2024: ปีมังกรทอง หรือมังกรพ่นพิษ?

เพราะมันจะไม่มีเฉพาะมิติของการทหารเท่านั้น หากแต่ปัจจัยด้านเศรษฐกิจ, สังคมและสิ่งแวดล้อม จะเป็นตัวแปรที่ทำให้ทุกอย่างซับซ้อนและร้อนแรงเกินกว่าที่คาดได้อย่างน่ากลัว

วันก่อน ผมแลกเปลี่ยนกับคุณวิกรม กรมดิษฐ์ ในรายการ “โลกเปลี่ยนสี” โดยตั้งหัวข้อว่า “ปีหน้าจะดีขี้นหรือแย่ลง” โดยมองจากหลายๆ มิติ

มีประเด็นๆ คาดการณ์สำหรับปีหน้าที่น่าสนใจบางแง่มุมดังนี้

เชื่อว่าสงครามยูเครนมีโอกาสบานปลายสู่สงครามมหาประลัย ถ้าตะวันตกยังขยายตัวสนับสนุนอาวุธเพิ่มขึ้น

-ถ้าความขัดแยังทะเลแดงขยายตัวสู่อ่าวเปอร์เซีย จะกระทบเศรษฐกิจโลกและพลังงานอย่างหนัก

-ถ้าโดนัลด์ ทรัมป์ ได้เป็นประธานาธิบดีสหรัฐฯ อีกครั้ง ความขัดแยังกับจีนจะขยายตัวจากปัญหาเศรษฐกิจ (สงครามการค้ารอบใหม่?) สู่น่านน้ำทะเลจีนใต้กับฟิลิปปินส์และไต้หวัน จะกระทบเศรษฐกิจเอเชียอย่างหนัก

-ความขัดแยังภายในพม่าอาจจะขยายตัวถ้ารัฐบาลทหารเอาไม่อยู่ จะกระทบไทยและจีนอย่างหนัก

-ถ้าคิม จองอึน ของเกาหลีเหนือ ยิงขีปนาวุธเพิ่มและหนักขึ้นอย่างที่เห็นมาตลอดปีที่ผ่านมา ปัญหาในเอเชียตะวันออกจะขยายตัวและบานปลายกว้างขวางยิ่งขึ้น

-ด้านเศรษฐกิจก็น่ากังวลไม่ใช่น้อย ปัญหา NPL ของอสังหาริมทรัพย์จีนกำลังลุกลามลากเศรษฐกิจจีนที่มีผลทำให้จีนลดการเติบโต ซึ่งจะส่งผลต่อเศรษฐกิจจีนและการท่องเที่ยวลดลง และเดินทางออกนอกประเทศจะหดตัว อีกทั้งกำลังซื้อจะต่ำเตี้ย

-ความสัมพันธ์จีนกับอินเดียก็เป็นอีกหนึ่งประเด็นอ่อนไหว ไม่มีความแน่นอนว่าสองยักษ์แห่งเอเชียนี้จะร่วมมือกันได้มากน้อยเท่าไร สำหรับอินเดียแล้วไม่มีข่าวดีมากนักในความสัมพันธ์กับจีน เพราะอยู่ในระดับที่ไม่ดีเท่าไหร่นัก โดยเฉพาะในด้านการค้าขายระหว่างกัน เพราะขาดดุลการค้ากับจีนหลายเท่าตัว อินเดียจึงหันมาเดินนโยบายตามอเมริกามากขึ้นพอสมควรเพื่อที่จะคานอำนาจของปักกิ่ง

-ส่วนที่มีภาพเป็นทางบวกมากขึ้นข้างก็น่าจะเป็นความสัมพันธ์ระหว่างจีนกับเวียดนาม

สี จิ้นผิง เพิ่งไปเยี่ยมผู้นำเวียดนามและลงนามใน MOU 35 ฉบับ ซึ่งมีผลที่น่าจะเชื่อได้ว่าการลงทุนจีนในเวียดนามจะขยายตัวเพิ่มขึ้นอีกไม่น้อย

-ด้านบวกอีกมิติหนึ่งน่าจะเป็นความสัมพันธ์จีนกับรัสเซียและอาหรับ ซึ่งมีแนวโน้มว่าจะมีความใกล้ชิดมากที่สุดในประวัติศาสตร์

นั่นคือขั้วอำนาจใหม่ที่จะมาสร้างอำนาจการต่อรองตะวันตกเพิ่มขึ้น

-ในอีกอ้านหนึ่ง ไม่เกินอีก 3-5 ปีข้างหน้านี้ ขนาดเศรษฐกิจและความเจริญของจีนจะเท่าเทียมหรือแซงอเมริกา ซึ่งหมายความว่าความเป็นประเทศมหาอำนาจโลกจะค่อยๆ เปลี่ยนมือ อย่างน้อยก็จะไม่ใช่โลกที่มีพระเอกคนเดียว อาจจะเป็นโลกสองขั้ว แปรจาก unipolar world เป็น multipolar world

-ปีหน้าจะเป็นจุดเริ่มต้นที่เราจะเห็นว่าเอเชียจะไม่เหมือนเดิมในทุกๆ ด้าน และหนึ่งในมิติใหม่คือความขัดแยังกับอเมริกาจะมีความรุนแรงเพิ่มขึ้นไปกว่าเดิม

-อีกด้านหนึ่งที่เกี่ยวกับไทยโดยตรงคือการค้าการลงทุนจีนในอาเซียนมีมากที่สุด ทำให้อิทธิพลจีนในอาเซียนจะเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ เพราะจีนจะมีบทบาทคึกคักที่สุดแง่ความสัมพันธ์ระดับภูมิภาค

-สำหรับประเทศไทย จะมีโอกาสที่ไทยเป็นสะพานแห่งการคมนาคมและการค้าการลงทุนที่สำคัญที่ของจีนสู่อาเซียน หากเราวางยุทธศาสตร์และแผนปฏิบัติอย่างถูกต้อง แม่นยำและจริงจัง

-อีกด้านหนึ่งจะมีชาวจีนดีและจีนเทามาอยู่กันในไทยเพิ่มขึ้น มากกว่าทุกวันนี้อีกมากมายมหาศาล จะส่งผลกระทบต่อธุรกิจไทยทั้งบวกและลบมากสุด

-รัฐบาลไทยต้องมาวางแผนเพื่อรองรับการเปลี่ยนแปลงนี้ให้รัดกุมที่สุด เพื่อลดการขาดทุนหรือล้มละลายของธุรกิจไทยให้มากสุด

-การคบค้าสมาคมกับจีนมีทั้งบวกและลบในวงกว้างมากขึ้นเรื่อยๆ ไทยต้องมาคิดในระบบป้องกันในระยะยาวแต่เนิ่นๆ ต้องไม่ปล่อยให้ปัญหาบานปลายจนแก้ไม่ได้

-การเปลี่ยนแปลงของอนาคตในภูมิภาคไม่ว่าเป็นขั้วอำนาจเก่าหรือใหม่ คนไทยทุกคนต้องเรียนรู้ให้มากที่สุด

ทั้งหมดนี้เป็นเพียงบางส่วนของภาพใหญ่ระดับโลก, ภูมิภาคและประเทศไทยที่จะต้องเตรียมการตั้งรับสถานการณ์ที่พอจะมองเห็นจากวันนี้

แต่ในความเป็นจริงนั้น ยังมีความเป็นไปได้ที่โลกจะเข้าสู่ภาวะผันผวนปรวนแปรที่คาดไม่ถึง ไม่ว่าจะเป็นเรื่องเศรษฐกิจที่อาจชะงักงันเพราะความขัดแย้งในภูมิภาคต่างๆ

หรืออาจเกิดโรคระบาดร้ายแรงแบบเดียวกับโควิด-19 หรือหนักกว่านั้น

หรืออาจจะเกิดภัยธรรมชาติที่หนักหน่วงรุนแรงที่มาตรการที่มีอยู่ในระดับโลกไม่อาจจะรับได้

ทั้งหมดนี้สรุปได้ว่าเราจะต้องเตรียมการตั้งรับ “ความไม่แน่นอน” ที่ไม่มีใครคาดคะเนล่วงหน้าได้

บทเรียนอันเจ็บปวดจากกรณีโควิด-19 สอนเราว่า

ถึงคราววิกฤตจริงๆ เราได้แต่พึ่งพาตัวเราเองเท่านั้น

นโยบาย “ตัวใครตัวมัน” ยังใช้ได้ในทุกวิกฤตระดับภูมิภาคและระดับโลก!.