เบื้องหลังมังกรจีนบอกปัด เสวนากับอินทรียักษ์

เป็นสัญญาณล่าสุดว่า ความสัมพันธ์ของสองมหาอำนาจยังอยู่ในภาวะที่ยากลำบาก ขณะที่สถานการณ์การแข่งขันด้วยภูมิรัฐศาสตร์ยังอยู่ในสภาพปั่นป่วน

“ในช่วงต้นเดือนพฤษภาคมที่ผ่านมา สาธารณรัฐประชาชนจีนแจ้งสหรัฐฯ ปฏิเสธคำเชิญของเรา” เพนตากอนระบุ

ก่อนหน้านี้ แหล่งข่าวทางการทูตบอกว่าจีนได้บอกกับสหรัฐฯ ว่า โอกาสของการพบปะกันระหว่างสองรัฐมนตรีที่สิงคโปร์นั้นเกิดขึ้นได้ “น้อยมาก”

โดยจีนบอกว่า สาเหตุก็เพราะตราบใดที่วอชิงตันยังคงคว่ำบาตรรัฐมนตรีหลี่ ซึ่งเกิดขึ้นในช่วงโดนัลด์ ทรัมป์ ปี 2561 ที่โยงกับการที่จีนซื้อเครื่องบินรบและขีปนาวุธจากรัสเซีย ก็คงทำให้มีการพบปะกับฝ่ายอเมริกาได้ยากยิ่ง

เพนตากอนพยายามบอกจีนว่าเรื่องคว่ำบาตรไม่ได้ห้ามการพบปะ

แต่ปักกิ่งบอกว่า “มันไม่สวยน่ะ”

พูดง่ายๆ คือบอกปัดให้วอชิงตันได้สำเหนียก

นี่ไม่ใช่ครั้งแรกที่จีนปฏิเสธคำเชิญการพูดคุยกับฝ่ายความมั่นคงของสหรัฐฯ

ความจริงเบื้องหลังของเรื่องคือ ตั้งแต่ปี 2564 เป็นต้นมาจีนได้ปฏิเสธหรือ “ไม่ตอบสนอง” คำขอให้มีการประชุมระดับอาวุโสมากกว่า 12 ครั้ง

ไม่นับคำขอหลายครั้งที่ให้มีการพบปะกันในระดับทำงาน

Shangri-La Dialogue เป็นหนึ่งในเวทีพบปะไม่กี่แห่งที่รัฐมนตรีกลาโหมของสหรัฐฯ จะได้พบปะกับฝ่ายจีน

ปีที่แล้ว รัฐมนตรีออสตินเจอ เว่ย เฟิงเหอ รัฐมนตรีกลาโหมจีนขณะนั้น

การปฏิเสธของจีนมีขึ้นไม่ถึง 2 สัปดาห์หลังจากประธานาธิบดีโจ ไบเดน พูดในที่ประชุม G7 ที่ญี่ปุ่นว่า เขาคาดว่าความสัมพันธ์จะ "กระเตื้องขึ้น"

เพราะจะว่าไปแล้ว ความสัมพันธ์ระหว่างสองยักษ์ใหญ่ก็ใกล้จะถึงจุดต่ำสุดในรอบหลายทศวรรษ

ตอนนั้นไบเดนบอกว่ากำลังพิจารณายกเลิกการคว่ำบาตรรัฐมนตรีหลี่

แต่กระทรวงการต่างประเทศสหรัฐฯ ออกข่าวตามมาว่าเรื่องนี้ไม่อยู่ในวาระของตน

ก่อนหน้านี้ไม่นาน เจก ซัลลิวัน ที่ปรึกษาด้านความมั่นคงแห่งชาติของสหรัฐฯ ได้พบกับหวัง อี้ หัวหน้าใหญ่ด้านนโยบายต่างประเทศของจีนที่กรุงเวียนนา

จังหวะนั้นมีความหวังว่าจะทำให้ทั้งสองชาติกลับมานั่งพูดคุยกันอีกรอบหนึ่ง

ต่อมาเมื่อสัปดาห์ที่แล้ว หวัง เหวินเทา รัฐมนตรีพาณิชย์ของจีนได้พบกับจีนา ไรมอนโด รัฐมนตรีพาณิชย์ของสหรัฐฯ ในกรุงวอชิงตัน

นับเป็นการเยือนระดับอาวุโสครั้งแรกที่เมืองหลวงสหรัฐฯ ของจีนนับตั้งแต่ปี 2563

นอกจากนี้ รัฐมนตรีจีนคนนี้ยังได้พบกับแคทเธอรีน ไท่ ผู้แทนการค้าสหรัฐฯ ในการประชุมการค้าเอเปกที่เมืองดีทรอยต์

แต่จีนก็ยังสงวนท่าทีในการที่จะไม่แสดงถึงความ “อ่อนข้อ” ต่อสหรัฐฯ อยู่ดี

เช่นถึงวันนี้ก็ยังไม่ยอมเลื่อนกำหนดการเยือนปักกิ่งของรัฐมนตรีต่างประเทศสหรัฐฯ แอนโทนี บลิงเกน

เพราะก่อนหน้านี้มีการประกาศยกเลิกการเดินทางที่วางแผนไว้เดิมในเดือนกุมภาพันธ์

เพราะเกิดเรื่องเสียก่อน...ก็เหตุการณ์บอลลูนที่สหรัฐฯ กล่าวหาว่าเป็นแผนการสอดแนมของจีน

ออสตินบอกว่าการไม่ได้พูดคุยกับจีนอาจทำให้เกิดภาวะความตึงเครียดเพิ่มขึ้น

“ผมกังวลว่าในบางครั้งจะมีเหตุการณ์ที่ควบคุมไม่ได้อย่างรวดเร็วมาก”

และเสริมว่า “ผมยินดีรับทุกโอกาสที่จะมีส่วนร่วมกับผู้นำ ผมคิดว่าฝ่ายกลาโหมควรพูดคุยกันเป็นประจำ หรือควรมีช่องทางที่เปิดกว้างสำหรับการสื่อสาร”

รัฐมนตรีกลาโหมสหรัฐฯ บอกว่า ที่น่ากังวลอีกเรื่องหนึ่งคือโครงการนิวเคลียร์และขีปนาวุธของเกาหลีเหนือ

ที่เข้าข่าย "อันตรายและก่อให้เกิดความไม่มั่นคง"

เพราะมันอาจจะคุกคามสันติภาพและเสถียรภาพในภูมิภาค และละเมิดกฎหมายระหว่างประเทศ

พร้อมประกาศยืนหยัดร่วมกับพันธมิตรอย่างญี่ปุ่นและเกาหลีใต้ ในการเผชิญกับการยั่วยุอย่างต่อเนื่องของเกาหลีเหนือ

“สหรัฐฯ จะใช้มาตรการที่จำเป็น…เพื่อประกันความมั่นคงในมาตุภูมิของเราและป้องกันพันธมิตรของเรา" ออสตินกล่าว

ออสตินพูดไว้ก่อนหน้านี้ว่า กองทัพสหรัฐฯ “จะยังคงติดตามการกระทำที่ก้าวร้าวของจีน และทำงานร่วมกับพันธมิตรและพันธมิตรของเราเพื่อทำทุกอย่างที่ทำได้ เพื่อส่งเสริมสันติภาพและเสถียรภาพทางยุทธศาสตร์ในช่องแคบไต้หวันและในภูมิภาคโดยรวม”

อเมริกาเตรียมการจัดหางบประมาณด้านอาวุธยุทโธปกรณ์ให้ไต้หวัน

และตอกย้ำว่า มีความจำเป็นอย่างยิ่งที่ผู้นำจะต้องรักษาช่องทางการสื่อสารที่เปิดกว้าง แม้ว่าจะไม่เห็นด้วยในประเด็นสำคัญก็ตาม

แม้ว่าจีนปฏิเสธที่จะพบปะกันในระดับสูงหลายครั้งหลายหน แต่ออสตินกล่าวว่าสหรัฐฯ "ยังคงมุ่งมั่น" ที่จะติดตามการเจรจา และเขาจะทำงานอย่างเหนียวแน่นเพื่อสร้างช่องทางการสื่อสาร

เมื่อมังกรยักษ์จีนไม่ยอมสื่อสารกับอินทรียักษ์มะกัน...เราก็จะเริ่มเห็นลีลาท่าทางที่ทั้งสองมหาอำนาจจะรำมวยใส่กันอย่างน่าตื่นตาตื่นใจยิ่ง.