ลูกใครก็ใหญ่ได้ ถ้าพ่อแม่มีอำนาจ 'ระบอบเลือดผสม' ในนามประชาธิปไตย

กลางเดือนเมษายนที่ผ่านมา ชายหนุ่มวัยยี่สิบปลายๆ ขับรถหรูพุ่งปาดหน้ารถกระบะบนถนนกาญจนาภิเษก (ทล.พ.9) กม.23+400 ต.รังสิต อ.ธัญบุรี ก่อนจะลงจากรถอย่างไม่สะทกสะท้าน แม้จะมีผู้ได้รับบาดเจ็บ

เหตุการณ์นี้อาจเป็นเพียงอุบัติเหตุ หากไม่มีข้อมูลตามมาว่า ผู้ก่อเหตุมีความเกี่ยวพันกับตระกูลการเมืองท้องถิ่นที่มีอิทธิพลในพื้นที่

เมื่อชื่อของเขาเริ่มถูกโยงเข้ากับกลุ่มการเมืองท้องถิ่น คลิปวิดีโอก็ไม่ใช่แค่ภาพประกอบข่าว แต่กลายเป็นกระจกสะท้อนโครงสร้างอำนาจในสังคมไทย

อภิสิทธิ์บางอย่างไม่ได้มาจากตำแหน่ง แต่อาจฝังอยู่ในสายเลือด และเติบโตบนความเงียบของระบบที่ยอมรับมันโดยไม่ตั้งคำถาม

คำถามจึงไม่ใช่แค่ว่า “เขาเป็นใคร” แต่คือ “เรากำลังอยู่ในระบบแบบไหน ที่ทำให้บางคนไม่จำเป็นต้องเคารพกติกาเดียวกับคนอื่น”

ในสังคมไทย อิทธิพลไม่จำเป็นต้องมีตำแหน่ง ไม่ต้องมีเครื่องแบบ หรือยศถาบรรดาศักดิ์ แค่มีนามสกุลบางชื่อ ก็สามารถ “สั่งเงียบ” ได้โดยไม่ต้องพูด

การเมืองท้องถิ่นจำนวนไม่น้อย ไม่ได้ตั้งอยู่บนหลักแห่งการแข่งขันเสรี หากแต่หยั่งรากจากเครือข่าย เครือญาติ และผลประโยชน์ที่ทับซ้อนกันมาหลายชั้น

“บ้านใหญ่” หลายแห่งอาจไม่ได้ชนะเลือกตั้งด้วยวิสัยทัศน์ แต่เพราะความสัมพันธ์ที่ควบรวมกลไกท้องถิ่น ทุน และข้าราชการระดับพื้นที่ไว้ในมือ

แม้บางคนในตระกูลจะไม่เคยดำรงตำแหน่ง แต่ชื่อสกุลก็ปูทางให้ลูกหลานเข้าสู่สนามการเมืองได้โดยไม่มีใครกล้าตั้งคำถามถึงคุณสมบัติ

คำว่า “นักการเมืองหน้าใหม่” จึงกลายเป็นคำลวง เพราะบ่อยครั้งคนหน้าใหม่คือคนเก่าที่ย้ายรุ่นเท่านั้น

เมื่อความพร้อมถูกแทนที่ด้วยสายเลือด ความสามารถก็ถูกลดความสำคัญลงโดยปริยาย

และเมื่อโครงสร้างนี้ถูกสะท้อนซ้ำในระดับชาติ ประชาธิปไตยแบบวงศ์วาน ก็ไม่ใช่แค่คำเหน็บแนมอีกต่อไป

การเมืองไทยไม่เคยขาดคนรุ่นใหม่ แต่คนรุ่นใหม่ที่ขึ้นมาได้ มักเป็นคนที่มีแบ็ก ไม่ใช่คนที่ปีนขึ้นมาด้วยมือเปล่า

สนามเลือกตั้งจึงไม่ใช่สนามของแนวคิด แต่เป็นสนามวิ่งผลัด ที่บางคนได้รับไม้ต่อจากพ่อแม่ ขณะที่อีกหลายคน แม้จะซ้อมหนักแค่ไหน ก็ไม่ได้เข้าใกล้เส้นสตาร์ท

และเมื่อความได้เปรียบเริ่มตั้งแต่ “ชื่อ” บนป้ายหาเสียง ประชาธิปไตยก็กลายเป็นเพียงพิธีกรรม ไม่ใช่การแข่งขันที่แท้จริง

หนึ่งในตัวอย่างที่ชัดเจนที่สุดของ การเมืองสายเลือดในระดับชาติ คือกรณีของ นายกรัฐมนตรี แพทองธาร ชินวัตร

“แพทองธาร” ไม่ได้รับตำแหน่งจากการเลือกตั้งโดยตรง แต่ได้มาในระบบรัฐสภาผ่านพรรคที่โยงใยกับครอบครัวของเธออย่างแนบแน่น

แม้จะมีบุคลิกอ่อนโยนและวุฒิการศึกษาดี แต่คำถามยังอยู่ที่ว่าแพทองธาร เติบโตจากบทพิสูจน์จริง หรือจากโครงสร้างที่บ้านส่งมา

วาทกรรม “ฉันเป็นนายกฯ เจนวาย” ที่เคยประกาศ จึงไม่ใช่แค่คำพูด แต่เป็นการเปิดพื้นที่ให้ประชาชนถามกลับว่า “เจนวายได้อะไรจริงๆ?”

นโยบายด้านแรงงาน การศึกษา สวัสดิการ และการจ้างงานสำหรับคนรุ่นใหม่ ยังไม่มีทิศทางชัดเจน ไม่มีความกล้าพลิกโครงสร้างที่กดทับคนหนุ่มสาว

สิ่งที่ปรากฏมีเพียง การรักษาสมดุลในพรรคร่วม มากกว่าการเสนอความหวังใหม่ให้กับอนาคตของประเทศ

และเมื่อระบบยังเปิดทางให้เฉพาะคนที่มีสายเลือดการเมือง คนรุ่นใหม่อีกมากจึงไม่มีแม้แต่พื้นที่จะส่งเสียง

การเมืองไทยไม่ใช่สนามแข่งขันของอุดมการณ์ แต่เป็นสมบัติของสายเลือด ที่อำนาจถูกสืบทอดอย่างไม่เป็นทางการ แต่แน่นหนา

ในขณะที่ลูกนักการเมืองบางคนขับรถหรูปาดหน้าคนธรรมดา นายกฯ ลูกนักการเมืองก็กำลังขับประเทศไปด้วยความเร็วที่ไร้ทิศทาง

ระบบแบบนี้อาจไม่ผิดกฎหมาย แต่ขัดแย้งอย่างสิ้นเชิงกับสาระของประชาธิปไตยที่ควรตั้งอยู่บนความเสมอภาค ไม่ใช่สายสัมพันธ์

เมื่อการเข้าสู่สภายังต้องอาศัยนามสกุล

เมื่อการตั้งรัฐบาลยังวนเวียนในวงตระกูล

เมื่อการเป็นนายกฯ ยังต้องมีพ่อชื่อ “ทักษิณ”

ประชาธิปไตยก็กลายเป็น “ระบอบเลือดผสม” ที่สวมเสื้อประชาธิปไตยไว้ภายนอก แต่ข้างในยังขับเคลื่อนด้วยอำนาจเชิงสายเลือด

ลูกใครจะใหญ่ก็ไม่ผิด ถ้าใหญ่จากการพิสูจน์ ไม่ใช่มาจากการสืบทอด

แต่ถ้าสังคมยังยกมือให้กับ “ลูกของใคร” มากกว่าความสามารถที่จับต้องได้

ประเทศนี้จะ ไม่เดินหน้าเพราะนโยบายหรืออุดมการณ์ แต่จะวนอยู่กับคนหน้าเดิมที่สืบทอดโครงสร้างเดิม

และหากประชาธิปไตยยังเปิดทางให้ เฉพาะคนที่เกิดในตระกูลอำนาจ ผู้คนที่ “ไม่มีแบ็ก” ก็จะไม่มีแม้แต่สิทธิ์ฝันถึงการเปลี่ยนแปลง

สุดท้าย ประเทศนี้จะไม่ขับเคลื่อนไปไหนเลย—เพราะอนาคต ถูกจัดสรรไว้ตั้งแต่วันที่ลูกใครบางคนลืมตาดูโลก.