เปิดตัวโขนพระราชทาน'จักราวตาร'

มูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ เปิดตัวการแสดงโขนตอน’จักราวตาร’ ยิ่งใหญ่ งดงาม สมพระเกียรติ เฉลิมพระเกียรติในหลวง และพระพันปีหลวง

วันที่ 3 ก.ย.2567 ที่หอประชุมเล็ก ศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย มูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพ ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง แถลงข่าวเปิดตัวการแสดงโขนมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ ตอน พระจักราวตาร โดยท่านผู้หญิงจรุงจิตต์ ทีขะระ ราชเลขานุการ ในพระองค์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวงและกรรมการมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพ ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง กล่าวว่า การแสงโขนปีนี้ถือเป็นปีมหามงคล จึงได้คัดเลือก ตอน พระจักราวตาร ที่มีความสำคัญในเรื่องรามเกียรติ์ เพื่อเฉลิมพระเกียรติ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 6 รอบ 28 กรกฎาคม 2567 และเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เนื่องในโอกาสทรงเจริญพระชนมพรรษา 92 พรรษา 12 สิงหาคม 2567

ท่านผู้หญิงจรุงจิตต์ ทีขะระ กล่าวว่า นับเป็นเวลากว่า 20 ปีแล้วที่การแสดงโขนได้รับการฟื้นฟูจนเป็นประจักษ์จากพระมหากรุณาธิคุณของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง มีส่วนสำคัญที่ทำให้งานช่างฝีมือของไทยทุกแขนง โดยเฉพาะการฟื้นฟูผ้ายกนครศรีธรรมราชที่กลับมาเฟื่องฟูอีกครั้ง ขณะที่เด็กและเยาวชนไทยยังให้ความสนใจชมโขนและเล่าเรียนนาฎศิลป์มากขึ้น ที่สำคัญการแสดงโขนของไทยยังได้รับการประกาศขึ้นทะเบียนเป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติจากยูเนสโก ดังนั้น การจัดแสดงครั้งนี้จะมียิ่งใหญ่ สมพระเกียรติเพื่อถ่ายทอดความวิจิตรงดงามของการแสดงโขนที่เป็นมรดกของชาติ รวมผู้แสดง 539 คน

นายประเมษฐ์ บุณยะชัย ศิลปินแห่งชาติ ในฐานะผู้ประพันธ์บท กล่าวว่า การคัดเลือกตอนจัดแสดงกฤษฎาภินิหารของพระจักรา หรือ พระนารายณ์ ที่อวตารลงมาเป็นพระราม โอรสของท้าวทศรถ กษัตริย์แห่งกรุงอโยธยาเพื่อปราบฝ่าย อธธรรมเปรียบประดุจพระราชวงศ์จักรี ที่ผดุงความสุขความสงบให้กับพสกนิกรชาวไทยตลอดมา พระจักราวตาร จับตอนตั้งแต่พระอินทร์และเหล่าเทพนิกรพากันไปอัญเชิญพระนารายณ์ขณะที่ประทับอยู่บนบัลลังก์อนันตนาคราชพร้อมพระลักษมีพระชายา ให้เสด็จลงมาปราบยุคเข็ญ พระนารายณ์จุติลงมาเป็นพระรามและพระลักษมีลงมาเป็นนางสีดา ปฐมเหตุแห่งการต่อสู้ปราบอธรรมคือทศกัณฐ์และพระญาติวงศ์ จากนั้นดำเนินเรื่องเป็นลำดับ ตั้งแต่ทศกัณฐ์สั่งให้มารีศแปลงกายเป็นกวางทองเข้าไปล่อลวงพระรามให้ตามกวางแล้วลักพาตัวนางสีดาขึ้นราชรถเหาะไปยังกรุงลงกา เป็นเหตุให้เกิดสงครามระหว่าง กองทัพพระรามและทศกัณฐ์ ใช้บทประพันธ์ของรัชกาลที่ 1 จัดแสดงด้วยเทคนิคพิเศษที่น่าสนใจ ทั้งการแปลงร่างกวางทอง ฤาษีแดงใส่หัวเช่นเดียวกับสมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์ มีการปรับรูปแบบการแสดงให้มีความน่าสนใจ มีความร่วมสมัย อีกทั้งจะมีการนำฉากเป็นส่วนหนึ่งของการแสดง ไม่ใช่แค่ฉากประกอบเท่านั้น

ด้านนายสุดสาคร ชายเสม ศิลปินแห่งชาติ ปี 2567  ผู้ออกแบบฉากและอุปกรณ์ประกอบฉากการแสดง กล่าวว่า การแสดงโขนตอน“พระจักราวตาร” มีการจัดสร้างทั้งหมด 10 ฉาก ขณะนี้มีความคืบหน้ามากกว่า 50% โดยฉากใช้เครื่องประกอบฉาก ได้แก่ จิตรกรรม ประติมากรรม และสถาปัตยกรรม รูปแบบทั้งหมดเป็นศิลปะไทยสืบทอดแต่โบราณ  โดยมีทีมจิตรกรเพาะช่างและทีมช่างมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ ร่วมสร้างสรรค์ผลงานอย่างเต็มที่ เพื่อให้ฉากงดงาม ตระการตา มีขีวิตชีวาผสมผสานเทคนิคทันสมัย สมพระเกียรติทั้งสองพระองค์