เที่ยว'เทศกาลดิวารี 'สีสันแห่งแสงไฟ ที่พาหุรัด–คลองโอ่งอ่าง

เป็นที่รู้กันว่า”ย่านพาหุรัด” เป็นถิ่นชุมชนใหญ่ของคนไทยเชื้อสายอินเดีย  จึงไม่แปลกที่ย่านนี้้จะมีกลิ่นอายและวัฒนธรรมอินเดียคละคลุ้งไปทั่ว ไม่ว่าอาหาร เครื่องดื่ม ดนตรี รี เครื่องแต่งกายเสื้อผ้าแบบอินเดีย  และหนึ่งในความเป็นวัฒนธรรมอินเดียนั้นก็คือ “เทศกาลดิวาลี” หรือ” เทศกาลแห่งแสงไฟ” ที่งดงามที่สุดนอกประเทศอินเดีย ที่มีขึ้นทุกปี ในปีนี้การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) ก็ร่วมจัดงานในธีม “Amazing Thailand Grand Diwali Festival 2025” โดยงานมีขึ้น ณ คลองโอ่งอ่าง และ ย่านพาหุรัด  ในช่วงเทศกาลนี้บรรยากาศของทั้งสองย่านจะเต็มไปด้วยความสว่างไสว ครึกครื้น และอบอวลด้วยความสุข เปลี่ยนพื้นที่แห่งนี้ให้มีชีวิตชีวา

ก่อนจะไปพาไปสัมผัสบรรยากาศภายในงานมาทำความรู้จักกับเทศกาลดิวาลี หรือที่รู้จักกันในอีกหลายชื่อ เช่น ดีปาวลี, ทิวาลี, หรือ ทีปาวลี (Deepavali / Dipavali) ซึ่งมาจากภาษาสันสกฤต แปลว่า “แถวของตะเกียง” จึงเป็นที่มาของชื่อว่า “เทศกาลแห่งแสงไฟ” การจุดประทีปหรือตะเกียงในช่วงเทศกาลนี้เป็นสัญลักษณ์ของแสงแห่งความดีงามที่ขับไล่ความมืดมนออกไป และสื่อถึงชัยชนะของความสว่างเหนือความมืด

อย่างไรก็ตามประวัติความเป็นมาของ เทศกาลดิวาลี ที่ทางพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พิมาย นครราชสีมา ได้ระบุไว้าว่า มีเรื่องเล่าหลากหลายตามแต่ละภูมิภาคของอินเดีย แต่เรื่องที่ได้รับความนิยมมากที่สุด คือ ชัยชนะของพระรามเหนือราวณะ (ทศกัณฐ์) ตามมหากาพย์ รามายณะ หลังจากพระราม นางสีดา และพระลักษมณะกลับสู่อโยธยา ชาวเมืองได้จัดงานเฉลิมฉลองด้วยการจุดประทีปและโคมไฟทั่วเมือง แสงไฟเหล่านี้เปรียบเสมือนสัญลักษณ์ของความดีงามที่ชนะความมืด หรือธรรมะที่ชนะอธรรม

ดิวาลียังปรากฏในหลักฐานทางประวัติศาสตร์หลายแห่ง เช่น จารึกแผ่นทองแดงของพระเจ้ากฤษณะที่ 3 ราชวงศ์รัชตระกุตา (พ.ศ. 1482–1510) ระบุคำว่า Dipotsava และ จารึกภาษาสันสกฤตที่วัด Ranganatha ช่วงพุทธศตวรรษที่ 18 ระบุว่าเป็น “เทศกาลมงคลแห่งแสงซึ่งขจัดความมืดมนอนธการ เฉลิมฉลองโดยกษัตริย์ผู้รู้พระเวท ณ ที่แห่งพระวิษณุและพระลักษมีผู้สุกสกาว” แสดงให้เห็นว่าดิวาลีเป็นเทศกาลที่สืบทอดมานานหลายยุคหลายสมัย

โดยทั่วไป เทศกาลดิวาลีจะเฉลิมฉลองต่อเนื่อง 5 วัน ในเดือน กรรติกา (ประมาณเดือนตุลาคม–พฤศจิกายน) แต่ละวันมีความหมายและพิธีกรรมแตกต่างกัน ดังนี้ 1.วันธนเตรส (Dhanteras) นแรม 13 ค่ำ วันเริ่มต้นเทศกาล ผู้คนจะทำความสะอาดและซ่อมแซมบ้าน บูชา เทพธันวันตริ เทพเจ้าแห่งอายุรเวท ถือเป็นวันดีในการเริ่มสิ่งใหม่ ๆ ในอินเดียยังมีการประกาศวันนี้เป็น “วันอายุรเวทแห่งชาติ” อีกด้วย 2.วันนรกจตุรทศี (Naraka Chaturdashi) / โชติ ดิวาลี (Choti Diwali) วันแรม 14 ค่ำ ระลึกถึงชัยชนะของพระกฤษณะหรือพระแม่กาลีเหนือปีศาจนรกาสูร ผู้คนตื่นแต่เช้า อาบน้ำ เจิมหน้าผาก จุดพลุและทำพิธีบูชาเครื่องหอม มะพร้าว อาหาร 56 อย่าง ข้าวเม่า เนยกี และน้ำตาล บางพื้นที่ยังมีการทำหุ่นจำลองปีศาจและนำการแสดงกลองโธล( Dhol)มาเผาเพื่อเป็นสัญลักษณ์แห่งชัยชนะ

3.วันทีปาวลี (Dipawali) / วันลักษมีบูชา (Lakshmi Puja)  วันแรม 15 ค่ำ วันสำคัญที่สุดของเทศกาล ทุกบ้านประดับไฟ ตกแต่ง รังโกลี (Rangoli) ต้อนรับพระแม่ลักษมี เทวีแห่งความมั่งคั่ง ผู้คนสวมเสื้อผ้าชุดใหม่ มอบของขวัญ เยี่ยมญาติ และร่วมเฉลิมฉลองด้วยกิจกรรมสนุกสนาน ผู้ที่บูชาพระแม่กาลีจะทำพิธีในเวลากลางคืนตั้งแต่ค่ำจนรุ่งสาง 4.วันโควรรธนะบูชา (Govardhan Puja) / วันบาลีประติปทา (Bali Pratipada) วันขึ้น 1 ค่ำ เดือน 12 ระลึกถึงวันที่พระกฤษณะยกเขาโควรรธนะเพื่อปกป้องชาวบ้านจากฝนของพระอินทร์ หรือบางแห่งถือเป็นวันที่ท้าวบาลีเสด็จกลับมายังโลกมนุษย์ รวมถึงบูชา พราหมณ์วามนะ อวตารหนึ่งของพระวิษณุ และ5.วันยมทวีตียา (Yama Dwitiya) / ภาอีทูช (Bhai Duj) / วันวิศวกรรม (Vishwakarma Puja) วันขึ้น 2 ค่ำ เดือน 12 วันสุดท้ายของเทศกาล เชื่อกันว่าพระยมมาเยี่ยมยมุนา (น้องสาว) เพื่อสร้างความสัมพันธ์ระหว่างพี่-น้อง ในแถบโรงงานอุตสาหกรรมและงานช่าง จะบูชา พระวิศวกรรม และถือเป็นวันแห่งการสร้างและออกแบบ

“ดิวาลี “จึงถือเป็นหนึ่งในเทศกาลที่สำคัญที่สุดของชาวอินเดีย ไม่ว่าจะนับถือศาสนาฮินดู ศาสนาซิกข์ หรือศาสนาเชน ต่างร่วมกันเฉลิมฉลองด้วยแสงไฟ ดนตรี ขนมหวาน และคำอวยพรแห่งความสุข ความรัก และความรุ่งเรือง กลายเป็นช่วงเวลาแห่งความอบอุ่นและความศรัทธา

ความงดงามของวัฒนธรรมอินเดียเปล่งประกายอยู่ที่คลองโอ่งอ่างและย่านพาหุรัดในยามเย็น เมื่อแสงแดดโรยราตกกระทบ ผู้คนเริ่มออกมาเฉลิมฉลองท่ามกลางแสงไฟระยิบระยับจากเทียน โคมไฟ และการตกแต่งไฟที่ส่องประกายตลอดแนวคลองและตรอกซอยของพาหุรัด ภายในงานเต็มไปด้วยการประดับตกแต่งที่สะท้อนเอกลักษณ์ของอินเดีย เมื่อเดินเข้าสู่งาน หากสังเกตให้ดีจะพบกับ “รังโกลี” ศิลปะพื้นบ้านของอินเดีย ซึ่งเป็นการสร้างลวดลายหลากสีสันบนพื้น โดยปกติใช้วัสดุต่าง ๆ เช่น ทราย กลีบดอกไม้ แป้งข้าวเจ้า หรือถั่ว

 แม้ภายในงานนี้แม้จะไม่ได้ใช้วัสดุแบบดั้งเดิม วิธีการผันเปลี่ยนไปตามยุคสมัยมาเป็นการเพ้นท์ลวดลายด้วยสีที่สวยงาม หรือการนำวัสดุมาตัดแต่งประดับด้วยดอกไม้ ซึ่งในเทศกาลดิวาลี ถือว่ามีความสำคัญ เนื่องจากจะมีการจุดเทียนวางด้านในรังโกลีเพื่อเป็นสัญลักษณ์ของการต้อนรับผู้มาเยือน

ในวันที่เราไป(16 ต.ค.) ได้สัมผัสกับการแสดงอินเดียที่คลองโอ่งอ่าง อย่าง การแสดงกลองโธล( Dhol)  เป็นกลองสองหน้าที่สำคัญในดนตรีพื้นบ้านของเอเชียใต้ โดยเฉพาะอินเดีย มีความสำคัญทางวัฒนธรรมและปัจจุบันยังถูกนำมาผสมผสานกับดนตรีสมัยใหม่ เพิ่มมิติและเอกลักษณ์ให้เสียงเพลงมีชีวิตชีวามากยิ่งขึ้น

ประดับโคมไฟ คลองโอ่งอ่าง

สำหรับการแสดงกลองโธล ที่โชว์ในงานนี้มาจากคณะ ศิวะ มิวสิค ส่งเสียงดังกึกก้องดังไปทั่วงานด้วยจังหวะสนุกสนานทำให้รู้สึกอยากจะเต้นตามไปด้วย  ชายหญิงนักแสดงได้บินตรงจากอินเดียเพื่อมาร่วมสร้างสีสันทำให้การแสดงการเคลื่อนไหวของพวกเขาเต็มไปด้วยพลัง

สายตาหยุดอยู่ที่หญิงสาวอินเดีย ใบหน้าคมคาย สวมชุดสาหรีสีแดงสด ที่กำลังเต้นอย่างสนุกสนานกระโปรงพริ้วไหวตามการโยกสะโพก สีหน้ายิ้มแย้ม และรอยยิ้มที่ส่งต่อความสนุก การแสดงนี้เปรียบเหมือนการเชื้อเชิญให้ผู้ชม ออกมาเต้นร่วมกับศิลปิน ให้จังหวะกลองผสานกับการเคลื่อนไหวพาไปพบกับความสนุกร่วมกัน

อีกหนึ่งโชว์ที่งดงามคือ การแสดงชุด ทิลลานา ภรตนาฏยัม ศิลปะการร่ายรำคลาสสิกของอินเดียใต้ที่รวม อารมณ์ ดนตรี และจังหวะ เข้าด้วยกันอย่างสมบูรณ์ ภรตนาฏยัม มีถิ่นกำเนิดในรัฐ ทมิฬนาฑู (Tamil Nadu) และถือเป็นนาฏศิลป์เก่าแก่ที่สุดของอินเดีย ส่วน ทิลลานา เต็มไปด้วยพลัง ความเร็ว และความงดงามของจังหวะ ถ่ายทอด ความปีติ ความศรัทธา และความสมบูรณ์ของศิลปะ ทำให้ผู้ชมรู้สึกเหมือนได้ก้าวเข้าไปอยู่ในโลกของดนตรีและการร่ายรำอินเดียอย่างแท้จริง

ที่พิเศษคือ การแสดงทิลลานา ภรตนาฏยัม แต่เดิมมักจัดแสดงให้เฉพาะ นักบวชหรือชนชั้นสูงของอินเดียเท่านั้น แต่ศิลปะอันทรงคุณค่าถูกนำมาถ่ายทอดสู่ประเทศไทย และนักแสดงไทยที่ได้ทำการแสดงในงานนี้ยังได้ปรับให้ร่วมสมัย ผสมผสานกับความคลาสสิกดั้งเดิม ทำให้การแสดงออกมาได้งดงาม

เทศกาลแห่งแสงปีนี้ยังเต็มไปด้วย ศิลปะแห่งชีวิต ผ่าน Art Wall และ Art Street รวมทั้งหมด 8 จุด โดยได้รับการสนับสนุนจาก บริษัท นิปปอนเพนต์ เดคโคเรทีฟ โคทติ้ง (ประเทศไทย) ภายในงานมีกิจกรรมสาธิตศิลปะและวัฒนธรรมไทย–อินเดียหลากหลาย เช่น การเพ้นท์เฮนน่า เพ้นท์โคมไฟ ร้อยลูกปัด พัดสาน และร้านจำหน่ายอาหารและสินค้าสไตล์อินเดีย นอกจากนี้ยังมี พิธีบูชาพระแม่ลักษมีและพระพิฆเนศ เพื่อเสริมความสำเร็จและโชคลาภ เติมเต็มบรรยากาศแห่งความเป็นสิริมงคลให้กับผู้เข้าร่วมงาน ทำให้ทุกก้าวใน Art Street เปี่ยมไปด้วยสีสัน ศิลปะ และพลังแห่งแสงไฟ

ไปร่วมเฉลิมฉลอง เทศกาลดิวาลี ที่งาน Amazing Thailand Grand Diwali Festival 2025 ตั้งแต่วันนี้–31 ตุลาคม 2568 ณ คลองโอ่งอ่าง และ ย่านพาหุรัด โดยบนถนนพาหุรัด (16–31 ต.ค.) ถนนจะสว่างไสวด้วย ไฟประดับและเทคโนโลยีสื่อผสมสุดล้ำ เวลา 16.00–22.00 น. ระหว่างวันที่ 18–20 ต.ค. ชม การแสดงศิลปวัฒนธรรมไทย–อินเดียวันละ 4 รอบ เช่น ระบำโคมอัจจะกัป ระบำโคมบัว นาฏศิลป์ร่วมสมัย และเต้น Bollywood วันที่ 19 ต.ค. พิธีเปิดงานสุดยิ่งใหญ่ กับขบวน Happiness Troop พระแม่ลักษมี พระพิฆเนศ และขบวนแห่ Bollywood ต่อด้วยมินิคอนเสิร์ตจากศิลปินชื่อดัง ส่วนคลองโอ่งอ่าง แสงไฟหลากสีสะท้อนผืนน้ำ งดงามด้วย รังโกลีและตะเกียง Diyas พร้อมชมการแสดงบนเวทีย่อยริมคลอง 16–20 ต.ค. เวลา 16.00–22.00 น.