเรือพิฆาตของสหรัฐฯ เข้าสู่ดินแดนของหมู่เกาะพาราเซลถึง 2 ครั้ง ภายใน 2 วัน

นั่นถือว่าเป็นการสร้างสถิติใหม่ในความเคลื่อนไหวทางทหารของอเมริกาในย่านนี้อย่างปฏิเสธไม่ได้

กูรูคนนี้ติดตามกิจกรรมทางทหารของสหรัฐฯ ในน่านน้ำแถวนี้อย่างละเอียด

เขารายงานว่า จำนวนฐานทัพสหรัฐฯ ในภูมิภาคนี้เพิ่มขึ้นเป็น 9 แห่ง

โดยมีเป้าหมายอย่างชัดเจนว่ากิจกรรมด้านการทหารของอเมริกาในบริเวณนี้ไม่เพียงแต่เป็นการแสดงตนในทะเลจีนใต้เท่านั้น

แต่อเมริกายังมอบภารกิจให้กองเรือของตนในน่านน้ำแถบนี้ รวมถึงการติดตามสถานการณ์ในช่องแคบไต้หวันด้วย

นั่นย่อมแปลว่าวอชิงตันและพันธมิตรมีเจตนาชัดเจนที่จะสกัดกั้น, ปิดล้อมและตอบโต้ปักกิ่ง

จึงมีคำเตือนมายังประเทศชายฝั่งทะเลจีนใต้ทั้งหลายว่า ควร “คิดทบทวน” เกี่ยวกับการสร้างฐานทัพทางทหารให้กับประเทศนอกภูมิภาค

และต้องเพิ่ม “ความระมัดระวัง” เกี่ยวกับการฝึกซ้อมทางทหารที่ดำเนินการโดยสหรัฐฯ และพันธมิตรในภูมิภาคด้วย

ประเด็นซ้อมรบที่สหรัฐฯ มาชักชวนเกาหลีใต้และญี่ปุ่นกับประเทศอื่นๆ ในอาเซียนซ้อมรบ นี่คือสิ่งที่ปักกิ่งและเกาหลีเหนือยกเป็นเรื่องวิพากษ์สหรัฐฯ เสมอมา

จีนกล่าวหาว่ามี “เหตุก่อกวน” ประมาณ 1,000 ครั้ง โดยเครื่องบินสอดแนมขนาดใหญ่ของสหรัฐฯ ในภูมิภาคทะเลจีนใต้เมื่อปีที่แล้ว

นั่นมาจากรายงานโครงการริเริ่มตรวจสอบสถานการณ์เชิงยุทธศาสตร์ทะเลจีนใต้ของฝ่ายปักกิ่ง

กลุ่มนี้เป็น Think Tank ด้านความมั่นคงของจีนที่รายงานว่า ได้ติดตาม 8 กรณีที่ก่อเหตุโดยกลุ่มโจมตีเรือบรรทุกเครื่องบินสหรัฐฯ และกลุ่มแจ้งเตือนสะเทินน้ำสะเทินบกในปี 2565

และอย่างน้อย 12 กรณี โดยเรือดำน้ำโจมตีพลังงานนิวเคลียร์

เมื่อเดือนที่แล้ว วอชิงตันและมะนิลาประกาศข้อตกลงที่จะให้ทหารสหรัฐฯ เข้าถึงฐานทัพอีก 4 แห่งในฟิลิปปินส์

ไม่แต่เท่านั้น ออสเตรเลียหวังว่าจะได้เรือดำน้ำพลังงานนิวเคลียร์ 3 หรืออาจถึง 5 ลำ ภายในต้นปี 2030 ภายใต้ข้อตกลง Aukus ที่นำโดยสหรัฐฯ ซึ่งมีเป้าหมายเพื่อตอบโต้จีนในภูมิภาคเอเชียแปซิฟิก

การอ้างสิทธิ์ของจีนเหนือพื้นที่ส่วนใหญ่ในทะเลจีนใต้ถูกศาลระหว่างประเทศยกฟ้องในปี 2016

ฟิลิปปินส์เป็นผู้ฟ้องศาลนานาชาติ แต่จีนไม่ยอมรับอำนาจศาล แม้สหรัฐฯ จะเชียร์เต็มที่ก็ตาม

บนเวทีอภิปรายที่ Boao Forum ของจีนนั้น กลอเรีย อาร์โรโย อดีตประธานาธิบดีฟิลิปปินส์ บอกว่า คำพิพากษาดังกล่าวเป็นส่วนสำคัญของฟิลิปปินส์ต่อระเบียบระดับภูมิภาคและระดับโลก

แต่ยอมรับว่าประเทศของเธอประสบปัญหาในการกำหนดนโยบายที่ต่อต้านความขัดแย้งระหว่างจีนและสหรัฐฯ

จีนและฟิลิปปินส์หวังว่าจะแก้ไขข้อพิพาทดินแดนทะเลจีนใต้อย่างสันติ

ยุคของประธานาธิบดีดูเตอร์เตนั้น รัฐบาลฟิลิปปินส์คบหาจีนอย่างใกล้ชิดกว่าสหรัฐฯ

พอมาถึงประธานาธิบดีเฟอร์ดินานด์ มาร์กอส ยูเนียร์ คนปัจจุบัน สหรัฐฯ กลับมาสนิทสนมอีกครั้ง

จากบทเรียนทางประวัติศาสตร์ของวิกฤตการณ์ขีปนาวุธคิวบาในปี 1962 อาร์โรโยบอกว่าประเทศต่างๆ ก็คงจะสามารถหาทางออกได้

แต่เธอเตือนด้วยว่า สงครามอาจปะทุขึ้นหากฝ่ายที่เกี่ยวข้องยังคงมีความคิดแบบ “เกมผลรวมศูนย์”

Zero-sum Game แปลว่าฝ่ายชนะได้ร้อย ฝ่ายแพ้ได้ศูนย์ ซึ่งย่อมจะเป็นสิ่งที่หลายฝ่ายไม่อาจจะยอมรับได้

แต่นักวิชาการบางคนที่ติดตามเรื่องเหล่านั้นบอกว่า สถานการณ์ในน่านน้ำที่มีการโต้เถียงกันนั้นยิ่งนับวันก็ยิ่งจะยากต่อการจัดการมากขึ้น

ยิ่งหากมีการทุ่มทรัพยากรและยุทโธปกรณ์ทางทหารที่เพิ่มขึ้นในภูมิภาคนี้โดยทั้งจีนและสหรัฐฯ ก็อาจนำไปสู่ “อุบัติเหตุอันไม่พึงปรารถนา” ได้

ช่วงปลายปีที่แล้วมีเรื่องน่าหวาดเสียวอันเกิดจากการเผชิญหน้ากันอย่างน้อย 2 ครั้ง

ในเดือนธันวาคม กองทัพสหรัฐฯ ระบุว่า เครื่องบินลำหนึ่งของตนถูกบังคับให้ "หลบหลีก" เพื่อหลีกเลี่ยงการชน เมื่อเครื่องบินรบของจีนลำหนึ่งบินห่างจากเครื่องบินเพียงไม่กี่เมตรเหนือทะเลจีนใต้

อีกเหตุการณ์หนึ่งเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ ที่จีนแจ้งว่าได้เตือนเรือรบสหรัฐฯ ลำหนึ่งที่เข้ามาใกล้น่านน้ำใกล้หมู่เกาะสแปรตลีย์ให้ถอยห่างออกไป

ฝ่ายจีนกล่าวหาสหรัฐฯ ว่า ทำให้ความมั่นคงในทะเลจีนใต้สั่นคลอน

และเรียกร้องให้ประเทศต่างๆ ในภูมิภาคร่วมมือกันและปฏิเสธที่จะมีความเชื่อมโยงกับประเทศที่มาจากภายนอก

หนึ่งในผู้ที่รู้เรื่องนี้คือ Tan Qingsheng จากแผนกกิจการทางทะเลของกระทรวงการต่างประเทศจีนที่พูดบนเวทีว่า

 “ประเทศสำคัญบางแห่งนอกภูมิภาคยังคงเพิ่มกำลังทหารในภูมิภาคนี้ ขยายความขัดแย้งโดยจงใจ และพยายามทำให้ทะเลจีนใต้ยุ่งเหยิง”

แม้จะไม่ระบุชื่อประเทศก็คงเดาได้ไม่ยากว่าเขาหมายถึงอเมริกาที่จีนมองว่าเข้ามาก้าวก่ายและแทรกแซงกิจการของภูมิภาคนี้

กลิ่นดินปืนที่แรงขึ้นทุกขณะจึงเป็นสัญญาณอันตรายจริงๆ!.