เมื่อมะกันบีบจีนเพิ่ม : จำกัดลงทุน สหรัฐฯ ในเทคโนโลยีก้าวหน้าในจีน

ถือได้ว่าเป็นความพยายามครั้งใหม่ของวอชิงตันที่จะส่งสัญญาณไปให้จีนว่า สหรัฐฯ  จะไม่ยอมให้การวิจัย ค้นคว้า และพัฒนาเทคโนโลยีในอุตสาหกรรมใหม่ๆ หลุดไปยังมือของจีนได้

คำสั่งผู้บริหารใหม่ของทำเนียบขาวถูกเปิดเผยเมื่อสัปดาห์ก่อน โดยจะมีผลบังคับใช้ในปีหน้า

มีรายละเอียดกำหนดให้บริษัทต่างๆ  ของอเมริกาต้องแจ้งให้รัฐบาลทราบถึงการลงทุนเพิ่มขึ้นในสามภาคส่วนนี้ในประเทศจีน

หรือที่มีส่วนเกี่ยวกับจีนไม่ว่าจะเป็นทางตรงหรือทางอ้อม

ทันทีทันใดนั้นก็มีการวิเคราะห์กันว่าคำสั่งนี้จะส่งผลกระทบอย่างมากต่อบริษัทกองทุนเอกชนที่เรียกว่า private equities และบริษัทร่วมทุน

ที่จะโดนกระทบโดยตรงเช่นกันคือนักลงทุนสหรัฐฯ ในการร่วมทุนกับกลุ่มชาวจีน ไม่ว่าจะเป็นธุรกิจในจีนหรือในประเทศอื่นก็ตาม

เจ้าหน้าที่อาวุโสของสหรัฐฯ คนหนึ่งกล่าวว่า มีการออกแบบนโยบายนี้ให้ "ตรงเป้าหมาย"

นั่นคือการมุ่งเน้นไปที่สามภาคส่วนที่ฝ่ายบริหารของทำเนียบขาวได้กำหนดรายละเอียดที่เกี่ยวข้องกับเทคโนโลยีอื่นๆ ที่มุ่งเป้าไปที่จีน

ไบเดนเองบอกว่า ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีในภาคส่วนนี้ก่อให้เกิด “ความเสี่ยงด้านความมั่นคงของประเทศที่สำคัญ”   เพราะคอมพิวเตอร์สามารถพัฒนาไปในทางที่จะช่วยผลิตอาวุธที่ซับซ้อนและป้องกันการเข้ารหัสที่หน่วยงานสอดแนมใช้เพื่อปกป้องข้อมูลรั่วไหล

นั่นแปลว่าสหรัฐฯ กำลังจะโยงการค้ากับความมั่นคง

และต่อยอดไปถึงกิจกรรมต่างๆ ที่เอกชนสหรัฐฯ ทำกับเมืองจีนในทุกรูปแบบที่ตีความได้ว่าเข้าข่ายกระทบถึงอะไรก็ตามที่อาจถูกแปลงไปเป็นกิจกรรมด้านการทหาร

คำสั่งดังกล่าวเป็นชุดปฏิบัติการล่าสุดที่ออกแบบมาเพื่อจำกัดการเข้าถึงเทคโนโลยีขั้นสูงของจีน

ซึ่งเจค ซัลลิแวน ที่ปรึกษาด้านความมั่นคงแห่งชาติของสหรัฐฯ เรียกว่ากลยุทธ์ “ยกรั้วให้สูง”

แน่นอนว่าปักกิ่งต้องตอบโต้ว่าการกระทำของสหรัฐฯ ออกแบบมาเพื่อจำกัดความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี

กระทรวงพาณิชย์ของจีนแสดง “ความกังวลอย่างจริงจัง” เกี่ยวกับคำสั่งดังกล่าว

โดยแย้งว่า “นี่เป็นการเบี่ยงเบนไปจากหลักการแข่งขันที่เป็นธรรมและเศรษฐกิจการตลาดที่สหรัฐฯ สนับสนุนอย่างต่อเนื่อง”  

และปักกิ่งยังคงมีสิทธิ์ใช้มาตรการตอบโต้

ซึ่งย่อมแปลว่าปักกิ่งกับวอชิงตันจะต้องมีเรื่องเผชิญหน้ากันอีกด้านหนึ่งที่โยงการค้า,   การลงทุน, กับแสนยานุภาพทางด้านทหาร

เจ้าหน้าที่ระดับสูงของสหรัฐฯ อ้างว่าคำสั่งดังกล่าวจะปกป้องความมั่นคงของสหรัฐฯ  ใน “ลักษณะที่กำหนดเป้าหมายอย่างแคบ  ขณะที่ยังคงรักษาคำมั่นสัญญาที่มีมาอย่างยาวนานของเราในการลงทุนแบบเปิดเผยและเสรี”

พอมีคำสั่งนี้ออกมา บรรยากาศของความสัมพันธ์ระหว่างสองยักษ์ใหญ่ก็เกิดอาการร้าวฉานขึ้นมาอีกรอบทันที

ถือได้ว่ามาตรการชุดใหม่นี้เป็นภัยคุกคามต่อความพยายามในการรื้อฟื้นการสื่อสารในระดับสูง

หลังจากที่ทั้งสองประเทศมหาอำนาจเกิดอาการชะงักงันหลังจากกรณีบอลลูนสอดแนมต้องสงสัยบินข้ามสหรัฐฯ เมื่อต้นปีนี้

ไบเดนกับประธานาธิบดีสี จิ้นผิง ของจีนเดิมตกลงกันที่ G20 ในบาหลีในเดือนตุลาคม ว่าต่างฝ่ายต่างจะพยายามรักษาเสถียรภาพของความสัมพันธ์

ทั้งสองผู้นำย้ำเตือนว่า จะต้องพยายามทำอย่างไรให้แน่ใจว่า "การแข่งขัน" ระหว่างกันจะไม่แปรรูปเป็น “ความขัดแย้ง”

เพราะต่างฝ่ายต่างเน้นว่าการแข่งขัน หรือ competition เป็นเรื่องปกติ แต่ต้องไม่แข่งกันจนไปถึง conflict หรือความขัดแย้งที่เยียวยาลำบาก

สหรัฐฯ ได้พยายามประสานกับพันธมิตรเพื่อสร้างฉันทามติให้มากที่สุดเท่าที่จะทำได้ เพื่อตอกย้ำความจำเป็นในการจำกัดการลงทุนในจีน

แต่เรื่องนี้พูดง่ายทำยาก

เพราะมีความซับซ้อนไม่น้อย เนื่องจากประเทศอื่นๆ กังวลว่าความเคลื่อนไหวของสหรัฐฯ เป็นการทำอะไรที่ “เกินเลยความพอดี”

ซึ่งจะทำให้ความบาดหมางระหว่างจีนกับตะวันตกรุนแรงกว่าที่ควรจะเป็น

เป็นที่มาของข้อเสนอจากยุโรปบางประเทศว่า แทนที่จะพยายามแยกขั้ว หรือ decoupling ก็ควรจะหันมาหามาตรการ “ลดความเสี่ยง” หรือ de-risking ในการมีความสัมพันธ์กับจีน

ปักกิ่งออกมาตอบโต้ว่าทั้งสองอย่างก็เป็นการเดินสวนทางกับความเป็นจริงที่ว่า โลกจะต้องร่วมมือในการสร้างเสริมเศรษฐกิจที่เปิดกว้างและเป็นธรรม

ไม่ใช่การกดดันบังคับหรือบอยคอตอย่างที่เห็นกัน

เจ้าหน้าที่สหรัฐฯ แสดงความหวังว่า บางประเทศในยุโรปจะเดินตามวอชิงตันที่เป็นผู้นำ

แต่ความจริงหาเป็นเช่นนั้นไม่

เพราะมีหลายประเทศที่เป็นพันธมิตรที่ใกล้ชิดกลับออกมาขวาง

ญี่ปุ่นแย้มออกมาอย่างไม่เป็นทางการค่อนข้างชัดเจนว่า โตเกียวไม่มีความตั้งใจที่จะแก้ไขกฎหมายที่ควบคุมการลงทุนนอกประเทศจีน

สหรัฐฯ อ้างว่าสหราชอาณาจักรและเยอรมนี รวมถึงคณะกรรมาธิการยุโรป แสดงความสนใจในการพัฒนาระบบการลงทุนขาออกที่คล้ายคลึงกัน

แต่แกนนำของพรรครีพับลิกันกลับออกมาวิพากษ์วิจารณ์ว่ามาตรการของไบเดนเรื่องนี้ยังไม่กว้างพอ

นิกกี เฮลีย์ หนึ่งในผู้ชิงตำแหน่งประธานาธิบดีของพรรครีพับลิกันวิพากษ์ว่า   “เป็นมาตรการครึ่งๆ กลางๆ”

“หากต้องการหยุดให้ทุนแก่กองทัพจีน เราต้องหยุดการลงทุนทั้งหมดของสหรัฐฯ ในบริษัทเทคโนโลยีและการทหารที่สำคัญของจีน” เธอกล่าว

เชื่อได้ว่าจีนจะต้องเดินหน้าออกมาตรการตอบโต้สหรัฐฯ ในอนาคตอันใกล้

นั่นหมายถึงการเผชิญหน้ารอบใหม่ระหว่างสหรัฐฯ กับจีนในจังหวะที่ตัวแทนทั้งสองพรรคในสหรัฐฯ กำลังเริ่มจะเข้าสู่โหมดการหาเสียงเพื่อแข่งขันในการเลือกตั้งทั่วไป  (ทั้งตำแหน่งประธานาธิบดี และ สส. กับ สว.)  ที่จะมีขึ้นในปลายปีหน้า

วาทะระหว่างหาเสียงของทั้งรีพับลิกันและเดโมแครตล้วนเป็นเรื่องร้อนๆ ที่ต่อต้านจีนในหลากหลายรูปแบบทั้งสิ้น

กระแสชาตินิยมและต่อต้านจีนในแวดวงการเมืองสหรัฐฯ จึงจะกลายเป็นอุปสรรคสำคัญของการผ่อนคลายความตึงเครียดระหว่างปักกิ่งกับวอชิงตันแน่นอน.