รวมภูมิปัญญาสีแห่งธรรมชาติ ส่งต่อคนรุ่นใหม่

กรมส่งเสริมวัฒนธรรมนำทัพผู้เชี่ยวชาญด้านผ้าไทย สิ่งทอและการออกแบบแฟชั่น อาทิ นายวิชระวิชญ์ อัครสันติสุข และ ผศ.ดร.วุฒิไกร ศิริผล ลงพื้นที่ 5 ชุมชนทอผ้าเพื่อรวบรวมและเผยแพร่องค์ความรู้ช่างฝีมือย้อมสีธรรมชาติจากทั้งหมด 49  ชุมชนทั่วประเทศไทยตามแผนในปีนี้ ภายใต้โครงการพัฒนามรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมผ้าไทยสู่สากล ประจำปี 2568  ซึ่งเป็นการขับเคลื่อนพัฒนาผ้าไทยของ สวธ.ร่วมกับศูนย์บริการวิชาการ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ เพื่อเผยแพร่องค์ความรู้จากหนังสือแนวโน้มและทิศทางผ้าไทยและการออกแบบเครื่องแต่งกายด้วยผ้าไทย (Thai Textiles Trend Book) และรวบรวมข้อมูลการย้อมสีธรรมชาติจากชุมชน ก่อนนำไปจัดทำเป็นแนวทางให้ผู้สนใจ ผู้ประกอบการ นิสิตนักศึกษาใช้ประโยชน์ รวมถึงสร้างแรงบันดาลใจในการย้อมผ้าท้องถิ่นให้แก่คนรุ่นใหม่

น.ส.วราพรรณ ชัยชนะศิริ รองอธิบดีกรมส่งเสริมวัฒนธรรม(สวธ.) กล่าวว่า กรมส่งเสริมวัฒนธรรมจัดทำโครงการส่งเสริมมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมผ้าไทยสู่สากล   ดำเนินงานมาตั้งแต่ปี 2561 ต่อเนื่องจนถึงปี 2568  มีการรวบรวมองค์ความรู้เกี่ยวกับผ้าไทยการออกแบบแฟชั่นออกมาเป็นแนวโน้มและทิศทางผ้าไทย และการออกแบบเครื่องแต่งกายด้วยผ้าไทย  (ThaiTextiles Trend Book)  เล่ม 1- 4  ต่อยอดสู่การปฏิบัติได้จริง ปีนี้คณะกรรมการคัดเลือก  49 ชุมชน เพื่อพัฒนาออกแบบลายผ้าของชุมชนให้เป็นไปตามแนวโน้มของ ThaiTextiles Trend Book  ตนและนางสาวศิวพร ฉันทไกรวัฒน์ ผู้อำนวยการกลุ่มเผยแพร่และต่อยอดมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม กองมรดก​ภูมิปัญญา​ทาง​วัฒนธรรม​ลงพื้นที่ชุมชนต่างๆ  อาทิ กลุ่มชุมชนมีดีมาทับ จ.สงขลา โดดเด่นด้านผ้าบาติก ,กลุ่มสุภิญญ์ผ้าฝ้าย จ.เชียงใหม่ ,กลุ่มพรยอง เป็นกลุ่มชาติพันธุ์ มีช่างทอผ้าเป็นเยาวชนคนรุ่นใหม่ , ชุมชนทอผ้า จ.หนองบัวลำภู , กลุ่มฉันไท เฉลิมวุฒิ จ.อุดรธานี , ชุมชนเฮือนธนัชชา จ.พิษณุโลก  ผลิตผ้าซิ่นหมี่คั่นน้อยไทหล่ม ซึ่ง สวธ.ขึ้นทะเบียนมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมเรียบร้อยแล้ว

“ ชุมชนเฮือนธนัชชาผ้าทอพื้นเมืองไทหล่มรังสรรค์ผลิตภัณฑ์ผ้าซิ่นหมี่คั่นน้อย ไทหล่ม ผ้าไหมทอมือย้อมสีธรรมชาติ ซิ่นหมี่คั่นน้อยหรือ ซิ่นหัวแดงตีนก่าน เป็นผ้าเอกลักษณ์ของเพชรบูรณ์ โดยกลุ่มชนไทหล่มซึ่งสืบเชื้อสายจากลาวล้านช้าง หรือหลวงพระบาง ได้สืบทอดการทอผ้าและวัฒนธรรมดั้งเดิม เช่น การนุ่งซิ่นที่มีลวดลายละเอียดอ่อนและงดงาม เอกลักษณ์ออกแบบลายมัดหมี่ที่มีตั้งแต่ 7 ถึง 18 ลาย สอดแทรกด้วยเส้นไหมหรือฝ้ายที่ทอคั่นลายเป็นห้องๆ สื่อความเชื่อศาสนาและธรรมชาติ เช่น ลายนาคสื่อความอุดมสมบูรณ์และพุทธศาสนา ลายหอปราสาทสะท้อนความสวยงามที่ประดิษฐานพระพุทธเจ้า และลายเอื้อยอ้อมตุ้มแสดงถึงความสามัคคี วัตถุดิบหลักมีไหมและฝ้าย ไหมน้อยเป็นเส้นไหมคุณภาพดีที่มีความละเอียดสูง ใช้วิธีการย้อมสีจากธรรมชาติ เช่น ครั่งให้สีแดง ต้นครามให้สีน้ำเงินคราม ไม้เขให้สีเหลือง  ทำให้ผ้าซิ่นมีสีสันเป็นธรรมชาติและสวยงาม  “ น.ส.วราพรรณ กล่าว

รองอธิบดี สวธ. กล่าวต่อว่า จากการลงพื้นที่ชุนชนต่างๆ  มีการให้คำแนะนำที่เหมาะสมกับแต่ละชุมชน ทั้งเรื่องโทนสี จากเดิมจัดจ้าน ควรปรับเฉดสีอ่อนหวาน ดูแล้วสบายตา ไล่ระดับสี หรือสลับสี เข้ากับยุคปัจจุบัน เพื่อพัฒนาศักยภาพมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมผ้าไทย ชุมชนกลุ่มฉันไท เฉลิมวุฒิ จ.อุดรธานี ชาวบ้านเลี้ยงไหมสาวไหมด้วยใจ วิทยากรไปแนะนำการพัฒนาออกแบบลวดลายผ้าให้คมชัด  แก้ปัญหาการเลี้ยงไหม แนะนำให้ปลูกหม่อนเป็นอาหารให้หนอนไหมเพิ่ม ชุมชนทอผ้า ผู้ประกอบการที่ได้มาเรียนรู้เทคนิคการทอ โทนสี และแนวทางเพิ่มช่องทางตลาด ผลปรากฎว่า มีเสียงตอบรับที่ดีจากชุมชน  เพราะโครงการช่วยพัฒนาผ้าทอให้ได้มาตรฐานและลาดลายแปลกใหม่ รองรับตลาดมากขึ้น เพิ่มรายได้ต่อปีเพิ่มขึ้น

“ ทุกพื้นที่จะมีมีวิทยากรผู้เชี่ยวชาญผ้าไทยและการออกแบบลายผ้าไปให้คำแนะนำพัฒนางานผ้าไทย ออกแบบลวดลายให้โดดเด่น ตรงกับความต้องการของตลาดสร้างมูลค่าเพิ่มทางเศรษฐกิจระดับท้องถิ่น  หลังจากชุมชนผลิตผลงานออกแบบผ้าไทยตามโจทย์ที่ให้ไว้แล้วจะส่งผลงานให้กับโครงการพัฒนามรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมผ้าไทยสู่สากล หลังจากนี้ สวธ.จะเผยแพร่องค์ความรู้องค์ความรู้มรดกภูมิปัญญา จัดพัฒนาทักษะฝีมือ สร้างผู้สืบทอดมรดกภูมิปัญญาผ้าไทยให้แก่เยาวชนคนรุ่นใหม่ จำนวน 200 คนสร้างแรงบันดาลใจในการย้อมผ้าท้องถิ่นให้แก่คนรุ่นใหม่ รวมถึงจัดการประกวดออกแบบลายผ้าไทยสู่สากลเพื่อการต่อยอดและพัฒนา (Cultural Textile Awards) และจัดแสดงนิทรรศการผลงานที่ได้รางวัล ณ ศูนย์การค้า เอ็มสเฟียร์  “ รองอธิบดี สวธ. กล่าวในท้าย