ดันทุรังเปิดกาสิโน เสี่ยงสร้างนรกบนดิน ตามรอย ประเทศตุรกี

การวาดฝันของนักการเมืองในประเทศที่มีการคอร์รัปชันระดับวิกฤติดังเช่นตุรกี ว่าจะมีกาสิโนเลื่องชื่อระดับโลกเช่น Monte Carlo แต่สุดท้ายกาสิโนถูกกฎหมายทำให้แผ่นดินลุกเป็นไฟ น่าจะเป็นบทเรียนที่ดีสำหรับประเทศกำลังพัฒนาอื่น ๆ รวมถึงประเทศไทยว่า ประเทศตนมีนักการเมือง ข้าราชการ และผู้บังคับใช้กฎหมาย ที่ทุจริตคอร์รัปชันหรือไม่ เพราะในกรณีดังกล่าว การมีกาสิโนถูกกฎหมายก็จะเป็นสวรรค์ของขบวนการมาเฟีย แต่คือนรกบนดินของคนไทยทั้งชาติ

ระหว่างที่กำลังรอความชัดเจนว่า กระทรวงการคลัง จะเสนอ”ร่างพรบ.การประกอบธุรกิจสถานบันเทิงครบวงจร พ.ศ...” เข้าสู่การพิจารณาของที่ประชุมคณะรัฐมนตรี เป็นรอบที่สองเมื่อใด หลังกระทวงการคลังได้รับร่าง พรบ.ฯดังกล่าว ฉบับล่าสุดจากสำนักงานคณะกรมการกฤษฎีกาฯ ที่ส่งให้เมื่อปลายเดือนก.พ.ที่ผ่านมาฯ

ท่ามกลางกระแสคัดค้านจากประชาชนหลายภาคส่วน ที่ไม่ต้องการให้มีการออกกฎหมายดังกล่าว เพราะมองว่าหากมีการเปิดกาสิโนในประเทศไทย จะนำมาซึ่งปัญหามากมาก 

“รศ.ดร.ชิดตะวัน ชนะกุล อาจารย์คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ นักวิชาการที่ติดตามนโยบายสาธารณะของรัฐบาลที่ต้องการผลักดันให้มีการเปิด”กาสิโน”ในประเทศไทยผ่านการออก”ร่างพรบ.การประกอบธุรกิจสถานบันเทิงครบวงจร”แสดงความเห็นเชิงวิชาการอีกครั้งถึงนโยบายดังกล่าวของรัฐบาล

-นายกแพทองธาร ชินวัตร อ้างไม่ได้มุ่งกาสิโน เพราะมีแค่ 10% ไม่ใช่เป้าหลักกระตุ้นเศรษฐกิจ เป็นเรื่องใหม่ คนจึงยังไม่เข้าใจ จึงอยากสอบถามอาจารย์ว่า ถ้าจะมีส่วนบ่อนกาสิโนแค่เล็กน้อย แล้วทำไมรัฐบาลจึงต้องดึงดันให้มีบ่อนกาสิโน ทั้ง ๆ ที่ภาคส่วนต่าง ๆ ของสังคมต่างติงเตือนถึงผลกระทบต่อสังคมและเศรษฐกิจในมิติต่าง ๆ  นอกจากนี้ ได้มีการแก้ไขบันทึกหลักการและเหตุผลล่าสุดของร่างพรบ.ธุรกิจสถานบันเทิงครบวงจรที่กำลังจะเข้าครม. ว่า “....เพื่อดึงดูดนักท่องเที่ยวโดยประกอบด้วยสถานบันเทิงครบวงจรที่มีกาสิโน..." จากร่างพรบ.เดิมที่ไม่ปรากฏคำว่า “กาสิโน”  นั่นหมายความว่า  เอกชนรายใดที่จะทำธุรกิจสถานบันเทิงครบวงจรจะต้องมีองค์ประกอบ "กาสิโน" รวมอยู่ด้วยเสมอ

รศ.ดร.ชิดตะวัน-หากไม่มีบ่อนกาสิโน เจ้าของ entertainment complex จะไม่สามารถทำกำไรได้อย่างมั่นคง เนื่องจากการเข้าพัก รับประทานอาหารในโรงแรม หรือซื้อของใน shopping mall เป็นเรื่องที่ขึ้นอยู่กับสภาพเศรษฐกิจในแต่ละช่วง จึงไม่ใช่รายได้ที่แน่นอนของธุรกิจ แต่การมีบ่อนกาสิโน ไม่ว่าจะขนาดเล็กหรือใหญ่ จะทำให้ผู้ประกอบการมีรายได้ที่สูงอย่างต่อเนื่อง เพราะการเล่นพนันในบ่อนทำให้คนเกิดการเสพติด เมื่อเสพติดแล้วแม้ไม่มีเงิน ก็ต้องทำทุกวิถีทางเพื่อหาเงินมาเล่นการพนันในบ่อนต่อไป

สำหรับประเด็นที่นายกรัฐมนตรีให้สัมภาษณ์ว่า เรื่อง entertainment complex เป็นเรื่องใหม่ คนไทยจึงไม่เข้าใจว่าไม่ได้มีแค่บ่อน แต่มีองค์ประกอบอื่น ๆ ด้วย ก็มองว่าเรื่องบ่อนกาสิโนใน entertainment complex น่าจะเป็นเรื่องใหม่สำหรับนายกรัฐมนตรี แต่หากเป็นคนไทยทั่วไป คงพอมีความรู้อยู่บ้างว่า entertainment complex ในรูปแบบที่นายกรัฐมนตรีกำลังผลักดัน หาใช่เรื่องใหม่ แต่มีมายาวนานในหลายประเทศ อาทิ สหรัฐอเมริกา สิงคโปร์ มาเก๊า ฟิลิปปินส์ แม้อาจใช้ชื่อเรียกแตกต่างกันไป เช่น  Integrated Resort (IR) เป็นต้น  ซึ่งไม่ว่าจะเป็น entertainment complex หรือ IR  ก็มีองค์ประกอบเหมือนกันทั้งสิ้น กล่าวคือ ประกอบด้วยส่วนที่ไม่ใช่การพนัน เช่น โรงแรม ห้องอาหาร สวนน้ำ สถานบันเทิง สปา ร้านค้าปลีก และส่วนที่ขาดไม่ได้ คือ บ่อนกาสิโน

แม้ว่าบ่อนกาสิโนอาจจะมีขนาดไม่ใหญ่เมื่อเทียบกับขนาดของ IR แต่กลับทำรายได้เป็นสัดส่วนสูงมากกว่า 85% ของรายได้รวม  ศูนย์วิจัยเรื่องภาษีประเทศฟิลิปปินส์รายงานว่า ในปี 2018 อุตสาหกรรม IR ทำรายได้รวม 138.49 พันล้านเปโซ แบ่งเป็นรายได้จากบ่อนกาสิโนมากถึง 121.22 พันล้านเปโซ คิดเป็นประมาณ 88% ของรายได้รวม ในขณะที่รายได้จากส่วนที่ไม่ใช่บ่อน ซึ่งประกอบด้วยโรงแรมระดับห้าดาว ร้านอาหาร สวนน้ำ shopping mall ฯลฯ มีรายได้รวมกันแค่ 19.01 พันล้านเปโซ คิดเป็น 12% เท่านั้น

สอดคล้องกับการให้สัมภาษณ์ของประธานบอร์ด PAGCOR ซึ่งเป็นรัฐวิสาหกิจที่ดูแลอุตสาหกรรมกาสิโนถูกกฎหมายในฟิลิปปินส์ที่ระบุว่า ผลประกอบการที่แข็งแกร่งของอุตสาหกรรมกาสิโนถูกกฎหมาย มาจากผีพนันชาวฟิลิปปินส์ ดังนั้น รายได้ของ IR จากองค์ประกอบอื่นที่มิใช่กาสิโน จึงเป็นสัดส่วนที่น้อยมาก เพราะคนฟิลิปปินส์ที่เข้าเล่นในบ่อนกาสิโนไม่จำเป็นต้องนอนโรงแรมใน IR แต่อย่างใด

ความสำเร็จของอุตสาหกรรม IR ซึ่งมาจากการที่ชาวฟิลิปปินส์จำนวนมากติดการพนัน จึงทำลายเศรษฐกิจของประเทศฟิลิปปินส์จนไม่สามารถแก้ไขได้

แม้มีบทเรียนที่บอบช้ำของประเทศอื่น จากการอนุญาตให้มีธุรกิจกาสิโนในขณะที่ยังไม่มีความพร้อม จนทรัพยากรมนุษย์ถูกทำลาย สังคมและเศรษฐกิจย่อยยับ และมีการทักท้วงจากผู้มีความรู้และประสบการณ์ อีกทั้งประธานาธิบดีสี จิ้นผิง ซึ่งเป็นผู้นำที่สามารถบริหารประเทศให้เจริญรุดหน้าอย่างก้าวกระโดด โดยมิได้อาศัยรายได้จากบ่อนกาสิโนหรือพนันออนไลน์ถูกกฎหมายก็ได้มีการติงเตือน แต่รัฐบาลไทยก็ยังดึงดันที่จะเสนอกฎหมายเพื่อมอมเมาประชาชนด้วยบ่อนกาสิโนและพนันออนไลน์ เช่นนี้แล้ว จะถือว่ารัฐบาลมีเจตนาทำลายความมั่นคงของชาติหรือไม่

เมื่อถามถึงกรณีนายจุลพันธ์ อมรวิวัฒน์ รมช.คลังระบุว่า หลักคิดของรัฐบาลคือแก้ปัญหาการพนันผิดกฎหมาย และนำคนไทยที่ไปเล่นกาสิโนต่างแดนกลับมาเล่นในไทย มาตราที่คณะกรรมการกฤษฎีการ่างมาให้คนไทยต้องมี 50 ล้านบาทจึงจะเข้ากาสิโนได้ จึงน่าจะไม่ผ่านครม. นั้น ก่อนหน้านี้เคยให้สัมภาษณ์ว่า กาสิโนในประเทศไทยจะสามารถทำกำไรมหาศาลได้ ก็ต้องอาศัยคนไทยจำนวนมากเข้าไปเล่น อยากให้ช่วยอธิบายให้ชัดๆ เพื่อให้เกิดความเข้าใจ?

รศ.ดร.ชิดตะวัน-ตามหลักการ Demand และ Supply เนื่องจากปัจจุบันอุตสาหกรรมกาสิโนในเอเชียมีการแข่งขันที่สูง และประเทศต่าง ๆ ในภูมิภาคอาเซียนก็มีการให้บริการกาสิโนอย่างแพร่หลาย การที่ธุรกิจกาสิโนที่มีจำนวนมากในประเทศไทย (ตามนโยบายของรัฐบาลที่ต้องการเปิดบ่อนกาสิโนในหลายจังหวัด ครอบคลุมทุกภูมิภาคของประเทศ) จะสามารถทำกำไรได้อย่างต่อเนื่อง ก็ต้องมาจากผีพนันชาวไทย ดังเช่นกรณีประเทศฟิลิปปินส์ ซึ่งปัจจุบันมีกาสิโนประมาณ 50 แห่งทั่วประเทศพบว่า คนฟิลิปปินส์คือฐานลูกค้าที่ใหญ่ที่สุด ซึ่งทำให้อุตสาหกรรมกาสิโนมีรายได้ที่มั่นคง กล่าวคือ ตราบใดที่คนฟิลิปปินส์จำนวนมากยังเข้าเล่นในบ่อนอยู่ ธุรกิจกาสิโนก็ยังสามารถทำกำไรได้ตลอดไป แม้ว่าอาจมีสถานการณ์ที่ทำให้นักท่องเที่ยวต่างชาติเข้ามาน้อยลงก็ตาม

แปลความสำหรับกรณีประเทศไทยได้ว่า ยิ่งคนไทยกลายเป็นผีพนันเพิ่มมากขึ้นเท่าใด เจ้าของกาสิโนก็จะมีรายได้เพิ่มมากขึ้นเท่านั้น อย่างไรก็ดี พึงระวังว่า รัฐจะมีรายได้เพิ่มขึ้นเพียงน้อยนิด แม้ว่าอุตสาหกรรมกาสิโนจะมีกำไรมหาศาล เนื่องจากข้อเท็จจริงปรากฏว่า รัฐบาลประเทศกำลังพัฒนา รวมทั้งประเทศไทย มักมีผลประโยชน์ทับซ้อนในการออกนโยบายเพื่อเอื้อประโยชน์แก่กลุ่มทุน

การที่รัฐบาลผลักดันร่างกฎหมายที่จะทำให้ประเทศไทยมีบ่อนกาสิโนในทุกพื้นที่ ไม่เว้นแม้แต่ในกรุงเทพมหานคร ซึ่งเป็นเมืองหลวง โดยไม่มีตัวบทกฎหมายที่จะป้องกันหรือจำกัดไม่ให้คนไทยส่วนใหญ่เข้าถึงกาสิโน เป็นเรื่องที่ต่างจากประเทศเพื่อนบ้าน เช่น ลาว ที่กาสิโนถูกจำกัดอยู่ในพื้นที่ซึ่งเป็นเขตชายแดน เพราะต้องการหารายได้จากผีพนันต่างชาติเท่านั้น เช่นเดียวกับกรณีของประเทศกัมพูชา เพื่อป้องกันไม่ให้คนในประเทศติดการพนัน จนทำให้คุณภาพประชากรแย่ลงไปกว่าเดิม กฎหมายได้บัญญัติห้ามไม่ให้คนกัมพูชาเข้าบ่อนกาสิโน จะเห็นได้ว่า แม้คนไทยบางส่วนจะดูแคลนว่า ประเทศเหล่านี้ด้อยกว่าประเทศไทย แต่รัฐบาลของลาวและกัมพูชา ก็ยังมีมโนสำนึกห่วงใยประเทศชาติและประชาชน ด้วยการวางกฎเกณฑ์ไม่ให้การพนันมอมเมาคนในชาติ

ทั้งหมดนี้แตกต่างจากเป้าหมายของนายกรัฐมนตรีและรัฐบาลชุดนี้ที่ระบุว่า จะให้คนไทยที่ต้องการเล่นพนัน สามารถเข้าเล่นในบ่อนได้อย่างถูกกฎหมาย โดยไม่เคยหาวิธีการให้ประชาชนในประเทศหลุดพ้นจากการเป็นผีพนัน ที่ผู้ใดเสพติดแล้วเหมือนตายทั้งเป็น

ถามต่อไปว่า ถ้าครม.ไม่ตีตกมาตราเรื่องคนไทยต้องมี 50 ล้านบาทจึงจะเข้ากาสิโนได้ อาจารย์ชิดตะวัน โอเคหรือไม่ เช่นใด?

รศ.ดร.ชิดตะวัน-ปัจจุบันประเทศไทยยังไม่มีความพร้อมที่จะมีกาสิโนถูกกฎหมาย เนื่องจากการอนุญาตให้มีบ่อนกาสิโนส่งผลเสียต่อสังคมและเศรษฐกิจอย่างรุนแรง ดังนั้น การนำกาสิโนเป็นกิจกรรมถูกกฎหมาย ต้องมีการควบคุมโดยรัฐอย่างเข้มงวด หากทว่า เมื่อพิจารณาบริบทของประเทศไทยในปัจจุบัน พบว่า มีการทุจริตคอร์รัปชันในระดับวิกฤติ จนทำให้การบังคับใช้กฎหมายไม่มีประสิทธิภาพ ในสถานการณ์เช่นนี้ การมีกาสิโนถูกกฎหมายจะกลายเป็นกิจกรรมที่เสรี ไร้การควบคุม จนนำมาซึ่งหายนะของประเทศ ดังเช่นกรณีตุรกี หนึ่งในประเทศที่มีบริบททางสังคมและเศรษฐกิจคล้ายคลึงกับประเทศไทย

ในปี 2533 ประธานาธิบดี Turgut Özal มีแนวคิดจะสร้างกาสิโนที่มีชื่อเสียงระดับโลกอย่าง Monte Carlo เพื่อดึงดูดนักท่องเที่ยว การตรากฎหมายเพื่ออนุญาตให้มีกาสิโน ส่งผลให้ธุรกิจนี้ขยายตัวอย่างรวดเร็ว อย่างไรก็ดี ตุรกีเป็นประเทศที่มีการคอร์รัปชันในระดับรุนแรงตลอดมา จากการสำรวจโดยองค์กรเพื่อความโปร่งใสนานาชาติ ปี 2567 พบว่า ในขณะที่เดนมาร์กและสิงคโปร์มีการคอร์รัปชันต่ำที่สุดในโลกลำดับที่ 1 และ 3 (ได้คะแนน 90 และ 84 ตามลำดับ โดยคะแนนที่สูง หมายถึงการคอร์รัปชันที่ต่ำ) ตุรกีและไทยถูกจัดอยู่ในลำดับที่ 107 ได้คะแนนที่ 34 เท่ากัน 

การที่กลไกของรัฐไม่สามารถบังคับใช้กฎหมายได้อย่างมีประสิทธิภาพ ทำให้ธุรกิจกาสิโนถูกกฎหมายในประเทศตุรกี เป็นสถานที่ซ่องสุมโดยมีกฎหมายรองรับของกลุ่มทุน นักการเมือง ข้าราชการ ตำรวจ ทหาร เกิดเป็นขบวนการมาเฟีย และแหล่งฟอกเงินดำ ซึ่งบุคคลที่ทำธุรกิจผิดกฎหมาย รวมถึงนักการเมืองและเจ้าหน้าที่รัฐที่คอร์รัปชัน มีความชอบธรรมที่จะเข้าไป เพื่อเปลี่ยนเงินเลวให้เป็นเงินดีได้โดยง่าย

นอกจากนี้ การตรากฎหมายอนุญาตให้มีกาสิโนในประเทศ ทำให้มีการแพร่หลายของ slot machines ในบาร์และร้านอาหารทั่วประเทศอย่างผิดกฎหมาย โดยรัฐบาลไม่สามารถควบคุมได้ คนตุรกีส่วนใหญ่จึงติดการพนัน ปรากฏข่าวการฆ่าตัวตาย การปล้นจี้ชิงทรัพย์ และคนตุรกีถูกสังหารโดยมาเฟียด้วยมูลเหตุจากการพนันกาสิโนอย่างต่อเนื่อง เป็นเหตุให้รัฐบาลต้องแก้ไขกฎระเบียบเพื่อให้การดำเนินธุรกิจกาสิโนมีความเข้มงวดมากขึ้น เช่น การจำกัดเวลาให้บริการของบ่อนกาสิโน และการออกคำสั่งให้ธุรกิจกาสิโนจ่ายเงินรางวัลด้วยเช็ค

 อย่างไรก็ดี รัฐบาลไม่สามารถทำให้การกระทำความผิดทางอาญาที่เกี่ยวข้องกับธุรกิจกาสิโนลดลงได้เลย เพราะบ่อนกาสิโนถูกกฎหมายถูกควบคุมโดยขบวนการมาเฟีย ที่มีความเกี่ยวข้องโดยตรงกับทหาร ตำรวจ นักการเมือง ตลอดจนเจ้าหน้าที่รัฐ

เหตุการณ์สังหารหนึ่งในเจ้าพ่อธุรกิจกาสิโน ประกอบกับปัญหาความยากจน ครอบครัวที่ล่มสลาย และอาชญากรรมในระดับวิกฤติ และเหตุผลทางศาสนา ทำให้ชาวตุรกีจำนวนมากได้ออกมาแสดงจุดยืนต่อต้านการมีกาสิโนในประเทศ จนในที่สุดรัฐสภาได้ออกกฎหมายเพื่อปิดกาสิโนในปี 2539 (Casino Ban Act of 1996) เพียง 6 ปี หลังจากรัฐสภาได้มีการอนุมัติให้มีกาสิโนถูกกฎหมายเท่านั้น แม้ว่าประธานาธิบดี Suleyman Demirel ผู้นำประเทศในขณะนั้นจะใช้อำนาจ VETO ไม่เห็นด้วย โดยอ้างว่า อุตสาหกรรมกาสิโนสร้างรายได้และก่อให้เกิดการจ้างงานในประเทศ แต่ท้ายที่สุดก็มิอาจสู้พลังของประชาชนและสมาชิกรัฐสภาที่มีสำนึกต่อแผ่นดินเกิดได้

ภายหลังกาสิโนถูกปิดโดยสิ้นเชิงในปี 2541 กระทรวงการคลังตรวจสอบแล้วพบว่า มหาเศรษฐีซึ่งเป็นเจ้าของกาสิโนมากกว่า 20 แห่ง ได้ยักยอกเงินเกือบ 700 ล้านดอลลาร์สหรัฐไปไว้ที่ธนาคารของประเทศสวิตเซอร์แลนด์ โดยนักธุรกิจรายนี้ได้หลบหนีออกนอกประเทศ แต่ต่อมารัฐบาลได้ออกกฎหมายนิรโทษกรรมด้านภาษี ทำให้มหาเศรษฐีหนีคดีคนนี้เดินทางกลับประเทศตุรกี

การวาดฝันของนักการเมืองในประเทศที่มีการคอร์รัปชันระดับวิกฤติดังเช่นตุรกี ว่าจะมีกาสิโนเลื่องชื่อระดับโลกเช่น Monte Carlo แต่สุดท้ายกาสิโนถูกกฎหมายทำให้แผ่นดินลุกเป็นไฟ น่าจะเป็นบทเรียนที่ดีสำหรับประเทศกำลังพัฒนาอื่น ๆ รวมถึงประเทศไทยว่า ประเทศตนมีนักการเมือง ข้าราชการ และผู้บังคับใช้กฎหมาย ที่ทุจริตคอร์รัปชันหรือไม่ เพราะในกรณีดังกล่าว การมีกาสิโนถูกกฎหมายก็จะเป็นสวรรค์ของขบวนการมาเฟีย แต่คือนรกบนดินของคนไทยทั้งชาติ

“ยังมีความเชื่อมั่นว่า คนไทยที่รักและปรารถนาดีต่อแผ่นดินเกิดจะร่วมกันต่อต้าน ไม่ปล่อยให้รัฐบาลชุดนี้ทำให้แผ่นดินไทยกลายเป็นดินแดนมิคสัญญีดังเช่นที่เคยเกิดขึ้นในประเทศตุรกี”