'ริมมรคา' ตามรอยเสด็จฯ กรมสมเด็จพระเทพ

สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงเปิดนิทรรศการภาพถ่ายฝีพระหัตถ์ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี  2567-2568  หัวข้อ “ริมมรคา Along the Path” ณ หอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร จัดโดยสมาคมถ่ายภาพแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ กรุงเทพมหานคร  หอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร  และมูลนิธิส่งเสริมการถ่ายภาพ ด้วยการสนับสนุนจาก บริษัท ไทยเบฟเวอเรจ จำกัด (มหาชน)  เปิดโอกาสให้พสกนิกรร่วมตามรอยเสด็จฯ และชื่นชมพระอัจฉริยภาพด้านการถ่ายภาพ ซึ่งโปรดเกล้าฯ พระราชทานภาพถ่ายฝีพระหัตถ์ ทรงบันทึกไว้ระหว่างการเสด็จพระราชดำเนินไปยังสถานที่ต่างๆ  ในระหว่างปี 2568 เพื่อจัดแสดงในนิทรรศการครั้งนี้  จำนวน 147 ภาพ

แต่ละภาพที่นำมาจัดแสดงนอกจากเป็นภาพที่สวยงามทรงคุณค่าทางศิลปะการถ่ายภาพแล้ว ยังสะท้อนให้เห็นถึงมุมมองจากสายพระเนตรที่ทรงประสบพบเห็นสิ่งต่างๆ ที่ทรงสนพระราชหฤทัยถ่ายทอดเรื่องราวผ่านภาพถ่าย  พระราชกรณ๊ยกิจในต่างประเทศ และให้ข้อคิดเตือนใจในหลายแง่มุมเพื่อให้คนไทยได้มาชมภาพที่เปรียบเสมือนการเล่าเรื่องผ่านภาพถ่ายของพระองค์

ในโอกาสนี้ ทรงบรรยายภาพถ่ายฝีพระหัตถ์ ประจำปี 2568 ความตอนหนึ่งว่า  ภาพ“ของขวัญถวายสมเด็จแม่ พวงมาลัยด้ายซ้าย เต่าเพื่อพระชนม์ยืน ครีมและผ้า พวงมาลาด้ายขวา 2 พวงจากท่านผู้หญิงพลอยและท่านผู้หญิงใหม่”  ถ่ายที่ประเทศไทย เมื่อวันที่ 12 สิงหาคม 2568″ รับสั่งว่า อันนี้ก็เป็นของถวายสมเด็จพระพันปี ไปกับหลานสองคน ของที่ถวายทุกปีที่ถวายของนี่ต้องมีเต่า ถวายเต่าแปลว่าขอให้พระชนม์ยืน ของถวายธรรมดา ในพานต้องเป็นเต่า เป็นธรรมเนียมของคุณแม่ผู้ช่วยพี่เลี้ยงคนหนึ่ง คือ คุณแม่ของป้าจันทร์ป้าจันทร์เวลานี้ก็อายุ 102 หรือ 103 แล้วก็คุณยายปุ่นเสียไปนานแล้ว คุณยายปุ่นก็ต้องเอาเต่ามาปิดทอง จนกระทั่งเด็กๆ ในวังเรียกว่า คุณยายเต่าทอง ตอนนี้คุณยายเต่าทองไม่อยู่แล้วก็ยังมีผู้สืบทอดถวายเต่า เอามาปล่อยบางตัวคลานขึ้นมายังมีทองติดอยู่เลย

ภาพ “ไปกรมอู่ทหารเรือ ฐานทัพสัตหีบ เพื่อไปเยือนเรือสำรวจ Xue Long (มังกรหิมะ)” รับสั่งว่า ที่ตั้งชื่อหนังสือ”ริมมรคา “ เพราะเป็นภาพถ่ายริมทาง ไม่ได้ถ่ายจริงถ่ายจัง เดินผ่านก็ถ่ายเอาไว้ เพราะตอนนั้นเวลาน้อย แต่ภาพนี้จะไปที่กรมอู่ทหารเรือ ฐานทัพสัตหีบ มีเรือสำรวจของจีนจะเข้ามาที่กรุงเทพฯ  แต่เข้าไม่ได้ ที่สัตหีบเนรมิตให้เรือ Xue Long คือมังกรหิมะ  อันนี้ คือ Xue Long 2   Xue Long 1 เคยไปขึ้นที่เซี่ยงไฮ้ นำเรือพาณิชย์มาแปลงเป็นเรือสำรวจ  ลำนี้ตั้งใจสร้างเป็นเรือสำรวจจริงๆ มีที่ให้บุคลากร  ห้องแลป ห้องพยาบาลที่มีเครื่องมือทางการแพทย์ทันสมัย  ห้องสมุด ห้องสันทนาการ  ห้องครัว สำหรับเดินทางนานๆ   เหมือนเป็นเรือที่ใช้ ไปเที่ยวได้เลย มีที่จอดลงไปดำน้ำสำรวจทางสมุทรศาสตร์ ลำนี้ได้ขึ้นไปดู แต่น่าเสียดายขาไม่ค่อยดีแล้ว มีบางที่ที่ใครๆ เดินขึ้นไปแล้วดีมาก น่าสนใจ แต่ว่าก็มีคนไม่ให้ไป เดี๋ยวตกกะไดลงมา เดี๋ยวยิ่งแย่

ภาพ “ประเทศไทย 2 เมษายน 2568 วันเกิด วงดนตรีสหายพัฒนามาแสดงวังสระปทุม” รับสั่งว่า ตอนวันเกิดมีคณะดนตรี ชื่อ สหายพัฒนา มาบรรเลง  เรื่องราวความเป็นมามีมานานแล้ว อยู่ๆ ก็อยากจะเล่นคลาริเน็ต เพราะมีนักดนตรีไทยท่านหนึ่งเป่าเพลงไทยเพราะมาก อยากเป่าบ้าง ไปทูลขอท่านว่า อยากจะเรียนได้มั้ย ท่านบอกไม่ได้หรอก เพราะเป็นเครื่องดนตรีที่มีลิ้น วิธีดูแล การเป่าลำบาก ให้เริ่มที่ทรัมเป็ตมีลักษณะเป็นแตร ดูแลง่าย วิธีการเป่าจะง่ายกว่า พอจะไปซื้อ ถ้าเป็นวงที่เล่นจริง เครื่องเป็นหมื่นเป็นแสนก็มี แต่เครื่องที่เป่าซื้อยี่ห้อของจีน  2- 3 พัน ขายที่เวิ้ง   คนอื่นๆ ในวังอยากจะเป่าบ้าง เช่น พวกองครักษ์ ไม่ได้ไปซื้อเอง ให้เจ้าหน้าที่วังไปซื้อให้ ให้ไปบอกเขาว่า เป็นครูต่างจังหวัดที่ยากจน  เป็นตำรวจต่างจังหวัด อย่าขายให้แพงมาก เขาถามจะซื้อเครื่องอะไรละ  เอาเครื่องที่ใหญ่กว่าคนเมื่อวานซื้อ อีกคนมาบอกเป็นทหารบ้านนอก บอกเอาเครื่องที่ใหญ่กว่าคนเมื่อวานนี้  ไปทีละคน  ในที่สุดเขาก็บอกว่า พวกคุณเป็นวงเดียวกันใช่มั้ย ในที่สุดเขารู้ว่าเป็นใคร และได้เฝ้าฯ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 9) ด้วย วงนี้เรียกว่า สหายพัฒนา ตอนหลังท่านบอกว่า เป่าแตรเก่งแล้ว อาจจะมาเริ่มคลาริเน็ตได้ แต่ตอนนั้นขี้เกียจแล้ว ขี้เกียจคือปลาร้ายทำลายให้เรือจม  เรื่องจริง  ตกลงก็เลยอยู่ที่ทรัมเป็ต  ตอนที่เป่าตอนแรกก็เล่นเอาฟันโยก หมอฟันบอกว่า อันตรายมาก

ส่วนภาพ “วัดพระบรมธาตุทุ่งยั้ง อุตรดิตถ์  มีอาจารย์มาอธิบาย  พลตรี รศ.ดร.สุรัตน์  รศ.ดร.จีราวรรณ  แสงเพ็ชร์  อาจารย์กบ  ศึกษาหลายด้าน เล่ายาวมาก” รับสั่งว่า  ภาพนี้ไปที่วัดพระบรมธาตุทุ่งยั้ง จ.อุตรดิตถ์ ในพระอุโบสถมีอาจารย์มาอธิบายหลายท่านในแง่ต่างๆ ว่า พระนี้มีลักษณะพิเศษอย่างไร มีอิทธิพลของอะไร พลตรี รศ.ดร.สุรัตน์  เลิศล้ำ ก็เป็นเพื่อนอาจารย์ที่ จปร. เวลานี้เกษียณอายุแล้ว เชี่ยวชาญด้านภูมิศาสตร์วิศวกรรม สอนที่ จปร. รศ.ดร.จีราวรรณ  แสงเพ็ชร์ เก่งทางด้านศิลปะ ดร.ศศิพันธุ์ คะวีรัตน์ จากศูนย์วิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีนิวเคลียร์ ก็ใช้ความรู้ทางด้านนิวเคลียร์ที่จะมาศึกษาด้านโบราณคดี คนกรมศิลปากรที่คิดและช่วยกันถ่ายทอดความรู้เกี่ยวกับศิลปะส่งให้ประชาชน โดยเฉพาะอย่างยิ่งเยาวชนอย่างไร แล้วก็พาเยาวชนชายแดนไทย-กัมพูชา เยาวชนกัมพูชา มาช่วยคิดและศึกษาด้านศิลปวัฒนธรรม ประสบความสำเร็จดี เรียกว่า เป็นการศึกษาแบบสหวิทยาการ  หลายสาขามาอธิบายเรื่องเดียวกันบริเวณวัด โบราณสถานหรือโบราณวัตถุ

ภาพ “ศาลพระภูมิบ้านธงน้อยที่น่าน” ตรัสว่า ศาลพระภูมิบ้านที่น่าน บ้านที่น่านน้ำท่วมไม่ได้หยุด ครั้งที่แล้วท่วมศาลพระภูมิมิดเลย จนกระทั่งไม่รู้ว่าพระภูมิที่มีองค์เดิมหรือองค์ใหม่ หรือยังไง ท่านหนีน้ำพ้นมั้ย ก็ไม่ทราบจะทำอย่างไร จึงคิดออกแบบมีไฮดรอลิก ถ้าน้ำขึ้นก็ยกศาลพระภูมิขึ้นไป พระภูมิก็รอด และคิดว่าในไม่กี่ปีมานี้ เข้าใจว่า เป็นพระภูมิองค์เดิม  มีรสนิยมเดิม นำน้ำเขียว น้ำแดงถวาย ท่านก็ไม่ว่า แสดงว่าหลายๆ องค์อาจจะชอบเหมือนกันก็ได้  ส่วนบ้านก็ท่วมเหมือนเดิม ศาลพระภูมิไม่ท่วม ก็เชิญชมภาพที่เหลือในนิทรรศการ ขอขอบคุณมากที่มาฟัง

โอกาสนี้ ทรงบรรยายภาพสัตว์เลี้ยงวังสระปทุมด้วยพระอารมณ์ขัน อาทิ ภาพ “นางนพมาศฮ้อเซียงโกว เทศกาลลอยกระทง” ภาพ “นางนพมาศละมุนละไม เทศกาลลอยกระทง” ภาพ “งูเขียวหางไหม้ วังสระปทุม”  ภาพ”งูเหลือมวังสระปทุม ตัวที่ 149 เพศผู้”   เป็นต้น  ผู้สนใจนิทรรศการภาพถ่ายฝีพระหัตถ์หัวข้อ “ริมมรคา Along the Path” ในสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี เข้าชมระหว่างวันที่ 10 ธ.ค. 2568 ถึงวันที่  15 มี.ค.2569 (หยุดทุกวันจันทร์) เวลา 10.00 – 20.00 น.  และมีการจำหน่ายหนังสือภาพถ่ายฝีพระหัตถ์ “ริมมรคา  Along the Path” ในราคาเล่มละ 900 บาท  ณ  ห้องนิทรรศการ ชั้น 9 หอศิลปกรุงเทพ  และศูนย์หนังสือแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย  ทั้งนี้ รายได้ทั้งหมดนำขึ้นทูลเกล้าถวาย โดยเสด็จพระราชกุศลตามพระราชอัธยาศัย