ปัตตานีหรือ ‘ปาตานี’ เป็นเมืองท่าค้าขายทางทะเลที่มีความสำคัญมาแต่โบราณ ดินแดนแห่งนี้ในอดีตเคยมี ‘กษัตรีย์’ หรือ ‘รายา’ ปกครองอาณาจักรต่อเนื่องมานานถึง 4 พระองค์ (พ.ศ.2127-2231)

“มือก็ไกว ดาบก็แกว่ง” เป็นสำนวนที่ฉายภาพให้เห็นภาระและหน้าที่ของผู้หญิงในอดีต ในยามที่บ้านเมืองมีศึกสงคราม ได้ชัดเจน