“คลองเปรมประชากร…บ้านสวย น้ำใส” ด้วยน้ำพระทัยจากในหลวง ร.10

คลองเปรมประชากร…บ้านสวย น้ำใส” ด้วยน้ำพระทัยจากในหลวง ร.10

คลองเปรมประชากรเป็นหนึ่งในคลองสำคัญของกรุงเทพมหานครที่มีประวัติศาสตร์ยาวนานและมีบทบาทสำคัญในการพัฒนาชุมชนและเศรษฐกิจของเมือง เคยเป็นเส้นทางคมนาคมสำคัญในอดีต ที่มีความยาวกว่า 50 กิโลเมตร เชื่อมต่อกับคลองผดุงกรุงเกษมและผ่านพื้นที่สำคัญหลายแห่ง เช่น หลักสี่ ดอนเมือง รังสิต ปทุมธานี และบางปะอิน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา คลองนี้ได้ประสบปัญหามากมาย เช่น น้ำเสีย ขยะมูลฝอย และการบุกรุกพื้นที่ ทำให้คลองเสื่อมโทรมลงอย่างมาก  ในขณะเดียวกัน เมืองก็ได้ขยายตัวอย่างรวดเร็ว ที่ดินมีมูลค่าเพิ่มขึ้น ทำให้มีผู้คนมาบุกเบิกและจับจองพื้นที่ริมสองฝั่งคลองเพื่อสร้างบ้านเรือนหนาแน่น โดยเฉพาะในย่านหลักสี่ ดอนเมือง รังสิต และปทุมธานี ผู้คนที่มาทีหลังหรือครอบครัวที่ขยายตัวก็ยังคงปลูกบ้านลงไปในคลอง ทำให้เกิดชุมชนต่าง ๆ รวมกว่า 38 ชุมชน มีจำนวนครอบครัวมากกว่า 6,000 ครอบครัว

สภาพคลองเปรมประชากรก่อนได้รับการปรับปรุง

ปัจจุบันสภาพคลองเปรมประชากรกลับเปลี่ยนแปลงไปอย่างมาก กลายเป็นท่อน้ำทิ้งขนาดใหญ่ที่น้ำเน่าเสีย บ้านเรือนและสิ่งปลูกสร้างรุกล้ำคูคลอง ทำให้คลองคับแคบและตื้นเขิน อีกทั้งยังเต็มไปด้วยขยะลอยฟ่อง ซึ่งส่งผลกระทบต่อการระบายน้ำ โดยเฉพาะในช่วงน้ำท่วมใหญ่ปี 2554 ที่คลองไม่สามารถรองรับปริมาณน้ำได้อย่างมีประสิทธิภาพ ทำให้เกิดปัญหาน้ำท่วมในหลายพื้นที่

การฟื้นฟูคลองเปรมประชากรจึงเป็นเรื่องที่ควรให้ความสำคัญ ไม่เพียงแต่เพื่อปรับปรุงการระบายน้ำ แต่ยังเพื่อคืนความสวยงามและความสมบูรณ์ของระบบนิเวศในพื้นที่นี้ การลดขยะ ปรับปรุงโครงสร้างคูคลอง และควบคุมจัดระเบียบการรุกล้ำลำคลอง พร้อมกับการพัฒนาที่อยู่อาศัยของชาวชุมชนริมคลองเปรมประชากร ซึ่งเป็นสิ่งที่จำเป็นต้องทำอย่างเร่งด่วน รวมถึงการให้ความรู้และสร้างความตระหนักรู้แก่ประชาชนเกี่ยวกับการรักษาความสะอาดและการอนุรักษ์คลอง เพื่อให้คลองเปรมประชากรกลับมา สู่คลองสวย น้ำใส เป็นแหล่งน้ำที่มีคุณค่าและมีประโยชน์ต่อสังคมอีกครั้ง

คลองเปรมประชากรในรัชสมัย ร.5

ประวัติศาสตร์คลองเปรมประชากร

คลองเปรมประชากรเป็นคลองสายแรกที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 มีพระราชดำริให้ขุดขึ้นในปี พ.ศ. 2413 เพื่อเป็นคลองลัดเชื่อมแม่น้ำเจ้าพระยาเข้าด้วยกัน โดยการขุดคลองนี้มีจุดประสงค์เพื่อย่นระยะทางระหว่างกรุงเทพฯ กับกรุงเก่า (อยุธยา) การขุดคลองนี้ไม่เพียงแต่ช่วยย่นระยะทางการเดินทาง ยังส่งเสริมการพัฒนาพื้นที่และเศรษฐกิจในบริเวณนั้นอย่างมากมาย 

การขุดคลองเปรมประชากรในครั้งนั้นถือเป็นโครงการที่ยิ่งใหญ่และสำคัญในประวัติศาสตร์ไทย คลองเปรมฯ ถูกขุดขึ้นเพื่อเชื่อมต่อระหว่างคลองผดุงกรุงเกษมในกรุงเทพฯไปยังพระนครศรีอยุธยา ซึ่งเป็นเมืองสำคัญในสมัยนั้น การปักหมุดหมายริมคลองในระยะทางทุกๆ 100 เส้น หรือประมาณ 4 กิโลเมตร ทำให้การเดินทางและการค้าขายสะดวกขึ้นมาก  ในขณะนั้นได้มีการปักหมุดหมายรวมทั้งหมด 13 หลักเพื่อบอกระยะทาง แต่เมื่อเวลาผ่านไป หมุดหมายเหล่านี้ได้หายไปจนหมด เหลือเพียงชื่อที่ยังคงอยู่ในปัจจุบัน เช่น หลักสี่ในกรุงเทพฯ และหลักหกในรังสิต ซึ่งเป็นที่รู้จักกันดี ชื่อเหล่านี้ยังคงถูกใช้เป็นจุดอ้างอิงและเป็นเครื่องเตือนใจถึงประวัติศาสตร์ที่สำคัญของการขุดคลองเปรมประชากร   แต่เมื่อเวลาผ่านไป ความสำคัญของคลองนี้ก็ลดลง เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจและสังคม การใช้รถยนต์และถนนสัญจรกลายเป็นวิธีการเดินทางหลักที่สะดวกและรวดเร็วกว่าการใช้คลอง

โครงการจิตอาสาพัฒนาคลองเปรมประชากร

โครงการจิตอาสาพัฒนาคลองเปรมประชากร

โครงการฟื้นฟูคลองเปรมประชากรถือเป็นน้ำพระทัยจากในหลวง พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 10 ที่ทรงห่วงใยถึงความเสื่อมโทรมของคลองที่มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์และชุมชนริมคลอง พระองค์จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ดำเนินโครงการพัฒนาคลองเปรมประชากรทั้งระบบตั้งแต่เดือนพฤศจิกายน 2560 ซึ่งโครงการนี้เป็นความร่วมมือระหว่างหน่วยราชการในพระองค์ ภาครัฐ และเอกชน มีกิจกรรมต่างๆ เช่น การเก็บขยะ ขุดลอกคลอง ปรับสภาพน้ำ และพัฒนาคุณภาพชีวิตของชุมชนริมคลองอย่างต่อเนื่อง

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชการที่ 10 ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้มีโครงการต่าง ๆ เพื่อปรับปรุงสภาพคลองเปรมประชากรให้กลับมาเป็นแหล่งน้ำที่สะอาดและมีประสิทธิภาพในการใช้งานอีกครั้ง โครงการเหล่านี้รวมถึงการกำจัดขยะ การปรับปรุงระบบการระบายน้ำ และการสร้างพื้นที่สีเขียวรอบคลอง เพื่อให้ประชาชนสามารถใช้งานและเพลิดเพลินกับธรรมชาติได้

ในหลวงรัชกาลที่ 10 ทรงมีพระราชดำริในการฟื้นฟูและพัฒนาคลองเปรมประชากรให้กลับมามีสภาพที่ดี เหมาะสมสำหรับการใช้ชีวิตและการเกษตรของประชาชน พระองค์ทรงสนับสนุนการดำเนินโครงการหลากหลายที่เกี่ยวข้องกับการทำความสะอาดและการปรับปรุงคลอง เช่น การสร้างระบบบำบัดน้ำเสีย การส่งเสริมการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม และการให้ความรู้แก่ประชาชนเรื่องการจัดการขยะ

การฟื้นฟูคลองเปรมประชากรไม่เพียงแต่จะช่วยปรับปรุงสภาพแวดล้อมและคุณภาพน้ำเท่านั้น แต่ยังเป็นการเสริมสร้างความรู้สึกของชุมชนในการร่วมมือกันรักษาความสะอาดและความเป็นระเบียบ นอกจากนี้ยังเป็นการแสดงให้เห็นถึงน้ำพระทัยและความห่วงใยของในหลวงต่อประชาชนทุกคนในประเทศ ซึ่งเป็นแรงบันดาลใจให้ประชาชนร่วมมือในการรักษาคูคลองและสิ่งแวดล้อมเพื่อความยั่งยืนในอนาคต

โครงการ "จิตอาสาพัฒนาด้านการคุณภาพชีวิต"

โครงการ "จิตอาสาพัฒนาด้านการคุณภาพชีวิต" ที่กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ได้จัดทำขึ้น ที่คลองเปรมประชากร  เป็นส่วนหนึ่งของการเฉลิมพระเกียรติและถวายพระพรเนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษาพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ในวันที่ 28 กรกฎาคม 2567 โครงการนี้มุ่งเน้นการพัฒนาคุณภาพชีวิตของชุมชนโดยรวม และเสริมสร้างความสามัคคีในสังคมผ่านกิจกรรมจิตอาสา

กิจกรรมที่จัดขึ้นในโครงการนี้มีหลากหลายและครอบคลุมถึงการปรับภูมิทัศน์รอบบริเวณชุมชน เช่น การปลูกต้นไม้ การทำความสะอาดพื้นที่สาธารณะ และการจัดระเบียบพื้นที่เพื่อให้เกิดความสวยงามและเป็นระเบียบเรียบร้อย นอกจากนี้ ยังมีกิจกรรมการเก็บขยะในคลองเปรมประชากร ซึ่งเป็นการช่วยลดปัญหามลพิษทางน้ำ และส่งเสริมการใช้ชีวิตที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม

โครงการนี้ยังมีการสำรวจและให้ความช่วยเหลือกลุ่มคนเปราะบางในชุมชน เช่น คนชรา ผู้พิการ และผู้ที่ต้องการความช่วยเหลืออย่างเร่งด่วน เพื่อให้ได้รับการดูแลและสนับสนุนอย่างเหมาะสม การดำเนินงานในครั้งนี้ไม่เพียงแต่สร้างประโยชน์ให้กับชุมชนในด้านความสะอาดและความเป็นระเบียบเรียบร้อย แต่ยังส่งเสริมความร่วมมือและความสามัคคีในสังคม เรียกได้ว่าเป็นโครงการที่มีคุณค่าและเป็นการแสดงถึงความรักและความห่วงใยต่อประชาชนอย่างแท้จริง

การดำเนินงานดังกล่าวไม่เพียงแต่ช่วยฟื้นฟูคลองเปรมประชากรให้กลับมาใสสะอาดและมีคุณภาพน้ำที่ดีขึ้นเท่านั้น แต่ยังมีส่วนช่วยในการสร้างความตระหนักรู้และการมีส่วนร่วมของประชาชนในการดูแลรักษาคลองอีกด้วย โครงการจิตอาสาพัฒนาคลองเปรมประชากรนี้เป็นอีกหนึ่งตัวอย่างของความร่วมมือที่มุ่งหวังให้เกิดการพัฒนาอย่างยั่งยืน และเป็นการแสดงออกถึงน้ำพระทัยของในหลวงที่มีต่อประชาชนและสิ่งแวดล้อมของประเทศ

การบูรณะคลองเปรมประชากรไม่เพียงแต่เป็นการแก้ไขปัญหามลพิษน้ำเท่านั้น แต่ยังเป็นการสร้างสรรค์พื้นที่สีเขียวและส่งเสริมการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติในระยะยาว กิจกรรมจิตอาสาที่จัดขึ้นเป็นการรวมตัวของประชาชนจากหลากหลายภาคส่วน ทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน และประชาชนทั่วไป ที่มาร่วมมือกันทำความสะอาดและปรับปรุงภูมิทัศน์ของคลอง นอกจากนี้ยังมีการให้ความรู้และส่งเสริมการใช้ทรัพยากรน้ำอย่างรู้คุณค่า ซึ่งเป็นการสร้างความตระหนักและจิตสำนึกที่ดีต่อสิ่งแวดล้อม

การดำเนินงานดังกล่าวถือเป็นตัวอย่างที่ดีของการบูรณาการความร่วมมือระหว่างภาครัฐและประชาชนในการแก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อมและพัฒนาคุณภาพชีวิตของชุมชน การมีส่วนร่วมของประชาชนในการดูแลรักษาคลองเปรมประชากรเป็นการแสดงออกถึงความรักและห่วงใยต่อสิ่งแวดล้อม และเป็นการสร้างการมีส่วนร่วมในสังคมที่ยั่งยืนต่อไปในอนาคต

แผนแม่บทการพัฒนาคลองเปรมประชากร

แผนแม่บทการพัฒนาคลองเปรมประชากร

โครงการจิตอาสาพัฒนาคลองเปรมประชากรตามแนวพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 10 เป็นโครงการที่มีความสำคัญและทรงคุณค่าอย่างยิ่งในการพัฒนาระบบระบายน้ำและการบำบัดน้ำเสียในพื้นที่คลองเปรมประชากร โครงการนี้ถือเป็นการสานต่อความมุ่งมั่นในการแก้ไขปัญหาน้ำท่วมและปรับปรุงคุณภาพชีวิตของประชาชนที่อาศัยอยู่ริมคลอง โดยมีการเริ่มดำเนินการตั้งแต่เดือนพฤศจิกายน พ.ศ.2560 และได้รับการสนับสนุนจากคณะรัฐมนตรีที่มีมติเห็นชอบแผนแม่บทโครงสร้างพื้นฐานระบบคลองและการพัฒนาชุมชนริมคลองในวันที่ 9 เมษายน พ.ศ.2562

แผนแม่บทดังกล่าวครอบคลุมระยะเวลา 9 ปี ตั้งแต่ พ.ศ.2562 ถึง พ.ศ.2570 โดยมีเป้าหมายในการพัฒนาคลองเปรมประชากรตลอดความยาว 50.8 กิโลเมตร โครงการนี้มุ่งเน้นในการเพิ่มประสิทธิภาพการระบายน้ำ เพื่อป้องกันน้ำท่วมและบำบัดน้ำเสียอย่างมีประสิทธิภาพ นอกจากนี้ยังมีการพัฒนาชุมชนริมคลองให้มีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น ทั้งนี้เพื่อลดความเสี่ยงในเรื่องของสุขภาพและความปลอดภัยของประชาชนที่อาศัยอยู่ในพื้นที่

นอกจากประโยชน์ทางด้านสิ่งแวดล้อม โครงการนี้ยังมีการส่งเสริมการมีส่วนร่วมของชุมชนและการทำงานร่วมกันระหว่างภาครัฐและภาคประชาชน การมีจิตอาสาทำให้เกิดความสามัคคีและความร่วมมือที่เข้มแข็ง ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้โครงการนี้สามารถดำเนินไปได้อย่างมีประสิทธิภาพ ด้านสิ่งแวดล้อมที่ดีขึ้นและคุณภาพชีวิตของประชาชนที่ดีขึ้น

แผนแม่บทการพัฒนาคลองเปรมประชากรเป็นโครงการสำคัญที่มุ่งเน้นการฟื้นฟูและพัฒนาคลองเปรมประชากร ซึ่งเป็นหนึ่งในคลองสำคัญของกรุงเทพมหานครและปริมณฑล โครงการนี้ถูกวางแผนเพื่อแก้ไขปัญหาน้ำเน่าเสีย การขยายตัวของสิ่งกีดขวางทางน้ำ และการรุกล้ำพื้นที่สาธารณะ โดยมีเป้าหมายเพื่อเสริมสร้างคุณภาพชีวิตของประชาชนที่อาศัยอยู่ริมคลอง และสนับสนุนการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม

แผนแม่บทประกอบด้วยหลายขั้นตอน เริ่มต้นจากการสำรวจและศึกษาสภาพพื้นที่ เพื่อวิเคราะห์ปัญหาที่แท้จริงและหาวิธีการแก้ไขที่เหมาะสม จากนั้นจะมีการดำเนินการปรับปรุงโครงสร้างพื้นฐาน เช่น การสร้างเขื่อนป้องกันน้ำท่วม การขุดลอกคลองเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการระบายน้ำ และการจัดการขยะและน้ำเสียอย่างมีประสิทธิภาพ นอกจากนี้ ยังมีการส่งเสริมการปลูกต้นไม้และสร้างพื้นที่สีเขียวริมคลอง เพื่อฟื้นฟูระบบนิเวศและสร้างสภาพแวดล้อมที่น่าอยู่

แผนแม่บทการพัฒนาคลองเปรมฯ ยังเน้นการมีส่วนร่วมของชุมชนและประชาชนในการดูแลรักษาคลอง มีการจัดกิจกรรมให้ความรู้และส่งเสริมการอนุรักษ์ทรัพยากรน้ำ เช่น การจัดอบรมและเวิร์กช็อปเกี่ยวกับการจัดการน้ำและการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม เพื่อให้ประชาชนมีความรู้และตระหนักถึงความสำคัญของคลองเปรมฯ และร่วมมือกันในการดูแลรักษาอย่างยั่งยืน โครงการนี้ไม่เพียงแต่จะช่วยแก้ไขปัญหาน้ำเน่าเสียและน้ำท่วม แต่ยังสร้างพื้นที่สาธารณะที่เป็นประโยชน์และสวยงามสำหรับชุมชนอีกด้วย

คลองเปรมประชากรเป็นคลองสำคัญที่มีบทบาทในการรับน้ำจากทางตอนเหนือของกรุงเทพฯ เริ่มจากจังหวัดอยุธยาและปทุมธานีลงมาสู่กรุงเทพฯ ก่อนที่จะไหลลงสู่แม่น้ำเจ้าพระยาและอ่าวไทย นอกจากการเป็นระบบระบายน้ำที่สำคัญแล้ว คลองเปรมประชากรยังมีบทบาทในการป้องกันน้ำท่วมกรุงเทพฯ โดยเฉพาะในช่วงฤดูฝนที่มักจะมีปริมาณน้ำมาก

ในช่วงระยะเวลาระหว่างปี 2562-2565 รัฐบาลได้มอบหมายให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องดำเนินการตามแผนงานหลักระยะเร่งด่วนเพื่อปรับปรุงและฟื้นฟูคลองเปรมประชากรให้สามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น โครงการทั้งหมดนี้มีวงเงินรวมทั้งสิ้น 4,448 ล้านบาท ซึ่งรวมถึงโครงการของกรุงเทพมหานคร กรมโยธาธิการและผังเมือง และกรมชลประทาน โดยแต่ละหน่วยงานมีหน้าที่รับผิดชอบในการดำเนินการตามแผนงานที่กำหนด

การดำเนินงานตามแผนงานเหล่านี้มีเป้าหมายเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการระบายน้ำ ลดความเสี่ยงจากน้ำท่วม และสร้างความปลอดภัยให้กับประชาชนในพื้นที่กรุงเทพฯ และปริมณฑล นอกจากนี้ยังมีการวางแผนเพื่อปรับปรุงคุณภาพน้ำในคลองเปรมประชากรให้ดีขึ้น เพื่อให้คลองนี้สามารถเป็นแหล่งน้ำที่สะอาดและเป็นที่อยู่อาศัยของสิ่งมีชีวิตในน้ำได้

หนึ่งในโครงการสำคัญคือการก่อสร้างอุโมงค์ระบายน้ำใต้คลองเปรมประชากรลงสู่แม่น้ำเจ้าพระยา ระยะทาง 13.5 กิโลเมตร ซึ่งสามารถระบายน้ำได้ประมาณ 60 ลูกบาศก์เมตร/วินาที ใช้งบประมาณ 9,800 ล้านบาท โครงการนี้จะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพระบบระบายน้ำในพื้นที่เขตดอนเมือง เขตหลักสี่ เขตบางเขน และเขตจตุจักร ครอบคลุมพื้นที่ประมาณ 650 ตารางกิโลเมตร เมื่อโครงการแล้วเสร็จจะช่วยแก้ไขปัญหาน้ำท่วมขังในพื้นที่ รวมถึงช่วยรับน้ำฝนที่ระบายในพื้นที่กรุงเทพมหานครและพื้นที่ข้างเคียง เช่น นนทบุรีและปทุมธานี นอกจากนี้ยังสามารถสูบน้ำกลับเพื่อเจือจางน้ำเสียในคลองเปรมประชากรได้อีกด้วย

บ้านมั่นคงคลองเปรมประชากรชุมชนเปรมประชาสมบูรณ์ เขตดอนเมือง กรุงเทพมหานคร (ชุมชนพี่เปีย)

โครงการ ‘บ้านมั่นคง’ ของคนคลองเปรมประชากร

โครงการ ‘บ้านมั่นคง’ ของคนคลองเปรมประชากรเป็นโครงการที่มุ่งหวังในการพัฒนาคุณภาพชีวิตและที่อยู่อาศัยของประชาชนที่อาศัยอยู่ริมคลองเปรมประชากร ซึ่งเป็นชุมชนที่มีประวัติศาสตร์ยาวนานและมีประชากรจำนวนมากที่อาศัยอยู่ในพื้นที่ที่ไม่มั่นคง โครงการนี้ได้รับการสนับสนุนจากรัฐบาลและองค์กรต่างๆ ที่มีเป้าหมายในการสร้างที่อยู่อาศัยที่ปลอดภัยและมีคุณภาพให้กับชุมชน

หนึ่งในแนวทางหลักของโครงการ ‘บ้านมั่นคง’ คือการจัดหาที่ดินที่เหมาะสมและการสร้างบ้านที่มีมาตรฐานให้กับประชาชนที่อยู่ในพื้นที่ที่มีความเสี่ยงต่อการถูกไล่รื้อ นอกจากนี้ยังมีการพัฒนาระบบสาธารณูปโภคพื้นฐาน เช่น ถนน น้ำประปา และระบบระบายน้ำ เพื่อให้ประชาชนมีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น โครงการนี้ยังมุ่งหวังที่จะสร้างชุมชนที่เข้มแข็งและมีความสามัคคี โดยการส่งเสริมให้ประชาชนมีส่วนร่วมในการพัฒนาและดูแลรักษาชุมชนของตนเอง  นอกจากนี้ยังมีการส่งเสริมให้ประชาชนในชุมชนมีส่วนร่วมในการวางแผนและตัดสินใจเกี่ยวกับการพัฒนาชุมชนของตนเอง ทำให้พวกเขารู้สึกเป็นเจ้าของและมีความรับผิดชอบต่อการพัฒนาชุมชนในระยะยาว การทำงานร่วมกันระหว่างรัฐบาล องค์กรภาคเอกชน และประชาชนเป็นสิ่งที่สำคัญในการสร้างความเข้มแข็งและความยั่งยืนให้กับชุมชน

โครงการ ‘บ้านมั่นคง’ ไม่เพียงแต่เน้นการสร้างและพัฒนาที่อยู่อาศัยให้กับประชาชนในชุมชนเท่านั้น แต่ยังให้ความสำคัญกับการพัฒนาอาชีพ เพื่อให้ประชาชนมีโอกาสในการทำงานและมีรายได้ที่มั่นคง การอบรมและการให้ความรู้ในด้านต่างๆ เช่น การฝึกอาชีพ การจัดการทรัพยากร และการบริหารจัดการชุมชน ช่วยเสริมสร้างความรู้ความเข้าใจในการดูแลและพัฒนาชุมชน

การพัฒนาที่อยู่อาศัยชุมชนริมคลองเปรมประชากรเป็นส่วนหนึ่งของแผนพัฒนาที่สถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน (พอช.) ดำเนินการเพื่อปรับปรุงสภาพความเป็นอยู่ของประชาชนที่อาศัยในพื้นที่ริมคลองเหล่านี้ โดยข้อมูลที่ได้จากการสำรวจพบว่ามีชุมชนริมคลองเปรมประชากรที่ปลูกสร้างบ้านเรือนอยู่ในลำคลองและพื้นที่ริมตลิ่งซึ่งเป็นที่ดินราชพัสดุที่กรมธนารักษ์ดูแลอยู่ทั้งหมด 38 ชุมชน รวม 6,386 ครัวเรือนในพื้นที่เขตจตุจักร หลักสี่ ดอนเมือง และในจังหวัดปทุมธานี

มีวัตถุประสงค์หลักเพื่อเพิ่มคุณภาพชีวิตของประชาชนในพื้นที่ดังกล่าวโดยการปรับปรุงสภาพแวดล้อมและโครงสร้างพื้นฐาน เช่น การสร้างที่อยู่อาศัยใหม่ที่มีความปลอดภัยและมั่นคง การปรับปรุงระบบระบายน้ำและการจัดการสิ่งแวดล้อมเพื่อป้องกันน้ำท่วม การพัฒนาพื้นที่สาธารณะและพื้นที่สีเขียว รวมถึงการส่งเสริมให้ชุมชนมีส่วนร่วมในการพัฒนาผ่านกระบวนการที่มีความโปร่งใส   การดำเนินโครงการนี้ยังเน้นการสร้างความเข้มแข็งให้กับชุมชนโดยการส่งเสริมการพัฒนาทักษะและศักยภาพของประชาชนในชุมชนให้สามารถดูแลและพัฒนาชุมชนของตนเองได้อย่างยั่งยืน นอกจากนี้ยังมีการร่วมมือกับหน่วยงานภาครัฐและองค์กรพัฒนาเอกชนต่างๆ เพื่อให้การพัฒนาเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพและครอบคลุมทุกมิติของการพัฒนาชุมชนริมคลองเปรมประชากร

การพัฒนาชุมชนริมคลองให้มีความยั่งยืนและถูกกฎหมายเป็นสิ่งที่สำคัญและจำเป็นในยุคปัจจุบัน โครงการนี้ไม่เพียงแต่จะช่วยยกระดับคุณภาพชีวิตของประชาชนที่อยู่อาศัยในบริเวณดังกล่าว แต่ยังสามารถสร้างสภาพแวดล้อมที่ดีและสวยงามให้เกิดขึ้นได้ ในกระบวนการนี้ ชุมชนจะต้องย้ายขึ้นมาสร้างบ้านใหม่บนฝั่ง เพื่อให้พ้นแนวคลองและแนวก่อสร้างเขื่อน ซึ่งจะทำให้พื้นที่ริมคลองมีการจัดการที่ดีขึ้น

การปรับปรุงภูมิทัศน์รอบๆบริเวณบ้าน

การทำสัญญาเช่าที่ดินระยะยาวกับกรมธนารักษ์ เป็นก้าวสำคัญที่เปลี่ยนสถานะของผู้ที่เคยถือว่าเป็น "ผู้บุกรุก" ให้กลายเป็น "ผู้เช่าที่ดินอยู่อาศัยอย่างถูกกฎหมาย" ซึ่งจะทำให้พวกเขามีสิทธิ์และความมั่นคงในการอยู่อาศัยมากขึ้น นอกจากนี้ยังเป็นการลดปัญหาทางกฎหมายและสังคมที่เกี่ยวข้องกับการบุกรุกที่ดินของรัฐ    นอกจากการบริหารจัดการเรื่องที่อยู่อาศัยแล้ว การปรับทัศนียภาพและปลูกต้นไม้ให้มีความร่มรื่นก็เป็นอีกส่วนหนึ่งที่สำคัญ การปรับปรุงเหล่านี้จะทำให้คลองเปรมประชากรมีความสวยงามและมีสภาพแวดล้อมที่ดี พร้อมทั้งสามารถเปลี่ยนจากชุมชนแออัดเป็น "ชุมชนสุขภาวะดี" ที่ส่งเสริมการท่องเที่ยวทางเรือและชุมชนได้

โครงการ ‘บ้านมั่นคง’ เป็นโครงการที่มีเป้าหมายหลักในการพัฒนาที่อยู่อาศัยให้กับชาวชุมชนที่เดือดร้อน โดยเน้นการรวมกลุ่มและการมีส่วนร่วมของชุมชนในการแก้ไขปัญหาที่อยู่อาศัย ภายใต้โครงการนี้ ชาวชุมชนริมคลองเปรมประชากรได้มีการจัดตั้งคณะกรรมการดำเนินงานขึ้นมา ซึ่งมีหน้าที่ในการวางแผนและดำเนินการต่าง ๆ เพื่อพัฒนาชุมชนให้มีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น

ในกระบวนการ “บ้านมั่นคง” ริมคลองเปรมประชากร ชาวชุมชนจะต้องร่วมกันจัดตั้งกลุ่มออมทรัพย์เพื่อเป็นทุนสำรองในการพัฒนาชุมชน นอกจากนี้ ยังมีการร่วมกันออกแบบบ้านและผังชุมชนเพื่อให้เหมาะสมกับความต้องการและสภาพแวดล้อมที่อยู่อาศัย การจดทะเบียนเป็นสหกรณ์เคหสถานเป็นการยกระดับสถานะของชุมชนให้เป็นนิติบุคคล เพื่อให้สามารถทำสัญญาเช่าที่ดินอย่างถูกต้องตามกฎหมาย และขอใช้สินเชื่อจาก พอช.

พอช. มีบทบาทสำคัญในการสนับสนุนงบประมาณในการพัฒนาที่อยู่อาศัยให้กับชาวชุมชน โดยให้การสนับสนุนครัวเรือนละ 147,000 บาท และสนับสนุนสินเชื่อสร้างบ้านไม่เกินครัวเรือนละ 360,000 บาท โดยมีระยะเวลาผ่อนชำระยาวถึง 20 ปี การดำเนินโครงการในลักษณะนี้ไม่เพียงแต่ช่วยให้ชาวชุมชนมีที่อยู่อาศัยที่มั่นคงและปลอดภัย ยังส่งเสริมการมีส่วนร่วมและความสามัคคีในชุมชนอีกด้วย

ชุมชนประชาร่วมใจ1 เขตจตุจักร กรุงเทพมหานคร

ปัจจุบัน (กรกฎาคม 2567) การก่อสร้างบ้านมั่นคงในพื้นที่คลองเปรมประชากร กำลังดำเนินการ จำนวน 23 ชุมชน   1,876 ครัวเรือน ขณะนี้มีบ้านที่ก่อสร้างเสร็จแล้วและมีชาวบ้านเข้าอยู่อาศัยจำนวน 1,333 ครัวเรือน ส่วนที่เหลือยังคงดำเนินการก่อสร้างต่อไป การก่อสร้างบ้านมั่นคงนี้ถือเป็นโครงการที่มีความสำคัญอย่างมากในการพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชน ให้มีที่อยู่อาศัยที่มั่นคงและปลอดภัย  มีเป้าหมายที่จะฟื้นฟูคลองเปรมประชากรที่มีประวัติศาสตร์ยาวนานกว่า 150 ปี ให้กลับมามีความสมบูรณ์อีกครั้ง

การฟื้นฟูคลองเปรมประชากรจะช่วยให้ประชาชนมีชีวิตและความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น นอกจากนี้ ยังสามารถเชื่อมโยงการเดินทางทั้งทางรถยนต์ รถรางไฟฟ้า ทางเรือ และจักรยานเพื่อการคมนาคมและการท่องเที่ยวชุมชนได้ การพัฒนานี้จะเป็นประโยชน์ทั้งในด้านการเพิ่มคุณภาพชีวิตและการส่งเสริมเศรษฐกิจชุมชนอย่างยั่งยืน

ชุมชนหลังวัดรังสิต อ.เมือง จ.ปทุมธานี