ผู้นำชุมชนรุ่นใหม่ต้องมีวุฒิฯ! เปิดหลักสูตรปริญญาโทเทียบโอนประสบการณ์จริง

พอช. x NIDA จับมือสร้างความเปลี่ยนแปลง

สถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน (องค์การมหาชน) หรือ พอช.  ร่วมมือกับ "สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ (NIDA) วิทยาเขตสีคิ้ว เตรียมก้าวสู่บทบาทใหม่ในฐานะศูนย์กลางการพัฒนาชุมชนอีสาน  โดยจะผสมผสานองค์ความรู้ทางวิชาการเข้ากับการปฏิบัติจริง โครงการนี้ไม่เพียงเปิดโอกาสให้ผู้นำชุมชนได้เรียนหลักสูตรปริญญาโทแบบเทียบโอนประสบการณ์ แต่ยังนำปัญหาจริงในพื้นที่มาเป็นโจทย์วิจัย เพื่อหาทางออกที่ยั่งยืน จุดเด่นคือการสร้าง 'Social Lab' แห่งแรกในภูมิภาค ที่จะทำหน้าที่เป็นทั้งห้องเรียนและพื้นที่ทดลองพัฒนาแนวคิดใหม่ๆ โดยเริ่มต้นที่จังหวัดนครราชสีมา ก่อนขยายผลสู่จังหวัดอื่น นี่ไม่ใช่แค่โครงการพัฒนาอีกหนึ่งโครงการ แต่คือการปฏิวัติแนวทางการทำงานชุมชนแบบเดิมๆ ที่เชื่อมโลกวิชาการกับประชาชนอย่างแท้จริง"

กทม. - 4 เมษายน 2568 ดร.กอบศักดิ์ ภูตระกูล ประธานกรรมการสถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน นำทีมผู้บริหารพอช. เข้าพบ ดร.จุรี วิจิตรวาทการ นายกสภาสถาบันบัณฑิตพัฒนศาสตร์ ร่วมแลกเปลี่ยนและให้ข้อคิดในการพัฒนาวิทยาเขตสีคิ้วให้เป็นประโยชน์ต่อท้องที่ ท้องถิ่น ชุมชน และประชาชน โดยมีผู้เข้าร่วม ประกอบด้วย นายวิชัย  นะสุวรรณโน รองผู้อำนวยการ ผู้บริหารและเจ้าหน้าที่พอช. คณาจารย์และบุคลากร NIDA  รวม 40  คน ณ ห้องประชุมสิริวัฒนภักดี ชั้น 11 อาคารนราธิปพงศ์ประพันธ์ สถาบันบัณบริหารศาสตร์ 

ดร.กอบศักดิ์  ภูตระกูล

ดร.กอบศักดิ์  ภูตระกูล ประธานกรรมการสถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน กล่าวว่า การทำงานร่วมกัน เรื่องการพัฒนาชุมชนและการร่วมกับ NIDA วิทยาเขตสีคิ้ว นั้น พอช. ก่อตั้งโดย อาจารย์ไพบูลย์ วัฒนศิริธรรม  มุ่งหวังว่าจะนำพลังของชุมชนมาใช้ในการทำงานพัฒนาสังคม   “ชาวบ้านมีพลัง หากเราปลดปล่อยพลังของเขา เขาจะดำเนินการไปได้”  เช่น การออมเงินวันละบาท ระยะเวลา 1 ปี ออมเงินได้หลักล้าน ออมระยะเวลลาหลายปีได้ 10 ล้านบาท ชุมชนนำมาบริหารชำระหนี้สินนอกระบบ  แก้ไขปัญหาที่ดินที่อยู่อาศัย สวัสดิการชุมชนสามารถนำมาจัดสวัสดิการได้หลายประเภท การดำเนินการทั้งหมดนี้ชุมชนดำเนินการเอง  กลุ่มสหกรณ์ชุมชน  บ้านมั่นคง  บ้านที่มากกว่าบ้าน สร้างบ้านให้บ้านกับชุมชน มีเงื่อนไขเรื่องการรวมกลุ่ม  สร้างพลังของชุมชนไปพร้อมกับการสร้างบ้าน พบว่า การพัฒนาต้องทำฐานรากขึ้นข้างบน  แม้ยาก แต่ทำได้จริงหลังจากมาทำที่พอช. หลายพื้นที่เมื่อปลดปล่อยพลังของชุมชนสร้างความเปลี่ยนแปลงต่าง ๆ  ได้มากมาย “พอช. ทำงานสร้างชุมชนเข้มแข็ง  ต้องสร้างผู้นำเข้มแข็งก่อน  พอช.ขุมทรัพย์ที่ดีที่สุด คือ ผู้นำเข้มแข็ง” สถาบันบัณฑิตพัฒนศาสตร์ (NIDA)  มีวิทยาเขตสีคิ้ว  พอช. มี CODI ACADEMY เริ่มต้นจากการสร้างแรงบันดาลใจว่าสามารถทำได้ หลายพื้นที่ทำได้จริง

เดิมสถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ศูนย์ที่อำเภอสีคิ้ว จ.นครราชสีมา  และยกระดับเป็นวิทยากเขต นายกสภาอยากให้เป็น SOCIAL LAB อยากให้มีงานวิจัยและพื้นที่ปฏิบัติการ เพื่อให้สังคมชุมชนใช้ประโยชน์ได้มากที่สุด ผอ.พอช. อยากใช้พื้นที่สีคิ้ว ขับเคลื่อนหน่วยงานที่สำคัญที่ตั้งขึ้นมาคือ CODI ACADAMY   

ดร.จุรี วิจิตรวาทการ

ดร.จุรี วิจิตรวาทการ นายกสภาสถาบันบัณฑิตพัฒนศาสตร์ (NIDA)  กล่าวว่า ต้องการให้วิทยาเขตสีคิ้วเป็นพลังของสังคม จะร่วมมืออย่างไร และมีเรื่องอื่นๆ ที่ ดร.กอบศักดิ์ ภูตระกูลกล่าวถึง ในอดีตได้มีโอกาสกับอาจารย์ไพบูลย์  วัฒนศิริธรรมเรื่องชุมชนเข้มแข็งพูดมานานสร้างความเข้มแข็งเป็นเรื่องยากเพราะมีความเกี่ยวข้องกับเรื่องการเมืองระดับชาติ ระดับท้องถิ่น

นายวิชัย นะสุวรรณโน

นายวิชัย นะสุวรรณโน รองผู้อำนวยการ กล่าวถึง ปัจจุบัน พอช.ได้เชื่อมโยงและทำงานกับ NIDA กับคณะต่าง ๆ ดังนี้  1) คณะนิติศาสตร์ การขับเคลื่อนโดยนำพื้นที่จังหวัดบูรณาการ จังหวัดจัดการตนเอง ได้มีการทำงานร่วมกัน 10 จังหวัด ยกระดับไปสู่การทำงาน เดิมทำงานร่วมกับศาสตราจารย์ ดร.บรรเจิด สิงคะเนติ ปัจจุบันทำงานร่วมกับภาคีเครือข่าย 7 ภาคี ได้แก่ NIDA สสส. สช. ปปท. สวรส. สปสช. พอช. เป็นความร่วมมือในการทำงานร่วมกัน โดยนำพื้นที่จังหวัดเป็นฐานสำคัญในการทำงาน คนในจังหวัดเกิดการเชื่อมร้อย  ออกแบบการขับเคลื่อนงานระดับตำบล  นำไปสู่ระดับจังหวัดเน้นการขับเคลื่อนจากฐานของพื้นที่เป็นสำคัญจะสานพลังให้พื้นที่ต่าง ๆ ขับเคลื่อนไปด้วย

2) คณะพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ รศ.ดร.สมบัติ กุสุมาวลี มีการออกแบบเรื่องการพัฒนาผู้นำ สมรรถนะผู้นำ และระบบการบริหารบุคลากรของพอช.

3)คณะพัฒนาสังคมและยุทธศาสตร์การบริหาร การพัฒนาหลักสูตรปริญญาโทมีการออกแบบร่วมกันหลายครั้ง ซึ่งมีหลักสูตรอบรมผู้นำชุมชนจัดโดยพอช. และหลักสูตรปริญญาโทของคณะพัฒนาสังคมฯ เมื่อผู้นำผ่านหลักสูตรที่พอช.เข้าร่วมแล้ว  จะสามารถนำไปเทียบโอนหน่วยกิตตามหลักสูตรปริญญาโทของ NIDA ได้ หากผู้นำศึกษาต่อกับ NIDA จะสามารถเรียนจบหลักสูตรปริญญาโทได้การขับเคลื่อนผู้นำเข้มแข็ง หัวใจสำคัญ คือผู้นำชุมชน หากเราจะไป Empowerment ได้รับวุฒิการศึกษาได้ถือเป็นเรื่องดี  นับว่าความก้าวหน้าไปพอสมควร

นายธนภณ  เมืองเฉลิม

นายธนภณ  เมืองเฉลิม ผู้อำนวยการภาคตะวันออกเฉียงเหนือ กล่าวว่า  จังหวัดนครราชสีมา หรือ โคราช นั้น พอช.ภาคอีสานได้ทำงานเชิงพื้นที่ร่วมกับ รศ.ดร.สมบัติ  กุสุมาวลี   ในการพัฒนาชุมชน  ดำเนินงานวิจัยร่วมกันมา 2 ปี แล้ว  ใช้ฐานการทำงานผู้นำของพอช. จำนวน 80 คนทั้งสิ้น  มีเป้าหมายเดียวกัน เกิดการอบรมพัฒนาผู้นำ  ผู้นำเกิดความพึงพอใจในการทำงานร่วมกันมาก ปัจจุบันมีการประสานงาน NIDA วิทยาเขตสีคิ้ว มีกลุ่ม line ที่ใช้ในการติดต่อสื่อสารร่วมกันโครงการวิจัย NIDA มีการเชื่อมโยง 8 อำเภอ   พอช. มีงานดำเนินงานกองทุนสวัสดิการชุมชน สภาองค์กรชุมชน  ที่อยู่อาศัย  สามารถต่อยอดงานได้ดี  แกนนำ พอช. เป้าหมายอยากให้ชุมชนเข้มแข็ง NIDA อาจพิจารณาร่วมกันว่ากิจกรรมที่ให้ชุมชนสร้างความเปลี่ยนแปลง  คืออะไร พอช. มีเครื่องมือต่าง ๆ ทำงานในระดับพื้นที่ ทำอย่างไรให้ต่อยอด ยกระดับร่วมกับสถาบันศึกษาได้  โคราชมีพื้นที่บ้านมั่นคงปากช่องเป็นศูนย์เรียนรู้ดูงาน ระดับประเทศ และสามารถพัฒนาต่อยอดต้นทุนของพื้นที่เป็นทุนเชิงบวก  นอกจากนี้ยังมีพื้นที่อื่น ๆ เช่น สระบุรี เพชรบูรณ์ ซึ่งเป็นพื้นที่ใกล้เคียงกัน

ศาสตราจารย์ ดร.ยงยุทธ์ ยุทธวงศ์

ศาสตราจารย์ดร.ยงยุทธ์ ยุทธวงศ์ รองนายกสภาสถาบันบัณฑิตพัฒนศาสตร์ (NIDA)  กล่าวว่า  ได้มีโอกาสไปร่วมงานกับสถาบันป๋วยอึ๊งภากรณ์ ธนาคารแห่งประเทศไทย  มีการดำเนินงานเรื่องรางวัลป๋วย อึ๊งภากรณ์ เริ่มแรกเป็นการมอบรางวัลให้ SME ภายหลัง มีการมอบรางวัลให้องค์กรสวัสดิการชุมชนดีเด่น  ซึ่งพอช. และวิทยาลัยป๋วยพัฒนศาสตร์อึ๊งภากรณ์ มีส่วนสำคัญในการดำเนินการ  นับเป็นเรื่องที่ดีมาก   คิดว่าเป็นเรื่องประจวบเหมาะ จะทำให้วิทยาเขตสีคิ้ว  ให้เป็นสถานที่ทำงานเรื่องพัฒนาชุมชนเห็นว่า ผู้แทนกองทุนสวัสดิการชุมชนที่มารับรางวัล แม้พูดไม่เก่ง ได้รับรางวัล  เป็นที่ภาคภูมิใจว่า การทำงานเป็นเรื่องดี และจะพัฒนาไปได้   

ผู้เข้าร่วมประชุมจากทั้ง 2 หน่วยงาน

ดร.กอบศักดิ์ ภูตระกล กรรมการสถาบัน พอช.  ให้ความเห็นต่อไปอีกว่า แนวทางการพัฒนาชุมชนท้องถิ่น โดยใช้วิทยาเขตสีคิ้วให้เป็นประโยชน์ต่อท้องที่ ท้องถิ่น ชุมชน และประชาชน ได้แก่ การพัฒนาศักยภาพผู้นำ ใน 2 รูปแบบ หลักสูตรการศึกษาเรียนรู้ เพื่อเทียบโอนหน่วยกิจระดับปริญญาโท (ระยะยาว)  อบรมยกระดับ Skill ในเรื่องต่าง ๆ (ระยะสั้น)  การพัฒนางานวิชาการ ด้วยการใช้กระบวนการวิจัย เพื่อปิดจุดอ่อนที่เป็นอุปสรรคในเชิงกฎหมาย โดย พอช.ช่วยชี้ประเด็น/โจทย์ ส่งต่อให้กับนิด้าเพื่อทำวิจัยค้นหาคำตอบ เช่น รูปแบบการจัดสวัสดิการชุมชนที่ยั่งยืน การบูรณาการความร่วมมือของหน่วยงาน การใช้ประโยชน์ที่ดิน การพัฒนาศูนย์เด็กเล็ก โรงเรียน การพัฒนาเศรษฐกิจชุมชน การท่องเที่ยวโดยชุมชน ฯลฯ  สร้าง Social Lab เพื่อสร้างการเปลี่ยนแปลงและขยายผล โดยเริ่มที่จังหวัดนครราชสีมา และเขตบางกะปิ สร้าง Connection เป็นโครงข่ายการเรียนรู้ โดยการเชื่อมโยงมหาวิทยาลัยเข้าร่วมกระบวนการศึกษา และกระบวนการพัฒนา  พัฒนารูปแบบงานวิจัย งานพัฒนาหลักสูตร งานพัฒนาศักยภาพที่เหมาะสมกับชุมชน จัดให้นักศึกษา/นักเรียนจัดทำโครงการเพื่อชุมชน เพื่อเป็นการสร้างแรงจูงใจให้เด็ก/เยาวชน/คนรุ่นใหม่รักถิ่นฐานของตนเอง การพัฒนาข้อเสนอเชิงนโยบาย ที่มาจากปัญหาของประชาชน พัฒนาเป็นนโยบายสาธารณะ และทำให้เกิดการแก้ไขปัญหาได้อย่างแท้จริง การให้ความรู้ ความเข้าใจในเรื่องการนำเทคโนโลยี ดิจิทัลที่ถูกต้อง เกิดประโยชน์.

**************