สานพลังขับเคลื่อนตำบลต้นแบบ FUTURE IS NOW:ท้องถิ่นของคนรุ่นใหม่

หลักคิด “ดอกไม้บาน” ทำให้เราตระหนักรู้ว่า สังคมมนุษย์บนโลกนี้ คนเราล้วนแต่คิด  รู้สึก และเชื่อต่างกัน เมื่อเรารู้จัก “แสวงจุดร่วม  สงวนจุดต่าง” ก็จะทำให้เราเรียนรู้ที่จะอยู่กับคนแตกต่างอย่างเคารพกันอย่างไร และสามารถบูรณาการแนวความคิดต่างๆ เพื่อสร้างสังคมน่าอยู่ หรือเพื่อไปสู่สิ่งใหม่ ที่เชื่อว่า จะดีขึ้นกว่าเดิม

เมื่อเร็วๆ นี้ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) และกรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น (สถ.) กระทรวงมหาดไทย ร่วมกับมูลนิธินวัตกรรมสร้างสรรค์สังคม (SIY) จัดมหกรรม “FUTURE IS NOW : ท้องถิ่นของคนรุ่นใหม่” และพิธีมอบรางวัลตำบลต้นแบบด้านการมีส่วนร่วมของสภาเด็กและเยาวชน เพื่อเป็นเวทีสะท้อนแนวคิด ความฝัน ความมุ่งมั่นของตัวแทนคนรุ่นใหม่ในฐานะสภาเด็กและเยาวชนระดับตำบลทั่วประเทศ ที่อุทยานการเรียนรู้ป๋วย 100 ปี มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ศูนย์รังสิต

นางสาวณัฐยา บุญภักดี ผู้อำนวยการสำนักสนับสนุนสุขภาวะเด็ก เยาวชน และครอบครัว สสส. กล่าวว่า สสส.ให้ความสำคัญกับเด็กและเยาวชน มีผลงานศึกษาวิจัยบริหารจัดการชีวิตอย่างไรให้มีสุขภาวะที่ดี เพื่อจะหนุนเสริมพัฒนาศักยภาพเยาวชนในเชิงบวก การมีส่วนร่วมในการพัฒนาหลักสูตร การฝึกอบรมให้บุคลากรมีความรู้ความเข้าใจ จัดกิจกรรมพัฒนาเยาวชนเพื่อสร้างเป็นองค์กรพัฒนาเป็นพื้นที่ต้นแบบ ตอบโจทย์ให้เป็นศูนย์กลางของการเรียนรู้เพื่อศักยภาพชุมชนท้องถิ่น เป็นนวัตกรรมสร้างสรรค์สังคม

“ด้วยหลักคิดดอกไม้บาน กลีบดอกไม้ เกสร ด้วยศักยภาพท้องถิ่น การมีวิสัยทัศน์สร้างตำบลต้นแบบกระจายทั่วภูมิภาค การสร้างเป็นพื้นที่เปิด  ปกติผู้ใหญ่พูดคุยกับวัยรุ่นจะมีปัญหาช่องว่างในการเรียนรู้ แต่เมื่อต่างฝ่ายปรับเข้าหากันคิดในเชิงบวก ปีต่อมาก็เห็นศักยภาพในการสร้างสรรค์ไอเดียทำงานในชุมชน เด็กบางชุมชนเห็นปัญหาในชุมชนเป็นตัวตั้ง ผู้ใหญ่ป่วยติดเตียงมากขึ้น ก็คิดค้นนวัตกรรมที่จะทำให้ผู้ใหญ่มีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น  ปลายทางเราจะได้เยาวชนที่เปิดใจกว้างมากขึ้น  เป็นเรื่องท้าทายในการแก้ไขปัญหาได้เป็นอย่างดี อีกทั้งยังเปิดช่องทางในการสร้างรายได้สำหรับครอบครัวอีกด้วย” น.ส.ณัฐยากล่าว พร้อมยกตัวอย่างสภาเด็กและเยาวชนแต่ละแห่งจะมีเด็กร่วมกันทำงาน 20 คน เป็นการทำงานในเชิงลึก เป็นการสร้างความแข็งแกร่งให้องค์กร

สภาเด็กและเยาวชนระดับท้องถิ่นนับเป็นพื้นที่เรียนรู้ที่สำคัญ เพราะเปิดโอกาสให้เด็กทำกิจกรรมด้วยตัวเอง โดยเฉพาะสำหรับเด็กและเยาวชนที่ไม่ได้อยู่ในเขตเมืองใหญ่ ซึ่งไม่ค่อยมีแหล่งเรียนรู้ในชุมชนมากนัก สภาเด็กฯ มีความสำคัญใน 4 มิติ 1.เป็นพื้นที่เรียนรู้ที่สร้างสรรค์สำหรับเด็กและเยาวชน 2.ให้โอกาสเด็กได้เรียนรู้ พัฒนาทักษะผ่านการทำกิจกรรมหรือโครงการต่างๆ ในชุมชน 3.ให้โอกาสมีส่วนร่วมออกแบบ หรือผลักดันนโยบายที่เป็นประโยชน์ต่อเด็กและเยาวชน 4.มีส่วนช่วยลดช่องว่างความเข้าใจระหว่างวัย ด้วยการมีพื้นที่ให้คนรุ่นใหม่ได้แสดงความคิดเห็น ซึ่งขณะนี้ สถ., สสส. และมูลนิธินวัตกรรมสร้างสรรค์สังคม อยู่ระหว่างพัฒนาเว็บไซต์ coach for change เป็นแพลตฟอร์มออนไลน์ส่งเสริมความเข้าใจเรื่องการพัฒนาเยาวชนเชิงบวก และส่งเสริมการมีส่วนร่วมอย่างมีความหมาย เพื่อให้ อปท.กว่า 7,000 แห่งทั่วประเทศ ได้เรียนรู้ และนำไปปรับใช้ในการสนับสนุนสภาเด็กและเยาวชน ซึ่งมีเด็กและเยาวชนจำนวน 20-25 คนต่อ อปท. รวมเกือบ 200,000 คน ถือเป็นหนึ่งในกลไกสำคัญที่เข้าถึงเด็กและเยาวชนได้อย่างมีประสิทธิภาพ

นายทวี เสริมภักดีกุล รองอธิบดีกรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น เป็นประธานในพิธีมอบรางวัลตำบลต้นแบบด้านการมีส่วนร่วมของสภาเด็กและเยาวชนระดับตำบลทั่วประเทศ กล่าวว่า การให้สิทธิเด็กมีส่วนร่วมแสดงความคิดเห็นเป็น 1 ใน 4 ของสิทธิเด็กตามอนุสัญญาว่าด้วยสิทธิเด็ก ซึ่งรัฐบาลไทยให้ความสำคัญ ผ่านกลไกพัฒนาเครือข่ายเด็กและเยาวชนทุกระดับ โดยเฉพาะในรูปแบบสภาเด็กและเยาวชน เพื่อเปิดโอกาสให้เด็กและเยาวชนมีพื้นที่สร้างการสื่อสารเชิงบวก แลกเปลี่ยนประสบการณ์ความคิดอย่างสร้างสรรค์ โดย สถ., สสส. และมูลนิธินวัตกรรมสร้างสรรค์สังคม สานพลังขับเคลื่อนโครงการตำบลต้นแบบสร้างการเรียนรู้ด้านการมีส่วนร่วมของสภาเด็กและเยาวชน ส่งเสริม พัฒนาให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) มีความรู้ความเข้าใจในการส่งเสริมสภาเด็กและเยาวชน เกิดระบบสนับสนุนในท้องถิ่น ตลอดจนขยายผลพื้นที่ต้นแบบ เป็นแหล่งแลกเปลี่ยนเรียนรู้ให้กับ อปท.อื่นที่สนใจ

นายโชติเวชญ์ อึ้งเกลี้ยง ประธานมูลนิธินวัตกรรมสร้างสรรค์สังคม (SIY) กล่าวว่า การสร้างนวัตกรรม 6+1 เป็นการบอกเล่าความสำเร็จจากการสานพลังระหว่าง สถ., สสส. และมูลนิธินวัตกรรมสร้างสรรค์สังคม ในการดำเนินโครงการตำบลต้นแบบสร้างการเรียนรู้ด้านการมีส่วนร่วมของสภาเด็กและเยาวชน ตั้งแต่ปี 2564 สนับสนุนกิจกรรมของคนรุ่นใหม่ผ่านพื้นที่สร้างสรรค์ จนเกิดเป็นตำบลต้นแบบด้านสภาเด็กและเยาวชน 30 แห่งทั่วประเทศ จัดงาน 3 วัน 2 คืน ที่ผ่านมาเป็นการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ระหว่าง อปท.ต้นแบบและ อปท.ที่สนใจ วันนี้มีพิธีมอบโล่รางวัลเชิดชูเกียรติตำบลต้นแบบ 30 แห่ง  นิทรรศการ “Future is now” ที่ผู้ชมสามารถมีส่วนร่วมได้ 5 โซน อาทิ อนุสาวรีย์แห่งการมีส่วนร่วม How are You(th) บอกเล่าความฝันและความหวังของคนรุ่นใหม่ ไฮไลต์คือ MUSIC TALK นำเสนอประสบการณ์และแนวคิดการทำกิจกรรมแบบมีส่วนร่วมของคนรุ่นใหม่ผ่านบทเพลง สมาชิกสภาเด็กและเยาวชน ผู้บริหาร เจ้าหน้าที่ อปท. ภาคประชาสังคมที่ขับเคลื่อนงานด้านเด็กและเยาวชน ประชาชนทั่วไปเข้าร่วมงานกว่า 400 คน

“การแลกเปลี่ยนความคิดระหว่างเด็กกับผู้ใหญ่  เสียงเด็ก 1 คน ผ่านกลไก 6 อย่างเป็นภารกิจ ผู้ใหญ่รับฟังเสียงเด็กเพื่อเปลี่ยนเป็นนโยบายและจัดงบประมาณให้เด็กทำงานการมีส่วนร่วมกับท้องถิ่น เพื่อนช่วยเพื่อน เราจะได้เด็กรุ่นใหม่ที่มีความ friendly ไม่ใช่เป็นหุ่นยนต์ การที่เราได้จับมือทำงานกับกระทรวงมหาดไทย เป็นการสร้างโอกาสที่ดี แรกเริ่มที่มูลนิธิฯ ทำงานกับ สสส.นั้น กระทรวงมหาดไทยเดินเข้ามาหาเรา ร่วมผลักดันจนเกิด MOU ร่วมกันทำงาน เด็กเป็นกำลังสำคัญที่ไม่ใช่เป็นปัญหา ยิ่งตำบลเข้มแข็งที่ผ่านการคัดเลือก 3 0 ตำบล เพื่อเป็นต้นแบบในการทำงาน จึงเป็นโจทย์ที่ท้าทาย ในฐานะที่เราเป็นคนรุ่นใหม่ สร้างความเปลี่ยนแปลงให้เกิดขึ้นได้ การเป็นหุ้นส่วน ทำงานด้วยความมุ่งมั่นอย่างมีจังหวะพัฒนาส่งต่อระบบ เราจะได้ผู้เชี่ยวชาญเป็นพิเศษ.

***

เยาวชนเมื่อมีปัญหาปรึกษาพ่อแม่จริงหรือ?

นศูนย์ความรู้นโยบายเด็กและครอบครัว สำรวจความคิดเห็นของเยาวชนทั่วประเทศ ช่วงอายุ 15-25 ปี พบว่ายิ่งเยาวชนอายุเพิ่มขึ้น ยิ่งอยากปรึกษาพ่อแม่ลดลง แต่หันไปปรึกษาเพื่อนมากขึ้น ช่วงอายุ 15-18 ปี อยากปรึกษาพ่อแม่มากที่สุด ช่วงอายุ 23-25 ปี อยากปรึกษาพ่อแม่น้อยที่สุด กลับกันคืออยากปรึกษากลุ่มเพื่อนมากขึ้นเมื่อเข้าสู่ช่วงเยาวชน

จากการสำรวจข้อมูลความเครียดของเด็กและเยาวชน เรื่องเรียนมาเป็นลำดับแรก เรียน 50%,  ความเครียดจากครอบครัว 17.1%, การเงินและรายได้ 14.5%

คนรุ่นใหม่ “มุ่งหน้าสู่ถนนผู้ประกอบการ” เป็นอันดับ 1 ทิ้งห่างการรับราชการกว่าครึ่ง การเป็นผู้ประกอบการหรือการทำธุรกิจส่วนตัว 47.4%,  รับราชการ 27.6% นอกจากนี้ มีอาชีพเกี่ยวกับภาคประชาสังคม รัฐวิสาหกิจ บริษัทเอกชนรองลงมา

กิจกรรมนอกห้องเรียนคือพื้นที่ทำให้เกิดความคิดแปลกใหม่มากที่สุด อันดับ 1 กิจกรรมนอกห้องเรียน 43.4%, อันดับ 2 การแลกเปลี่ยนผ่านพื้นที่สื่อออนไลน์ 42.1%

การมีส่วนร่วมในการคิดและลงมือที่เด็กและเยาวชนให้ความสำคัญมากที่สุด การคิด ลงมือทำในส่วนที่สนใจผ่านการเปิดโอกาสให้การสนับสนุนและช่วยเหลือ กิจกรรมทางสังคมเกี่ยวกับสุขภาพกายและสุขภาพจิตได้รับความสนใจจากเด็กและเยาวชนสูงลิ่ว อันดับ 1 สุขภาพกายและสุขภาพจิต 22.4%, อันดับ 2 สิ่งแวดล้อม 19.70%, อันดับ 3 เศรษฐกิจรายได้/ความสัมพันธ์กับพ่อแม่ 14.5%

คนรุ่นใหม่ไม่ยึดติดสถานที่ ขออยู่ที่ไหนก็ได้ที่พัฒนาตัวเองได้และมีความสุข 36.8% ไปใช้ชีวิตอยู่ต่างประเทศ 25% การใช้ชีวิตในเมืองใหญ่หรือตามหัวเมืองต่างจังหวัด

คนรุ่นใหม่เห็นว่าการเมืองการปกครองที่ดีคือจุดแรกเริ่มที่ทำให้สังคมดีขึ้น การเมืองการปกครองที่ดีจะสามารถเปลี่ยนแปลงสังคมให้ดีขึ้นได้ 28.9% รองลงมาคือตัวของบุคคลเอง 26.3%.