ทำไมตะวันตกจึงร้อนใจ เมื่อจีนจับมือหมู่เกาะโซโลมอน?

หมู่เกาะโซโลมอนมีประชากรประมาณ 650,000 คน มีเกาะใหญ่ 6 เกาะและเกาะเล็กๆ อีกประมาณ 900 เกาะใน Oceania ใกล้เกาะ Papua New Guinea

สหรัฐฯ ประกาศ “Indo-Pacific Concept” ที่ “เปิดกว้างและเสรี”

จีนมองว่าเป็นการปิดล้อมตน

ปักกิ่งจึงต้องหาทางสร้างแนวร่วมในการสกัดกั้นการรุกคืบทางยุทธศาสตร์ทางทะเลของสหรัฐฯ เช่นกัน

หมู่เกาะโซโลมอนตั้งอยู่ทางตะวันออกเฉียงเหนือของออสเตรเลีย ห่างไปประมาณ 2,000 กม.

หมู่เกาะแห่งนี้เป็นศูนย์กลางการคมนาคมขนส่งที่สำคัญสำหรับเรือสหรัฐฯ และญี่ปุ่น

เกาะกัวดาลคานาล ซึ่งเป็นที่ตั้งของโฮนีอารา เมืองหลวงของประเทศ เคยเป็นสมรภูมิสู้รบอันดุเดือดในสงครามโลกครั้งที่ 2

เนื้อหาของข้อตกลงด้านความปลอดภัยระหว่างจีนกับหมู่เกาะโซโลมอนยังไม่ได้ถูกเปิดเผยต่อสาธารณะ

แต่ร่างข้อตกลงเกิด “รั่ว” ออกมา

ออสเตรเลียส่งตัวแทนไปที่นั่นเพื่อตรวจสอบข่าวและหว่านล้อมผู้นำหมู่เกาะแห่งนี้ให้ถอยจากข้อตกลง

เคิร์ต แคมป์เบลล์ ผู้ประสานงานกลุ่มอินโด-แปซิฟิกของสภาความมั่นคงแห่งชาติสหรัฐก็ไปเยือนเพื่อจะเริ่มการ “เจรจาเชิงกลยุทธ์”

แสดงว่าอเมริการ้อนใจกับเรื่องนี้จริงๆ

หมู่เกาะโซโลมอนได้ตัดสัมพันธ์ทางการทูตกับไต้หวันในปี 2019 และหันมาคบหาปักกิ่ง

เมื่อไม่มีกองทัพเป็นของตัวเอง รัฐบาลหมู่เกาะโซโลมอนจึงขอความร่วมมือจีน

เมื่อคราวเกิดการประท้วงเรียกร้องให้นายกรัฐมนตรีมนัสเสห์ โซกาวาเร ลาออก เกิดความรุนแรงในปีที่แล้ว รัฐบาลก็ขอร้องให้จีนส่งตำรวจมา “ดูแลความสงบเรียบร้อย”

จีนมีความกังวลต่อการก่อตั้ง AUKUS อยู่แล้ว เพราะสหรัฐอเมริกาและสหราชอาณาจักรจะอนุญาตให้ออสเตรเลียใช้เทคโนโลยีเรือดำน้ำนิวเคลียร์ของตนได้

ต่อมาแคนเบอร์ราประกาศแผนสร้างฐานสำหรับเทคโนโลยีใต้น้ำนิวเคลียร์ในฝั่งตะวันออกของประเทศ

จีนจะตั้งรับอย่างไร?

หมู่เกาะโซโลมอนเป็นหนึ่งใน “ฐาน” ที่จีนสามารถตรวจสอบการเคลื่อนไหวของกองทัพสหรัฐฯ และออสเตรเลียได้

คนที่ติดตามความเคลื่อนไหวด้านนี้ตั้งข้อสังเกตว่าหลายปีที่ผ่านมา จีนได้เพิ่มอิทธิพลเหนือประเทศคิริบาสและวานูวาตูผ่านความร่วมมือทางเศรษฐกิจ

หากจีนลงนามในข้อตกลงประเภทหมู่เกาะโซโลมอนกับประเทศหมู่เกาะแปซิฟิกเหล่านี้ด้วย ก็เท่ากับพร้อมจะเผชิญหน้ากับพันธมิตรตะวันตกในน่านน้ำแถบนี้

ซึ่งก็จะนำไปสู่ความตึงเครียดทางทหารในแปซิฟิกใต้ได้

บทบาทของญี่ปุ่นในย่านนี้ก็น่าสนใจไม่น้อย

โตเกียวเป็นเจ้าภาพการประชุมผู้นำหมู่เกาะแปซิฟิกทุกๆ สามปีตั้งแต่ปี 1997

เป้าหมายคือการสร้างความสัมพันธ์ฉันมิตรกับประเทศหมู่เกาะในแปซิฟิกใต้

เท่ากับเป็นการสร้างแนวร่วมให้กับประเทศตะวันตกที่ยืนอยู่คนละข้างกับจีน

พอเอกสาร “รั่ว” เรื่องจีนทำข้อตกลงด้านความมั่นคงกับหมู่เกาะโซโลมอน ก็เกิดปฏิกิริยาลูกโซ่ตามมาเกือบจะทันที

คณะผู้แทนระดับสูงของสหรัฐฯ ได้พบกับผู้นำหมู่เกาะโซโลมอนและเตือนว่าวอชิงตันจะมี “ข้อกังวลสำคัญและจะตอบสนองตามนั้น” ต่อขั้นตอนใดๆ ในการจัดตั้งกองกำลังทหารจีนถาวรในประเทศหมู่เกาะแปซิฟิก

ถ้อยแถลงของทำเนียบขาวบอกว่านายกรัฐมนตรีมานัสเสห์ โซกาวาเร นายกรัฐมนตรีหมู่เกาะโซโลมอน ย้ำกับคณะผู้แทนเยือนนำโดยเคิร์ต แคมป์เบลล์ ผู้ประสานงานทำเนียบขาวของทำเนียบขาวว่า

 “จะไม่มีฐานทัพทหาร ไม่มีการปรากฏตัวในระยะยาว และไม่มีความสามารถในการสยายปีกแห่งอิทธิพลที่ไม่เหมาะสมภายใต้ข้อตกลงด้านความปลอดภัยที่ลงนามกับจีน”

แน่นอนว่าทำเนียบขาวไม่ระบุชัดๆ ว่าสหรัฐฯ จะตอบโต้อย่างไรต่อความระแวงสงสัยของตนต่อบทบาทของจีน ณ หมู่เกาะแห่งนี้

แต่น้ำเสียงเข้มๆ จากเจ้าหน้าที่ระดับสูงจากวอชิงตันย่อมบ่งบอกถึงระดับความกังวลของสหรัฐฯ ที่นำไปสู่การส่งภารกิจของคณะที่นำโดยแคมป์เบลล์ไปยังประเทศเกาะห่างไกลแห่งนี้

สหรัฐฯ ระบุชัดเจนว่าจะไม่พอใจหากมีการดำเนินการตามขั้นตอนเพื่อสร้างฐานทัพถาวรโดยพฤตินัย หรือสถานที่ปฏิบัติงานนอกชายฝั่ง

และสำทับด้วยว่า "สหรัฐฯ เน้นย้ำว่าจะติดตามการพัฒนาอย่างใกล้ชิดโดยปรึกษาหารือกับพันธมิตรระดับภูมิภาค"

เมื่อตบหัวแล้วก็ต้องลูบหลัง

ถ้อยแถลงของสหรัฐฯ บอกต่อว่าคณะผู้แทนสหรัฐฯ ระบุขั้นตอนที่วอชิงตันจะดำเนินการเพื่อส่งเสริมสวัสดิการของชาวโซโลมอน

ซึ่งรวมถึงการเร่งเปิดสถานทูตที่นั่น

ส่งเสริมความร่วมมือด้านศาสนา

และส่งเรือของโรงพยาบาลเมอร์ซีเพื่อแก้ไขปัญหาด้านสุขภาพ

และยังรับปากจะส่งมอบวัคซีนเพิ่มเติมและจะพัฒนาความคิดริเริ่มด้านสภาพอากาศและสุขภาพ

ที่น่าสนใจเป็นพิเศษคือประโยคแถมท้ายของแถลงการณ์ที่บอกว่าทั้งสองฝ่ายมีการ “หารือที่สำคัญ" เกี่ยวกับข้อตกลงด้านความมั่นคงของหมู่เกาะโซโลมอนกับจีน

คำแถลงของสหรัฐฯ เสริมว่า

 “ตัวแทนของหมู่เกาะโซโลมอนระบุว่าข้อตกลงดังกล่าวมีการยื่นคำร้องภายในประเทศเท่านั้น แต่คณะผู้แทนสหรัฐฯ ตั้งข้อสังเกตว่าข้อตกลงดังกล่าวอาจมีผลกระทบต่อความมั่นคงในภูมิภาค รวมถึงสหรัฐฯ และพันธมิตรด้วย”

สำหรับออสเตรเลีย สนธิสัญญาการรักษาความมั่นคงนี้ได้เพิ่มโอกาสที่กองทัพจีนจะเข้าประจำการอยู่ห่างจากชายฝั่งไม่ถึง 2,000 กม.

ประเทศอื่นๆ ในแถบนี้ก็มีความเห็นต่อกรณีนี้เช่นกัน

นิวซีแลนด์และตองกาบอกว่าจะหยิบยกประเด็นนี้ขึ้นในการประชุมผู้นำหมู่เกาะแปซิฟิกที่กำลังจะมีขึ้น

ในขณะที่ญี่ปุ่นวางแผนที่จะส่งรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงการต่างประเทศไปยังหมู่เกาะโซโลมอน

ในภาพจะเห็นรัฐมนตรีต่างประเทศจีน หวัง อี้ จับมือกับรัฐมนตรีต่างประเทศหมู่เกาะโซโลมอน Jeremiah Manele

จีนยืนยันว่าการกระชับความสัมพันธ์กับหมู่เกาะโซโลมอนเป็นการสร้างประโยชน์ร่วมกันของสองประเทศ ไม่ได้มีเจตนาจะสกัดอิทธิพลของตะวันตกหรือเพื่อการรุกรานประเทศใด

กรณีนี้สะท้อนถึงการต่อสู้เพื่อแย่งชิงอิทธิพลของมหาอำนาจอย่างร้อนแรงจริงๆ

ไม่ว่าจะเป็นบนผืนดิน, แผ่นฟ้าหรือในท้องทะล.