อ.อินสนธิ์ วงศ์สาม ศิลปินแห่งขาติ

         "หลายคนอยากเป็น.....ตำนาน.... แต่ผมคือ.... ปัจจุบันและอนาคต" เป็นข้อความที่อาจารย์อินสนธิ์ วงศ์สาม ศิลปินแห่งชาติ สาขาวิจิตรศิลป์ เคยโพสต์ไว้ในเฟสบุ๊กของตนเอง เมื่อวันที่ 10เมษายน2559  บ่งบอกถึง ความมุ่งมั่นแน่วแน่ ที่จะสร้างสรรค์ผลงานศิลปะต่อไป อย่างไม่หยุดยั้ง แม้จะอยู่ในวัย  85ปีแล้วก็ตาม 

          เมื่อวันที่ 30พฤษภาคม -1มิถุนายน ที่ผ่านมา อ.อินสนธ์ ได้เปิดหอศิลป์ "อุทยานธรรมะ" จังหวัดลำพูน เพื่อให้นักเรียน นักศึกษา ศิลปินและประชาชนทั่วไป  ได้มีโอกาสเข้ามาชมผลงานของอ.อินสนธิ์ ที่นำมาจัดแสดงกว่า  500 ชิ้น นอกจากนี้ ยังได้มีโอกาสเข้าร่วมกิจกรรมเวิร์คชอป แลกเปลี่่ยนเรียนรู้ กับกิจกรรมอีกมากมาย อาทิ การย้อมผ้า การปั้นเครื่องเคลือบดินเผา การทอผ้า การพิมพ์ลาย อาหาร และอื่นๆอีก  ที่เป็นวัฒนธรรมอันล้ำค่าของชาวเหนือ  ซึ่งกิจกรรมดังกล่าว มีขึ้นภายใต้การสนับสนุนจากกรมส่งเสริมวัฒนธรรม (สวธ) กระทรวงวัฒนาธรรม  

 

        "การเปิดบ้านเป็นแหล่งเรียนรู้  ผมไม่ได้ต้องการอวดใคร  การเรียนรู้ศิลปะ เป็นเรื่องแล้วแต่คนมอง  ไปบังคับไม่ได้ว่าต้องมองเหมือนกัน  คิดเหมือนกัน เพียงแต่เข้าใจธรรมชาติว่าความสวยงามคืออะไร ทั้งหมดต้องดูเอาเองคิดเอาเอง เพราะศิลปะอยู่ที่ เส้น  สี  จังหวะ น้ำหนัก Position เขียนคนเขียนเส้นเดียว กํเป็นคนได้  มีงานบางชิ้นที่ผมใช้ส้นตีนเชียน  เด็กที่มาดูงานจะได้เกิดเกิดแรงบันดาลใจ " อ.อินสนธิ์กล่าว

อ.อินสนธิ์ สาธิตเล็กๆ การทำงาน

         ประสบการณ์ชีวิตอันโชกโชนในแง่ทำงานศิลปะ  ความเด็ดเดี่ยว ห้าวหาญ มุ่งมั่นเป็นทุนเดิมในตัวตน ซึ่งทำให้ในวัยหนุ่มเมื่อกว่า 50ปีที่แล้ว อ.อินสนธิ์  ตัดสินใจออกเดินทางจากไทยไปยุโรปโดยลำพัง เพียงคนเดียว ด้วยการขี่สกู๊ตเตอร์  เป้าหมายคือ เมืองฟลอเรนซ์ ประเทศอิตาลี เมืองแห่งศิลปิน บ้านเกิดของอาจารย์ศิลป์ พีระศรี อาจารย์ที่ประสิทธิ์ประสาทวิชาศิลปะให้กับอ.อินสนธิ์ ในฐานะศิษย์เอก เป็นเวลา 7ปี   
    หลังจากเข้าสู่ยุโรปได้แล้ว  อ.อินสนธิ์ได้ทำงานศิลปะในฝรั่งเศส เป็นเวลาหลายปี  ก่อนย้ายมาที่สหรัฐอเมริกา และอยู่ที่นิวยอร์กเป็นเวลา 8ปี สามารถขายงานศิลปะได้อย่างเป็นชิ้นเป็นอัน จนสามารถซื้อตึกที่อยู่ใกล้กับบ้านของแอนดี้ วอร์ฮอล( Andy Warho)ศิลปินเจ้าพ่อป๊อปอาร์ต อันเลื่องชื่อของสหรัฐได้ 

ภาพเมื่อ50กว่าปีก่อนที่ขี่สกู๊ตเตอร์คันเดียว จากประเทศไทย ผ่านเอเชีย ไปยุโรป เป้าหมายปลายทางคือ ประเทศอิตาลี บ้านเกิด

อ.ศิลป์ พีระศรี อาจารย์ที่เคารพรัก 

 

          ระหว่างทำงานศิลปะและใช้ชีวิตในนิวยอร์ก อ.อินสนธิ์ เริ่มเห็นปัญหาบางอย่างที่จะเกิดกับโลกในอนาคต นั่นก็คือ ปัญหามลภาวะ ที่เรียกว่า Pollution เป็นความคิดที่แตกต่างจากสังคมสมัยเมื่อ 50กว่าปีที่แล้ว ที่ยังไม่เคยคิดคำนึงถึงเรื่องเหล่านี้    จากความคิดนี้ อ.อินสนธิ์ ถึงกับเคยเสนอให้องค์การนาซ่า สนับสนุนการสร้างประติมากรรมขนาดใหญ่ใต้ทะเล  จำนวรน 400 ชิ้น เพื่อให้โลกตระหนักถึงพิษภัยมลภาวะที่มนุษย์สร้างขึ้น และยังเป็นเครื่องจักรกลบำบัดมลพิษในน้ำอีกด้วย แต่ได้รับการปฎิเสธ เพราะต้องใช้เงินทุนจำนวนมหาศาล ซึ่งปัจจุบันโมเดลย่อส่วน ประติมากรรมใต้ทะเล ก็นำมาจัดแสดงใน หอศิลป์ อุทยานธรรมะ และมีบางชิ้นนำมาสร้างให้มีขนาดใหญ่ ตั้งวางโชว์กลางแจ้ง

โมเดล ย่อส่วนประติมากรรมใต้ทะเล 

 

         จนถึงวันนี้ การสร้างสรรค์ผลงาน อ.อินสนธิ์ ก็ยังอยู่บนพทื้นฐาน ความคิดที่ต้องการให้ผู้คนเห็นความสำคัญของธรรมชาติ เห็นปัญหาสิ่งแวดล้อม โดยอาจารย์กล่าวว่า การจัดแสดงงาน ของอาจารย์ทุกปี จะมีขึ้นในเดือนกันยายน และเดือน พฤศจิกายน ซึ่งเป็นวันสันติภาพโลก จะมีพิธีไหว้ครู เพราะคนเดี๋ยวนี้ไม่สนใจเรื่องการไหว้ครูกันแล้ว มักคิดว่าไหว้ครูไปทำไม ทั้งที่ การไหว้ครูคือการครอบสิ่งที่เชื่อ ทำอะไรอย่าให้มีเสนียดจัญไร เพราะถ้าไม่มีครู ก็จะไม่มีอะไรเกิดขึ้นบนโลกนี้ ครูจึงเป็นแบบอย่าง และครูก็คือธรรมชาตินี่เอง เปรียบได้กับพ่อแม่ พี่น้อง พี่ป้าน้าอา ที่สั่งสอนเรามา จึงต้องอนุรักษ์  จรรโลง สิ่งดีงามนี้ไว้

    นิทรรศการกลางแจ้ง ชุดกำจัดSatellites ดาวเทียมให้หมดโลก  ที่มองเห็นวัตถุลอยกลางอากาศ มีแสงสี เป็นอีกสิ่งหนึ่งที่อ.อินสนธิ์ นำมาจัดแสดงไว้ณ หอศิลป์ อุทยานธรรมะ  เป็นงานแนวอนุรักษ์ชิ้นล่าสุด ที่ศิลปินอาวุโส มีเจตนาอยากให้ผู้คนได้รับรู้ปัญหาและพิษภัยที่เกิดจากเทคโนโลยีอย่างดาวเทียม 

           "ผมอยากยิง Satellites  ที่มีเป็นหมื่นๆชิ้น  ให้หมดโลกได้ยิ่งดี โลกจะได้สงบลง คนจะได้อยู่กับธรรมชาติ ในธรรมชาติคนแข็งแรงก็อยู่ได้ คนอ่อนแอ ก็ตายไป   ก็เหมือนประติมากรรมใต้ทะเล 400 ชิ้นของผมที่ใช้เวลาทำ 8ปี ที่นิวยอร์ก  ทำเพื่อการอนุรักษ์ คนเอานิวเคลียร์ไปทิ้งทะเล ทำอย่างนี้ปลาก็อยู่ไม่ได้ ถ้าปลาอยู่ไม่ได้ คนก็ตายหมด  เพราะฉะนั้นเราจึงต้องกำจัด Satellitesให้หมด และพวกดาวเทียมยังก่อปัญหาสังคม ที่คนไม่รู้  เด็กจะได้เลิกเล่นเกม  ทุกวันนี้ เด็กไม่รู้หนังสือ ไม่รู้ธรรมชาติ  ซึ่งเป็นสิ่งที่เป็นความสุขจริงๆ "

            อย่างที่อ.อินสนธิ์ เคยประกาศไว้ ว่าตนเองจะไม่ใช่คนในตำนาน แต่เป็นคนปัจจุบันและอนาคต ทำให้ทุกวันนี้อาจารย์ยังคงผลิตชิ้นงานไม่ได้ขาด ซึ่งอาจารย์เล่าว่า มีผลงานศิลปะมาแล้ว      2แสนชิ้น รวมทุกอย่างไม่ว่า จิตรกรรม ประติมากรรม ภาพพิมพ์  วาดภาพ ดรออิ้งในสมุด ที่เป็นงานไม้ งานเหล็ก ทุกประเภทของการทำงานศิลปะก็ว่าได้ เป็นสิ่งที่ทำสม่ำเสมอทุกวัน ยกเว้นบางช่วงที่ป่วยไข้เท่านั้น 

             "ผมทำงานทุกรูปแบบ  ทำทุกวันเพื่อเป็นการฝึกสมอง  อย่างเช้าเขียนรูป  บ่ายมักจะมีคนมาหา แต่ถ้าไม่มีก็ทำงานภาพพิมพ์  ผลงานทั้งหมด เน้นไปที่ความงาม ความดี  ต้องไม่เอาเปรียบใคร และต้องไม่เสียเปรียบคนอื่น คนอื่นก็ต้องไม่เสียเปรียบเรา บางคนอาจได้เปรียบก็ได้ เหมือนอย่างที่อาจารย์ศิลป์ พีระศรี สอนว่าอย่าให้ไปยุ่งการเมือง เพราะเป็นสิ่งสกปรก ขัดแข้งขัดขากัน ทำอะไรไม่จริงใจ ไม่ใช่เพื่อสังคมจริงๆ แต่ทำเพื่อตัวเองทั้งนั้น ให้ทำแต่งานศิลปะของเรา "อ.อินสนธิ์เล่า 

.ประติมากรรมไม้ขนาดใหญ่ ที่อ.อินสนธิ์บอกว่า เป็นการบอกเล่าการตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า

    เมื่อถามว่าผลงานชิ้นไหนที่ภูมิใจ  อ.อินสนธิ์บอกว่า" คือชิ้นที่ยังไม่ได้ทำ" บ่งบอกถึงความมุ่งมั่นที่จะสร้างผลงานต่อไป ไม่หยุดยั้ง  

 

ผลงาน"ส้นตีน"ชิ้นใหญ่ ที่อ.อินสนธิ์ ทำชึ้นหลังสูญเสีย"ป้าแหม่ม"ภรรยาที่รัก ขีด3เส้นสะท้อนอารมณ์รัก เจ็บปวดจากการสูญเสีย

อีกหลายภาพที่ใช้"ส้นตีน"สร้างลวดลายสีสัน ทุกภาพมีที่มา จากประสบการณ์เมื่อครั้งที่เดินทางไจากไทยปยุโรป ด้วยสกู๊ตเตอร์

ประติมากรรมไม้ ที่ละเมียดละไม บางชิ้นใช้เศษแก้วขูด ขัดเกลาชิ้นไม้  แทนเครื่องมือทั่วๆไป 

งานตจิตรกรรมรูปทรงเรชขาคณิต 

แต่ละชิ้นเป็นแนวแอ็บสแตร็ค ที่อ.อินสนธิ์ บอกว่า แล้วแต่คนมองว่าเป็นอะไร

                  ชาย นครชัย อธิบดีสวธ.กล่าวว่า ในฐานะที่ศิลปินแห่งชาติ อ.อินสนธิ์ วงศ์ สาม นับเป็นปูชนียบุคคล ที่สร้างแรงบันดาลใจ ให้กับศิลปินรุ่นหลัง และถือว่าเป็นศิลปินต้นแบบ ที่สามารถเชื่อมโยงคติ และวิถีวัฒนธรรมพื้นถิ่น ให้มีความสัมพันธ์กับศิลปะนามธรรม ทั้งผลงานจิตรกรรม ภาพพิมพ์ ประติมากรรม ทั้งโลหะ ไม้ ล้วนสะท้อนสภาพแวดล้อมในถิ่นกำเนิดและการซึมซับศิลปะล้านนาของตนเอง นับเป็นการผสานโครงสร้างไม้กับโครงสร้างของสิ่งมีชีวิต  ทำให้ผลงานมีความสุนทรีและความนุ่มนวลแบบไทยๆ 

ชาย นครชัย อธิบดีสวธ. กล่าวเปิดงานเปิดบ้าน หอศิลป์ อุทยานธรรมะ แหล่งเรียนรู้ศิลปะของเยาวชน

                "ประติมากรรมโลหะ ของอ.อินสนธิ์ แสดงออกซึ่งชีวิต และความงาม  ส่วนใหญ่เป็นรูปทรงเรขาคณิต ดูเรียบง่าย สะท้อนความห่วงใยมนุษย์ต่อปัญหาสิ่งแวดล้อม ส่วนประมากรรมที่เป็นไม้  ให้พลังความแปลกใหม่ใช้ความงามของเนื้อไม้ และรูปทรง สื่อความงาม การแสดงออกความรัก ความผูกพันธ์ ในถิ่นกำเนิดล้านนา ให้สุนทรียภาพที่นุ่มนวลงดงามอย่างดี"อธิบดีสวธ.กล่าวชื่นชมผลงานของอ.อินสนธิ์

 

บรรยากาศการเปิดงานเปิดบ้านหอศิลป์ อุทยานธรรมะ เป็นแหล่งเรียนรู้ให้กับเยาวชน ศิลปินและประชาชนทั่วไป

 

นักเรียนเข้าร่วมกิจกรรมเรียนรู้ศิลปะ หอศิลป ของอ.อินสนธิ์ วงศ์สาม