'หมอยง' มีคำตอบ 'วัคซีนป้องกันฝีดาษวานร' มีหรือไม่

24 ส.ค.2567 - ศ.นพ.ยง ภู่วรวรรณ หัวหน้าศูนย์เชี่ยวชาญเฉพาะทางด้านไวรัสวิทยาคลินิก ภาควิชากุมารเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ได้โพสต์เฟซบุ๊กเรื่อง "วัคซีนป้องกันฝีดาษ วัคซีนป้องกันฝีดาษวานรมีหรือไม่" ระบุว่าก่อนอื่นต้องตอบก่อนว่าวัคซีนที่ป้องกันฝีดาษวานรโดยตรง ยังไม่มี

เนื่องจากโรคในกลุ่มตระกูลฝีดาษเป็น DNA ไวรัสที่มีขนาดใหญ่ และมีคุณสมบัติหลายอย่างคล้ายกัน จึงทำให้เกิดภูมิต้านทานข้ามสายพันธุ์กันได้ เช่นถ้าติดฝีดาษวัว สามารถป้องกันการติดเชื้อ และลดอาการของโรคไข้ทรพิษหรือฝีดาษในมนุษย์ได้

ดังนั้นวัคซีนป้องกันฝีดาษแต่เดิมจึงใช้ฝีดาษวัว หรือไวรัสในกลุ่มเดียวกัน Vaccinia ไวรัส เพื่อมาป้องกันฝีดาษในคน การปลูกฝี ทำให้เกิดตุ่มหนองของฝีดาษวัวอาการไม่รุนแรง ร่างกายสร้างภูมิต้านทานขึ้น จึงสามารถป้องกันไข้ทรพิษ ได้เป็นอย่างดี ทำให้โรคไข้ทรพิษสูญสิ้นหมดไป

เมื่อมีการระบาดของฝีดาษวานร ก็พบว่าวัคซีนป้องกันฝีดาษที่ที่เคยถูกใช้ หรือกำลังพัฒนาอยู่ หรือคนที่เคยปลูกฝีมาแล้ว จึงมีภูมิต้านทาน สามารถป้องกันโรค ฝีดาษวานร ได้ในปีแรกๆและอาจจะเป็น 10 ปี หลังจากนั้นภูมิลดลงก็อาจจะเกิดติดเชื้อได้ แต่ความรุนแรงของโรคลดลง

คนที่เคยปลูกฝีมานานแล้วแล้วถึงแม้ว่าติดโรค เมื่อเป็นฝีดาษแทบจะไม่มีใครตายเลย จึงเชื่อว่าภูมิคงค้างอยู่ตลอดชีวิต จึงมีการนำเอาวัคซีนที่พัฒนาขึ้นป้องกันไข้ทรพิษ หรือฝีดาษ มาป้องกันฝีดาษวานรด้วย

วัคซีนในปัจจุบันได้มีการพัฒนาให้ดีขึ้นมาโดยตลอด โดยมีจุดหมายเพื่อป้องกันไข้ทรพิษ โดยเฉพาะยังหวาดกลัวกันในเรื่องของสงครามเชื้อโรค ที่อาจจะใช้เชื้อฝีดาษ มาเป็นอาวุธ การพัฒนาวัคซินฝีดาษเข้าสู่ใน Generation ที่ 3 เป็นวัคซีนที่ใช้อยู่ในปัจจุบันเพื่อให้เกิดอาการข้างเคียงน้อยที่สุด รายละเอียดของชนิดวัคซีนจะกล่าวในตอนต่อไป