'อภัยภูเบศร' ชูใบพลู สู้กลิ่นศพ ศาสตร์โบราณ ส่งยาหม่องให้ทหารชายแดน

5ส.ค.2568- ภญ.ดร.สุภาภรณ์ ปิติพร เลขาธิการมูลนิธิโรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภุเบศร กล่าวว่า กลิ่นมีผลต่อระบบประสาทโดยตรงมากกว่ารูป รส หรือเสียงและ ส่งผลรวดเร็วที่สุด ด้วยกลไกเฉพาะที่เรียกว่า เส้นทางการประมวลผลกลิ่นที่ไม่ผ่านสมองส่วน thalamus (โดยสมองส่วนนี้จะเป็นตัวแปลงสัญญาณขออายาตนะไปสู่ระบบประสาทส่วนอื่น)ซึ่งเป็นลักษณะเฉพาะของระบบประสาทรับกลิ่นกลิ่นเข้าสู่สมองส่วนลิมบิกโดยตรง (Limbic system) จึงมีพลังสูงต่ออารมณ์และความทรงจำ โดยกลิ่นไปมีผลต่อสมองส่วนควบคุมอารมณ์และความกลัว ส่วนที่เกี่ยวกับความทรงจำ ส่วนที่ควบคุมฮอร์โมน

“กลิ่นส่งผลรวดเร็วแบบสะท้อนอารมณ์ทันทีเช่น กลิ่นสามารถกระตุ้นอารมณ์ เช่น ความสุข ความเศร้า หรือความกลัวได้ โดยไม่ต้องใช้เหตุผล กลิ่นเชื่อมโยงความทรงจำ ซึ่งเป็นสมองส่วน hippocampus ที่ประมวลกลิ่น เป็นศูนย์กลางของ “ความทรงจำระยะยาว”กลิ่นบางกลิ่นสามารถกระตุ้นความทรงจำที่ฝังลึกในอดีต เช่น กลิ่นดินเปียกฝนทำให้นึกถึงวัยเด็ก และกลิ่นสามารถเปลี่ยนการหลั่งสารสื่อประสาทบางกลิ่นสามาร กระตุ้น dopamine ซึ่งเป็นสารความสุข เช่น กลิ่นวานิลลา, ลาเวนเดอร์” ดร.สุภาภรณ์ กล่าว

เลขาธิการมูลนิธิฯ กล่าวอีกว่า กลิ่นศพ (ซึ่งเกิดจากการเน่าเปื่อยของร่างกายมนุษย์หรือสัตว์) มีผลกระทบต่อ สุขภาพทั้งทางกายภาพและจิตใจ โดยเฉพาะในกรณีที่สัมผัสในระยะใกล้และต่อเนื่อง เช่น ทหารที่ประจำการอยู่ที่ภูมะเขือในขณะนี้ที่ต้องเผชิญกับ กลิ่นศพที่ร่างกายเริ่มสลายหลังความตาย จะเกิดกระบวนการการเน่าเปื่อย ซึ่งปล่อยก๊าซและสารประกอบอินทรีย์ระเหยง่าย เช่น Putrescine & Cadaverine กลิ่นเหม็นฉุน คลื่นไส้ อาเจียน Hydrogen sulfide (H₂S) กลิ่นไข่เน่า วิงเวียน หายใจติดขัด Ammonia กลิ่นฉุนแสบจมูก ระคายเคืองตา กลิ่นศพผลกระทบทางจิตประสาท โดยจะกระตุ้น Amygdala (ศูนย์กลางความกลัว) และ Hippocampus (ความจำ)ทำให้เกิดอาการ ช็อก คลื่นไส้ สะเทือนใจ (psychological trauma) เกิด ความทรงจำติดตา-ติดจมูก (olfactory memory) ที่ฝังลึก นอกจากนี้กลิ่นศพยังมีผลภาวะทางจิตใจในระยะยาวอาจทำให้เกิด ภาวะวิตกกังวล

ดร.สุภาภรณ์ กล่าวอีกว่า สมัยก่อนมีการใช้สมุนไพรที่มีกลิ่นหอมเพื่อดับกลิ่นศพ ใบพลูเป็นชนิดหนึ่งที่นิยมใช้ ข้อมูลทางยุทธศาสตร์พบว่าใบพลูมี น้ำมันหอมระเหย เช่น Eugenol Chavicol, Safrole, Carvacrol ซึ่งมีกลิ่นหอมเฉพาะและยับยั้งเชื้อได้ ใบพลูจึงสามารถช่วยลดหรือกลบกลิ่นศพได้ในระดับหนึ่ง ที่สำคัญในแถบอิสานใต้ผู้คนยังมีมีการ เคี้ยวหมากเป็นวัฒนธรรมใบพลูหาได้ไม่ยาก และใบพลูยังเป็นพืชศักดิ์สิทธิ์ที่คนโบราณเชื่อว่าจะช่วยปัดเป่าสิ่งที่ อัปมงคลทั้งหลาย รวมถึงมนต์ดำ ดังนั้นการหาใบพลูไปทุกทุกขยี้หรือ ทุบใส่ หอผ้า แขวนไว้ใกล้ตัวหรือติดตัวก็จะช่วย บรรเทากลิ่นศพได้ในระดับหนึ่ง

นอกจากนี้ คนโบราณ ยังใข้ดอกพิกุล ดอกซ่อนกลิ่น ไปดับกลิ่นศพทำให้ดอกไม้เหล่านี้เป็นดอกไม้ไม่เป็นมงคลไปเลย เพราะใช้ในงานศพ เช่นเดียวกัน กับใบฝรั่ง จะทุบให้พอช้ำทำแล้วเอาไปวาง ส่วนใหญ่จะเป็นใบไม้ที่หาได้ในท้องถิ่น ปัจจุบันมีน้ำมันหอมระเหยภายใต้ศาสตร์อะโรมาเทอราปีส์สามารถใช้บรรเทาได้ส่วนหนึ่งเช่น เปปเปอร์มินต์ เมนทอล ซึ่งจะมีอยู่ใน ยาดมทั่วไป ช่วยบรรเทาความรู้สึกเวียงเวียน และกลิ่นระคายเคือง และตัวช่วยอีกอย่างคือหน้ากากอนามัย N95 ที่มีคาร์บอนอยู่ ซึ่งจะช่วยในการดักกลิ่นได้ เราจึงเร่งส่งยาดม 2,000 หลอด กับยาหม่องสรรพบำบัด (ยาหม่องเฉพาะกิจ ดมแก้วิงเวียน ทาแก้ฟกช้ำและกันยุงกันแมลง อีก 1,000 กระปุก ให้กับทหารชายแดนที่กำลังประสบปัญหาดังกล่าว และกำลังจะส่งเพิ่มเติมไปอีก อยู่ระหว่างผลิตเพิ่ม