บ้านในความหมายของคนตำบลแหลมโพธิ์ อำเภอยะหริ่ง จังหวัดปัตตานี คือรากฐานของชีวิต ที่ต้องเผชิญกับความท้าทายมากมาย ด้วยลักษณะทางภูมิศาสตร์ที่เป็นแหลมยื่นออกไปในทะเล ทำให้พื้นที่จำกัดและเกิดปัญหาความแออัด ที่อยู่อาศัยทรุดโทรมจากการสร้างด้วยวัสดุไม่คงทน และการรวมตัวกันของครอบครัวขยาย รวมถึงรายได้ที่ไม่แน่นอนจากการประกอบอาชีพประมง นำไปสู่ปัญหาทางสังคมอื่นๆ ตามมา เช่น ขยะล้นชุมชน การขาดแคลนอาชีพ และสิ่งแวดล้อมที่เสื่อมโทรม
เมื่อ "บ้านมั่นคง" คือจุดเริ่มต้นของการเปลี่ยนแปลง
ในปี 2557 เครือข่ายบ้านมั่นคงจังหวัดปัตตานีได้เข้ามาสำรวจและพบว่ามีครัวเรือนกว่า 800 ครัวเรือนที่ประสบปัญหาเรื่องที่อยู่อาศัย นำไปสู่การริเริ่ม "โครงการบ้านมั่นคง" โดยการรวมตัวของคนในชุมชน จัดตั้งกลุ่มออมทรัพย์ และขอรับการสนับสนุนจากสถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน (พอช.) เพื่อปรับปรุงซ่อมแซมบ้านเรือนที่มีอยู่เดิม 346 ครัวเรือนในบ้านกำปงบูดีและบ้านดาโต๊ะ ภายใต้โครงการนี้ บ้านเรือนถูกปรับปรุงให้แข็งแรงขึ้น โดยเฉพาะการออกแบบให้เหมาะสมกับผู้สูงอายุและผู้พิการ
พัฒนาคุณภาพชีวิตและสาธารณูปโภค
นอกจากการซ่อมแซมบ้านแล้ว ชุมชนยังได้ใช้เงินงบประมาณเพื่อพัฒนาสาธารณูปโภคพื้นฐานให้ดีขึ้น เช่น การซ่อมถนน สร้างอาคารสำนักงานและศาลาพักผ่อนริมทะเล สร้างลานออกกำลังกายและสนามเด็กเล่น นอกจากนี้ยังมีการสร้างโรงจอดเรือประมง เพื่อความเป็นระเบียบเรียบร้อยและช่วยยืดอายุการใช้งานของเครื่องมือทำมาหากิน
กลุ่มออมทรัพย์หัวใจสำคัญของการขับเคลื่อนชุมชน
กลุ่มออมทรัพย์บ้านบูดีซึ่งก่อตั้งขึ้นเพื่อเป็นกลไกสำคัญในโครงการบ้านมั่นคง ได้ขยายบทบาทเป็นแหล่งทุนหมุนเวียนสำหรับสมาชิก โดยมีการให้เงินกู้ฉุกเฉินและช่วยเหลือสมาชิกที่ยังไม่เคยได้รับงบประมาณซ่อมแซมบ้าน นอกจากนี้ยังมีการนำเงินทุนไปจัดกิจกรรมพัฒนาอาชีพและจัดการปัญหาในชุมชนอย่างต่อเนื่อง
สวัสดิการขยายผลสู่ความยั่งยืน
จากความสำเร็จของโครงการบ้านมั่นคง กลไกการทำงานของชุมชนได้ยกระดับสู่การฟื้นฟู "สภาองค์กรชุมชน" และ "กองทุนสวัสดิการชุมชน" โดยมีคณะทำงานชุดเดียวกับโครงการบ้านมั่นคงเป็นแกนหลัก กองทุนนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อดูแลสวัสดิการขั้นพื้นฐานของสมาชิกในด้านต่างๆ ตั้งแต่เกิดจนเสียชีวิต รวมถึงการช่วยเหลือผู้ด้อยโอกาสและผู้ประสบภัยพิบัติ
สร้างอาชีพควบคู่ไปกับการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม
นอกจากเรื่องที่อยู่อาศัย ชุมชนแหลมโพธิ์ยังให้ความสำคัญกับการส่งเสริมอาชีพควบคู่ไปกับการดูแลสิ่งแวดล้อม โดยมีการจัดอบรมแปรรูปอาหารทะเล เช่น ทำสมันกุ้งและข้าวเกรียบปลา เพื่อเพิ่มรายได้ที่นอกเหนือจากการประมงเพียงอย่างเดียว ในส่วนของสิ่งแวดล้อม มีการจัดกิจกรรมรณรงค์และประกวดบ้านสะอาด รวมถึงร่วมมือกับหน่วยงานภาครัฐในการปล่อยพันธุ์สัตว์น้ำและปลูกป่าชายเลน เพื่อฟื้นฟูความสมบูรณ์ของระบบนิเวศในท้องถิ่น
ความภาคภูมิใจและพลังแห่งการร่วมมือ
ความสำเร็จของตำบลแหลมโพธิ์เกิดจากการรวมพลังของคนในชุมชน จากจุดเริ่มต้นที่ต้องเผชิญกับปัญหามากมาย กลายเป็นชุมชนที่เข้มแข็ง มีองค์กรที่บริหารจัดการอย่างเป็นระบบ สมาชิกได้รับการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง เกิดความสามัคคี และที่สำคัญคือการทำงานร่วมกับภาคีเครือข่ายอย่างบูรณาการ เพื่อสร้างรากฐานที่มั่นคงสำหรับชีวิตที่ยั่งยืนของทุกคนในชุมชน
///////////////////
ข่าวที่เกี่ยวข้อง
คนจนทั่วประเทศกว่า 5 พันคน รวมพลังยื่นข้อเสนอต่อรัฐบาล “ที่อยู่อาศัย คือสิทธิขั้นพื้นฐานของทุกคน” ไว้ในรัฐธรรมนูญ เนื่องในวันที่อยู่อาศัยโลก ปี 2568
ปัญหาการขาดแคลนที่อยู่อาศัยหรือมีที่อยู่อาศัยไม่เหมาะสมเป็นปัญหาที่สำคัญของผู้คนทั่วโลก UN-Habitat หรือ ‘โครงการตั้งถิ่นฐานมนุษย์แห่งสหประชาชาติ’
จากความไม่มั่นคงสู่ชุมชนต้นแบบ....บ้านมั่นคงเจริญชัยนิมิตใหม่
เรื่องราวของ ชุมชนเจริญชัยนิมิตใหม่ เขตจตุจักร กรุงเทพฯ เป็นบทพิสูจน์ที่ว่า การรวมพลังและหัวใจของ "คนในชุมชน" พวกเขาพลิกจากอดีตชุมชนแออัดริมทางรถไฟที่มีอายุเก่าแก่กว่า 50 ปี
ชุมชนสวนพลู จากสลัม สู่บ้านมั่นคงโมเดล ใจกลางกรุงเทพฯ
ในอดีต ชุมชนสวนพลูเป็นพื้นที่แออัดใจกลางเมืองที่ประสบปัญหามากมาย ทั้งการอยู่อาศัยอย่างไม่มั่นคงบนที่ดินกรมธนารักษ์, ปัญหาอาชญากรรม, และเศรษฐกิจที่เปราะบาง
หินเหล็กไฟ “ชุมชนผู้ไม่ยอมแพ้"
คำกล่าวที่ว่า "ไม่มีอะไรที่ได้มาง่าย ๆ และไม่มีอะไรที่เป็นไปไม่ได้" ดูจะตรงกับเรื่องราวของ "ชุมชนหินเหล็กไฟ" มากที่สุด ที่ซึ่งอดีตผู้บุกรุกที่ดินรถไฟริมทางรถไฟหัวหิน
อยู่เจริญสุขชุมแพ พลังของคนจนเมือง สู่ความมั่นคงที่ไม่เคยยอมแพ้
สำหรับคนจนเมือง การมีธุรกิจเป็นของตนเองอาจเป็นได้เพียงความฝัน เพราะในแต่ละวันยังต้องดิ้นรนเพื่อปากท้อง แต่เรามีความคิดเดียวว่า จะทำอย่างไรให้มีกิจกรรมที่ต่อเนื่องและยั่งยืนร่วมกัน จนกลายเป็นคำว่า บ้านของเรา เป็นมากกว่าคำว่าบ้าน จากความคิดดังกล่าว นำไปสู่การริเริ่มธุรกิจน้ำดื่มชุมชนในปี 2557 อันเป็นหมุดหมายสำคัญของการสร้างเศรษฐกิจฐานรากที่คนจนเมืองทุกครัวเรือนมีส่วนร่วม
“นาจำปา” ก่อร่างสร้างบ้าน สู่ชีวิตใหม่บนที่ดิน ส.ป.ก.
ตำบลนาจำปา อำเภอดอนจาน จังหวัดกาฬสินธุ์ ในอดีตคือพื้นที่ป่ายูคาลิปตัส พื้นดินทรายเสื่อมคุณภาพ แห้งแล้ง และเต็มไปด้วยปลวก ชาวบ้านที่นี่ส่วนใหญ่เป็นแรงงานรับจ้างทั่วไป