มะกันอยู่ข้างอิสราเอล รัสเซียเชียร์ฮามาส จีนขอเล่นบท 'กาวใจ'

ไม่เหมือนมหาอำนาจอย่างสหรัฐฯ

แต่พอเกิดการรบพุ่งอย่างหนักหน่วงตั้งแต่วันเสาร์ที่ผ่านมา เมื่อตูมตามขึ้นมาก็เท่ากับเป็นการทำลายความหวังเรื่องสันติภาพตามสูตรของปักกิ่ง

อย่างน้อยก็ในอนาคตอันใกล้นี้

จีนคบกับทั้งอิสราเอลและปาเลสไตน์ แถลงการณ์ที่ออกมาหลังเกิดสงครามรอบใหม่นั้น ปักกิ่งไม่ได้ประณามฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง

เพียงแค่ประณามความรุนแรงที่เกิดขึ้นเท่านั้น

ต่างกับสหรัฐฯ อินเดีย ญี่ปุ่น และประเทศอื่นๆ ที่ออกมาสนับสนุนอิสราเอลอย่างจริงจัง

จีนเรียกร้องให้ “หยุดยิงทันที" และย้ำการสนับสนุนสูตร “สองรัฐ” หรือ Two-State Solution

อันหมายถึงการให้ปาเลสไตน์และอิสราเอลเป็นรัฐอิสระเคียงข้างกัน เพื่อหาทางออกจากความขัดแย้งอันยาวนานและรุนแรง

แต่แถลงการณ์ของจีนไม่ได้ประณามกลุ่มฮามาส

วันต่อมานายจาง จุน ผู้แทนถาวรของจีนประจำสหประชาชาติ แสดงความกังวลว่าสถานการณ์อาจจะบานปลาย

 “สิ่งสำคัญคือ ต้องป้องกันไม่ให้สถานการณ์และการบาดเจ็บล้มตายของพลเรือนลุกลามไปมากกว่านี้” ทูตจาง กล่าวกับผู้สื่อข่าวก่อนการประชุมฉุกเฉิน

แต่ย้ำว่า “เราขอประณามการโจมตีพลเรือนทุกรูปแบบ”

เพราะปักกิ่งเห็นว่า ทั้งสองฝ่ายต่างก็ทำให้พลเรือนของอีกฝั่งหนึ่งตายและบาดเจ็บเช่นกัน

ในอดีตจีนมีความสัมพันธ์ทางการทูตใกล้ชิดกับผู้นำปาเลสไตน์ "มาห์มูด อับบาส" หัวหน้าใหญ่ของปาเลสไตน์ ซึ่งเยือนจีนอย่างเป็นทางการครั้งที่ 5 ในรอบเกือบ 2 ทศวรรษ

 แต่ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา จีนมีความสัมพันธ์ที่แน่นแฟ้นยิ่งขึ้นกับอิสราเอล โดยลงทุนในโครงสร้างพื้นฐานและภาคเทคโนโลยีอย่างคึกคัก

เพราะสำหรับจีนแล้ว ประเทศไหนที่พร้อมจะร่วมมือทางด้านเศรษฐกิจกับจีนย่อมจะได้รับการตอบสนองทางบวกเสมอ

หนึ่งวันหลังการสู้รบรอบใหม่เกิดขึ้น ยูวาล วัคส์ เจ้าหน้าที่อาวุโสของสถานทูตอิสราเอลในกรุงปักกิ่ง บอกว่าเขาคาดว่าจะได้รับการตอบรับที่แข็งแกร่งยิ่งขึ้นจากจีน ที่มีเศรษฐกิจใหญ่เป็นอันดับสองของโลก

แต่เขาก็ไม่เห็นด้วยกับเสียงเรียกร้องเรื่อง “สูตรสองรัฐ”ของจีน

 “เมื่อผู้คนถูกสังหาร สังหารหมู่ตามท้องถนน นี่ไม่ใช่เวลาที่จะเรียกร้องให้มีการแก้ปัญหาสองรัฐ” วัคส์กล่าวกับผู้สื่อข่าว

 “เราเชื่อว่าจีนในฐานะมหาอำนาจของโลกนี้…ควรมีจุดยืนที่แข็งแกร่งกว่านี้”

ความพยายามของจีนที่จะเล่นบทเป็นผู้ไกล่เกลี่ยในเวทีสากล โดยเฉพาะในตะวันออกกลางนั้นเป็นที่ประจักษ์ต่อชาวโลกมาระยะหนึ่งแล้ว

เมื่อเดือนมีนาคมที่ผ่านมา จีนทำหน้าที่เป็น “กาวใจ" ระหว่างซาอุดีอาระเบียกับอิหร่านที่เคยเป็นศัตรูคู่แค้นกันมายาวนาน

และดูเหมือนจะเริ่มได้ผลในทางบวก จนทำให้เกิดการแถลงข่าว 3 ฝ่ายที่ปักกิ่งว่าด้วยการร่วมกันแสวงหาหนทางแห่งสันติภาพระหว่างกัน

ทำให้เห็นว่าจีนกำลังท้าทายสหรัฐฯ ในบทบาทเป็น “ผู้รักสันติ” ขณะที่สหรัฐฯ ถูกกล่าวหาว่าเป็น “นักค้าสงคราม”       ต่อมาในเดือนมิถุนายน จีนได้ออกมา “สรุปวิสัยทัศน์" ในการสร้างสันติภาพระหว่างอิสราเอลกับปาเลสไตน์

แต่สถานการณ์วันนี้สะท้อนว่า ทั้งสองฝ่ายยังห่างไกลความพยายามที่จะให้จีนเล่นบทคนกลางได้มากนัก

แม้ว่าอิสราเอลและปาเลสไตน์จะลงนามในสนธิสัญญาออสโลเมื่อเดือนกันยายน 1993 โดยตกลง Road Map หรือแผนที่ถนนสู่สันติภาพ

แต่การเจรจาหาวิธีแก้ปัญหาแบบสองรัฐกลับล้มเหลว ตรงกันข้ามเหตุการณ์ต่อมานำไปสู่ความตึงเครียดและความรุนแรงเพิ่มขึ้นอีก

การเจรจาหยุดชะงักลงตั้งแต่ปี 2014 และแนวโน้มของข้อตกลงดูเหมือนจะยิ่งห่างไกลมากขึ้น ภายใต้รัฐบาลผสมฝ่ายขวาของนายกรัฐมนตรีอิสราเอล เบนจามิน เนทันยาฮู

และการรุกคืบอย่างฉับพลันร้อนแรงของกลุ่มฮามาส

จีนพยายามอย่างยิ่งที่จะไม่เอ่ยถึงกลุ่มฮามาสในทางลบ

โดยใช้คำว่า “นักรบ” และภาษาที่คลุมเครือที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้

เพราะไม่ต้องการถูกมองว่าเป็นการทรยศต่อมิตรประเทศ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อเพื่อนคนนั้นกำลังมีส่วนร่วมในการสู้รบกับพันธมิตรชั้นนำของสหรัฐฯ ซึ่งก็คืออิสราเอล

มองอีกแง่หนึ่ง ความขัดแย้งครั้งใหม่นี้อาจทำให้ความสัมพันธ์ที่ตึงเครียดระหว่างจีนกับวอชิงตันมีความซับซ้อนยิ่งขึ้นไปอีก

เมื่อวันจันทร์ สี จิ้นผิงได้พบกับชัค ชูเมอร์ ผู้นำสมาชิกวุฒิสภาสหรัฐฯ ซึ่งกำลังเดินทางเยือนพร้อมกับคณะผู้แทนรัฐสภาของทั้งสองฝ่าย

ชูเมอร์แสดงความผิดหวังที่จีนไม่ได้แสดงความเห็นอกเห็นใจต่ออิสราเอล

 “ผมขอเรียกร้องให้ท่านและชาวจีนยืนหยัดเคียงข้างประชาชนอิสราเอล และประณามการโจมตีที่ขี้ขลาดและโหดร้ายนี้” ชูเมอร์เปิดอกกับสี จิ้นผิง อย่างตรงไปตรงมา

หลังจากการมาเยือนของชูเมอร์ กระทรวงการต่างประเทศจีนเน้นย้ำว่าจีนประณาม “ความรุนแรงและการโจมตีพลเรือนทั้งหมด” และ “ภารกิจเร่งด่วนที่สุดในขณะนี้คือการหยุดยิงและฟื้นฟูสันติภาพ”

แต่ในวันเดียวกันนั้น โกลบอลไทมส์ กระบอกเสียงของรัฐจีน ตีพิมพ์บทความวิพากษ์วิจารณ์การสนับสนุนของอเมริกาต่ออิสราเอล

โดยอ้างว่าการทำเช่นนั้นเป็นเพียงการเพิ่มอัตราความขัดแย้งเท่านั้น

 “อิสราเอลมีน้ำหนักมากกว่าปาเลสไตน์ในแง่ของกำลังทหาร หากสหรัฐฯ ต้องการสันติภาพก็ควรดำเนินการเพื่อทำให้สถานการณ์สงบลง แทนที่จะให้การสนับสนุนฝ่ายเดียวแก่อิสราเอล” เถียน เหวินลิน นักวิจัยจากสถาบันร่วมสมัยของจีน ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ ได้กล่าวไว้ว่า

ทูตตะวันออกกลางของจีน "ไจ่ จุน" บอกว่าปักกิ่งยินดีประสานงานกับอียิปต์เพื่อยุติการยิงทันทีในความขัดแย้งระหว่างอิสราเอล-ปาเลสไตน์

และหลีกเลี่ยงไม่ให้วิกฤตด้านมนุษยธรรมในภูมิภาคเลวร้ายลง

ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา อียิปต์เป็นสื่อกลางที่สำคัญในภูมิภาคนี้

ในเดือนพฤษภาคม 2021 อียิปต์เป็นตัวกลางในการเจรจาหยุดยิงระหว่างอิสราเอลกับฮามาส หลังจากการโจมตีด้วยจรวดใส่อิสราเอลนาน 11 วันโดยฮามาสและญิฮาดอิสลามปาเลสไตน์

และการโจมตีทางอากาศของอิสราเอลในฉนวนกาซา

แต่เมื่อเปิดศึกกันรอบใหม่ครั้งนี้ ดูเหมือนทั้งสองฝ่ายต้องการจะให้เป็น “สงครามถอนรากถอนโคน”

บทบาทของจีนและอียิปต์จึงมีความยากเย็นและซับซ้อนหนักขึ้นอีกหลายเท่า!