เมื่อสี จิ้นผิงยกประวัติศาสตร์ โอกินาวามาอ้าง, ญี่ปุ่นก็เต้น!

ทันทีที่สี จิ้นผิงเกริ่นเรื่องนี้ก็ทำให้เกิดกระแสวิจารณ์ในสื่อญี่ปุ่น ทันที

โดยบางคนแสดงความไม่พอใจและเกิดความระแวงว่าจีนกำลังมี “วาระซ่อนเร้น” อะไรบางอย่างเกี่ยวกับโอกินาวาหรือไม่

นักวิชาการชาวจีนหลายสำนักได้เคยออกมาประกาศสนับสนุนการปกครองตนเองของโอกินาวามานานแล้ว

จังหวัดนี้เป็นส่วนหนึ่งของรอยร้าวในความสัมพันธ์ระหว่างญี่ปุ่นกับจีนมาเป็นระยะ ๆ

ซึ่งก็โยงไปกับความขัดแย้งด้านภูมิรัฐศาสตร์ระดับภูมิภาค เช่น ข้อพิพาทเกาะเตี้ยวหยี๋ระหว่างจีนกับญี่ปุ่น

และความขัดแย้งที่อาจเกิดขึ้นรอบเกาะไต้หวันที่จีนมองว่าญี่ปุ่นไปยืนข้างเดียวกับสหรัฐฯในเรื่องนี้

และเมื่อ เดนนี ทามากิ ผู้ว่าการรัฐโอกินาวา ซึ่งคัดค้านฐานทัพสหรัฐฯ มาอย่างยาวนานไปเยือนจีนเมื่อเร็ว ๆ นี้ ก็จุดประกายความร้อนแรงของปัญหานี้ขึ้นมาทันที

ผู้ว่าฯโอกินาวาไปเยี่ยมเยียนจีนพร้อมกับคณะผู้แทนจากสมาคมส่งเสริมการค้าระหว่างประเทศของญี่ปุ่น (JAPIT) ซึ่งเป็นกลุ่มที่อุทิศตนเพื่อพัฒนาธุรกิจกับจีน นำโดยอดีตประธานสภาผู้แทนราษฎรและอดีตรัฐมนตรีต่างประเทศญี่ปุ่น โยเฮ โคโนะ

จังหวะการไปเยือนจีนของคณะระดับสูงจากโอกินาวามีขึ้นในจังหวะที่ละเอียดอ่อนทางความสัมพันธ์ระหว่างจีนกับญี่ปุ่นเสียด้วย

เพราะรัฐบาลญี่ปุ่นเพิ่งประกาศคว่ำบาตรอุตสาหกรรมเซมิคอนดักเตอร์ของจีนพอดี

ก่อให้เกิดบรรยากาศตึงเครียดในระดับรัฐบาลสองประเทศอย่างเห็นได้ชัด

การไปเยือนครั้งก่อน ๆ ของโคโนะและ  JAPIT ได้รับการต้อนรับจากผู้นำระดับสูง เช่น นายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีต่างประเทศของจีน

ครั้งนี้ สายตาจะจับจ้องไปที่ผู้ว่าฯทามากิเป็นพิเศษ

การตีความประวัติศาสตร์กลายเป็นประเด็นความขัดแย้งของหลายประเทศที่มีดินแดนและน่านน้ำติดกัน

กรณีโอกินาวาก็เช่นกัน

เพราะนักวิชาการทั้งฝ่ายจีนและญี่ปุ่นได้ตรวจสอบเอกสารสำคัญทางประวัติศาสตร์ของชาติเมื่อต้นเดือนมิถุนายน

และสี จิ้นผิงได้แสดงหนังสือจากราชวงศ์หมิง (1368-1644) ซึ่งบันทึกคณะผู้แทนทางการทูตไปยังอาณาจักรริวกิว

จีนอ้างหนังสือเป็นหลักฐานว่าหมู่เกาะเตี้ยวหยี๋หรือที่รู้จักในญี่ปุ่นว่าเกาะเซนกากุเป็นของจีน

ตามรายงานของ People's Daily กระบอกเสียงของพรรคคอมมิวนิสต์ สีพูดถึงการแลกเปลี่ยนระหว่างอดีตรัฐที่เป็นเมืองขึ้นของจีนกับมณฑลฝูเจี้ยน ซึ่งเขาเคยเป็นผู้ว่าการมาก่อน

“ตอนที่ผมทำงานในฝูโจว ผมทราบเกี่ยวกับ Ryukyu-kan [บ้านของนักการทูต] และสุสาน Ryukyu ที่นั่น และฝูเจี้ยนมีความสัมพันธ์ลึกซึ้งกับ Ryukyu” สีเคยกล่าวเอาไว้

“มี 36 เผ่าจากฝูเจี้ยน [ที่] ย้ายและตั้งถิ่นฐานในริวกิว” เขากล่าวโดยอ้างถึงเหตุการณ์การอพยพครั้งใหญ่ในศตวรรษที่ 14

ไม่กี่วันต่อมา ทามากิบอกกับสื่อว่าเขาตีความคำพูดดังกล่าวว่าสี จิ้นผิงมี "ความเข้าใจอย่างลึกซึ้งในประวัติศาสตร์และวัฒนธรรม"

“ผมถือว่า (คำแถลงของสี) เป็นข้อบ่งชี้ถึงความตั้งใจของเขาที่จะพัฒนาการแลกเปลี่ยนในอนาคต” ผู้ว่าโอกินาวาบอก

แต่สื่อญี่ปุ่นแสดงความกังวลเกี่ยวกับการอ้างถึงริวกิวของสี โดยระบุว่าจีนอาจชูประเด็นโอกินาวาขึ้นมากล่าวอ้างสิทธิ์เหนือดินแดนแห่งนั้น

นักวิชาการจีนบางคนเสนอว่าจีนสนับสนุนการปกครองตนเอง และบางคนไปไกลถึงขนาดเรียกร้องให้มีการเคลื่อนไหวเพื่อเอกราชของริวกิว

ผู้สนับสนุนที่โดดเด่นในการท้าทายอำนาจอธิปไตยของญี่ปุ่นเหนือริวกิวคือ Zhang Haipeng ซึ่งเป็นสมาชิกของ Chinese Academy of Social Sciences ในปี 2013

เขาได้ร่วมเขียนบทความใน People’s Daily ที่ยกประเด็นเกี่ยวกับริวกิวในแง่ประวัติศาสตร์นี้

ทำให้เกิดประท้วงจากรัฐบาลญี่ปุ่นทันที

เพราะเดิมทีญี่ปุ่นกับจีนก็มีเรื่องระหองระแหงว่าด้วยหมู่เกาะเตียวหยู-เซนกากุอยู่แล้ว

บางช่วงก็ระเบิดเป็นความขัดแย้งอย่างเปิดเผย

นักวิชาการจีนคนนี้แย้งว่าการผนวกริวกิวของญี่ปุ่นในปี 1879 นั้นผิดกฎหมาย

และคำประกาศของพันธมิตรในสงครามโลกครั้งที่ 2 ก็ไม่ยอมรับอำนาจอธิปไตยของญี่ปุ่นเหนือริวกิว

ภายใต้สนธิสัญญาสันติภาพซานฟรานซิสโกหลังสงคราม ริวกิวเข้ามาอยู่ภายใต้การปกครองของสหรัฐอเมริกา สหรัฐฯ มอบอำนาจให้ญี่ปุ่นในปี 1972 แต่ “ยังไม่สามารถแก้ปัญหาเกี่ยวกับสถานะอธิปไตยของหมู่เกาะริวกิวภายใต้กฎหมายระหว่างประเทศ” นักวิชาการจีนคนนี้ระบุ

เขาอ้างถึงสถานการณ์ในปัจจุบันที่ทำให้ปักกิ่งต้องยกเรื่องนี้ขึ้นมาถกแถลงอีกครั้งว่า

“เนื่องจากเหตุการณ์ความไม่สงบในเอเชียตะวันออกและแปซิฟิก ความตึงเครียดในช่องแคบไต้หวัน และข้อเท็จจริงที่ว่าญี่ปุ่นและเกาหลีใต้กำลังติดตามสหรัฐฯ อย่างใกล้ชิด ในปัจจุบันจึงมีความจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องหยิบยกประเด็นดังกล่าวขึ้นมาพิจารณาใหม่อย่างเป็นทางการ สถานะของริวกิวจากมุมมองเชิงกลยุทธ์”

ด้วยที่ตั้งทางยุทธศาสตร์ในหมู่เกาะแห่งแรก ริวกิวจึงเป็นศูนย์กลางการค้าที่สำคัญระหว่างจีนโบราณและญี่ปุ่น

ที่มีความละเอียดอ่อนเป็นพิเศษเพราะปัจจุบัน โอกินาวาเป็นที่ตั้งของกว่าร้อยละ 70 ของกองกำลังทหารสหรัฐฯ ในญี่ปุ่น

และเกาะแก่งในกลุ่มนี้อยู่ห่างจากไต้หวันเพียง 110 กม. เท่านั้น

ญี่ปุ่นอ้างสิทธิ์ในหมู่เกาะเตียวหยู/เซนกากุที่เป็นข้อพิพาทผ่านการปกครองของจังหวัด

ในเดือนธันวาคมที่ผ่านมา ขณะที่ความตึงเครียดกับจีนยังคงเพิ่มสูงขึ้น คณะรัฐมนตรีญี่ปุ่นได้อนุมัติยุทธศาสตร์ด้านความมั่นคงแห่งชาติเพื่อกระชับความสัมพันธ์ด้านความมั่นคงกับสหรัฐฯ และเพิ่มกำลังพลในหมู่เกาะทางตะวันตกเฉียงใต้ รวมทั้งโอกินาวา

โอกินาวาจึงกลายเป็นอีกประเด็นร้อนที่ถูกควักออกมาจากตำราประวัติศาสตร์ที่เพิ่มร่องรอยแห่งความร้าวฉานเพิ่มขึ้นอีกหนึ่งเรื่องระหว่างจีนกับญี่ปุ่น

ทั้ง ๆ ที่มีประเด็นขัดแย้งอื่น ๆ กันมากมายหลายเรื่องอยู่แล้ว!