น้ำ หรือ แหล่งน้ำเป็นสิ่งสำคัญในการดำเนินชีวิตไม่ว่าจะเป็นการอยู่อาศัย หรือทำมาหากิน จึงทำให้การดูแลแหล่งน้ำเป็นเรื่องที่ต้องหยิบยกขึ้นมาให้พูดหรือถกเถียงกันอยู่เสมอ เพราะหากในพื้นที่นั้นๆ มีแหล่งน้ำที่ดีจะสามารถส่งต่อชีวิตความเป็นอยู่ที่สมบูรณ์ให้กับรุ่นลูกรุ่นหลานได้อย่างต่อเนื่อง ซึ่งแนวทางการดูแลแหล่งน้ำนั้นมีความหลากหลายและเฉพาะทางแยกไปตามประเภท ซึ่งตัวอย่างการดูแลแหล่งน้ำที่ดีในประเทศไทยนั้นมีอยู่หลายพื้นที่ หนึ่งในนั้นคือ ชุมชนกุดหมากไฟ ต.กุดหมากไฟ อ.หนองวัวซอ จ.อุดรธานี
ชุมชนกุดหมากไฟ ปัจจุบันถือว่าเป็นแหล่งเรียนรู้การบริหารจัดการน้ำโดยชุมชนที่เป็นต้นแบบระดับประเทศ ซึ่งความเข้มแข็งจากการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ส่งผลให้ชุมชนได้รับรางวัล ระดับประเทศมากมาย เช่น รางวัลกล้ายิ้มของบริษัทไฟฟ้าราชบุรีโฮลดิ้ง ได้คาร์บอนเครดิตปีละ 50,000 บาท จาก ธกส. และสำนักงานพัฒนาชุมชน รางวัลธงพิทักษ์ป่า (ช้าง 1 เชือก) รางวัลชุมชนอุดมสุข ระดับ ภาค ของ ธกส. และรางวัลชุมชนท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ ระดับภาค ของ ธกส. เป็นต้น
นอกจากนี้ยังมีการจัดการป่าร่วมกันเป็นลักษณะเครือข่ายป่าชุมชน กระจายรอบป่าอุทยานแห่งชาติภูเก้าภูพานคำ เทือกเขาภูพานน้อย จำนวน 11 หมู่บ้าน เพื่อการใช้ประโยชน์ร่วมกันของชุมชน เช่น ด้านอาหาร ยา สมุนไพร การเก็บหาของป่า เป็นต้น และมีแผนในการพัฒนาเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์และเชิงประวัติศาสตร์ ซึ่งยิ่งส่งเสริมให้ป่าชุมชนมีความอุดมสมบูรณ์ จนเป็นแหล่งต้นน้ำที่สำคัญ คือ ลำห้วยหลวง มีความยาวประมาณ 1,200 เมตร ที่หล่อเลี้ยงคนในพื้นที่ตำบลกุดหมากไฟ เพื่อใช้สำหรับการอุโภค บริโภค ตลอดทั้งการเกษตร
ผ่านความร่วมมือของภาคีเครือข่ายทั้งภายในและภายนอก ให้การสนับสนุนกิจกรรมด้านการอนุรักษ์ เช่น ธกส. ป่าไม้ ท้องที่ ท้องถิ่น โครงการปิดทองหลังพระ เป็นต้น ซึ่งเดิมตำบลกุดหมากไฟเป็นดินแดนที่อุดมสมบูรณ์ มีลำห้วยหลายสายและมีกุดเป็นความยาวประมาณ 1,200 เมตร มีต้นมะไฟอยู่ริมทั้งสองฝั่งจึงขนานนามว่า “กุดหมากไฟ” อยู่ในการปกครองของบ้านห้วยไร่ ตำบลหมากหญ้า และต่อมาได้ยกฐานะขึ้นเป็นหมู่บ้าน และแยกการปกครองเป็นตำบลกุดหมากไฟจนถึงปัจจุบัน ซึ่งมีจำนวนหมู่บ้านทั้งสิ้น 11 หมู่บ้าน
แต่ในปี 2556 เกิดการลุกลามของไฟป่าในพื้นที่ป่าของตำบลกุดหมากไฟอันเนื่องมาจากการเผาป่าของชาวบ้านทั้งในและนอกพื้นที่ป่า หน่วยงานด้านการควบคุมไฟป่าของกรมป่าไม้จึงขอประสานความร่วมมือกับกำนัน และผู้นำหมู่บ้านเข้าร่วมดับไฟป่าเพื่อป้องกันการลุกลามเข้าไปยังวัดป่า ที่มีอยู่ในท้องที่ตำบลกุดหมากไฟและตำบลอื่นๆ ซึ่งนั่นเป็นจุดเริ่มต้นและจุดเปลี่ยนของชุมชนที่จะเข้ามาดูแลพื้นที่อย่างจริงจัง โดยได้มีการพัฒนาเป็นเครือข่ายป้องกันไฟป่าระดับหมู่บ้านขึ้นที่บ้านกุดหมากไฟ และขยายผลเป็นเครือข่ายป้องกันไฟป่าในระดับตำลในปีต่อมา ประกอบกับได้มีการอบรม ราษฎรอาสาสมัครพิทักษ์ป่า (รสทป.) ในปี 2557
ทั้งนี้ มีการประชุมแลกเปลี่ยนประสบการณ์ซึ่งกันและกันผ่านเวทีประชุมสัญจรตำบลที่จัดขึ้นทุกเดือน และกรณีมีปัญหาเฉพาะเรื่องที่สำคัญจะมีการประชุมหารือและร่วมกันแก้ไขหรือดำเนินการในรูปเครือข่าย การจัดหาทุนจะร่วมกันพิจารณาเพื่อเสนอโครงการขอรับการสนับสนุนจากแหล่งทุน ตลอดจนมีการเชื่อมโยงกับกลุ่มอาชีพต่างๆ ในชุมชนเพื่อสนับสนุนซึ่งกันและกัน โดยคนในชุมชนมีกฎ-กติกาการใช้ประโยชน์ป่าชุมชน ดังนี้ 1.ห้ามตัดไม้ ทำลายป่าทุกชนิดในเขตป่าชุมชน 2.ห้ามเผาป่า ในเขตป่าชุมชน 3.ห้ามล่าสัตว์ป่าทุกชนิด 4.ห้ามบุกรุกพื้นที่ในเขตป่าชุมชน 5.ห้ามเก็บหาหน่อไม้ ในช่วงเดือนกันยายนของทุกปี 6.ห้ามเท ทิ้งขยะในเขตป่าชุมชน และ 7.ห้ามนำกล้วยไม้ออกจากป่าชุมชน
นอกจากนี้ชุมชนยังมีกระบวนการการสืบทอดของคนรุ่นใหม่ โดยเครือข่ายได้มีการพัฒนากลุ่มเยาวชนผ่านการจัดทำค่ายเยาวชนรักษ์ป่า การพัฒนาเยาวชนผู้นำเที่ยว ชุมชน และมีการถ่ายทอดงานด้านการจัดการป่าชุมชนให้กับคณะกรรมการป่าชุมชนและสมาชิกป่าชุมชนแต่ละหมู่บ้าน เช่น การปรับปรุงคณะกรรมการให้มีคนรุ่นใหม่เข้ามาช่วยบริหารจัดการ ทั้งนี้โดยคำนึงถึงสภาพแวดล้อม ทางการบริหารที่เปลี่ยนแปลงไป เช่น การนำเอาเทคโนโลยีมาช่วยในการจัดการป่าที่ต้องอาศัยคนรุ่นใหม่ เป็นต้น
และทางชุมชนเองก็ยังมีแผนงานในอนาคต โดยพัฒนาให้ป่าชุมชนมีฐานข้อมูลด้านความหลากหลายชีวภาพและมีการอนุรักษ์ความหลากหลายทางชีวภาพทั้งในและนอกพื้นที่ รวมทั้งมีการพัฒนาต่อยอดผลผลิตความหลากหลายทางชีวภาพในป่าให้เป็นผลิตภัณฑ์ชุมชน เช่น ผลิตภัณฑ์จากไผ่ เครือและเถาวัลย์ สมุนไพรในป่า ขณะเดียวกันยังมีการเผยแพร่องค์ความรู้ด้านความหลากหลายทางชีวภาพ และการบริหารจัดการไปยังชุมชนสาธารณชนโดยเฉพาะกลุ่มเยาวชน
แน่นอนว่าจากการดำเนินงานที่หลากหลายของชุมชน จึงทำให้ “กุดหมากไฟ” เป็นสถานที่ศึกษาดูงานด้านการจัดการป่าแบบมีส่วนร่วมสู่การจัดการที่ยั่งยืนของสำนักจัดการทรัพยากรป่าไม้ที่ 6 (อุดรธานี) และถือว่าเป็นชุมชนต้นแบบที่สามารถนำไปเป็นตัวอย่างในการพัฒนาได้ไม่ว่าจะเป็นเรื่องป่า เรื่องน้ำ เนื่องจากเป็นชุมชนที่นำเอาประโยชน์ด้านการบริการของป่า เช่น น้ำ ทิวทัศน์ ธรณีสัณฐาน น้ำตก เป็นต้น มาเป็นแหล่งเรียนรู้และป่านันทนาการ เชื่อมโยงกับเกษตรกรรมและวิถีชีวิตอย่างสมดุล
ข่าวที่เกี่ยวข้อง
แบงค็อก ชน อุดร, ดีพีกาญฯ ดวล สมุทรสาคร รอบรองฯ'ช้าง เอฟเอ คัพ'
น้ำแร่ธรรมชาติตราช้าง ร่วมกับ สมาคมกีฬาฟุตบอลแห่งประเทศไทยในพระบรมราชูปถัมภ์ ระเบิดศึกฟุตบอลถ้วยประวัติศาสตร์ ที่ไม่มีที่ว่างสำหรับผู้แพ้ รายการ ช้าง เอฟเอ คัพ 2023/24 ซึ่งได้มีพิธีจับสลากประกบคู่การแข่งขันฟุตบอลช้าง เอฟเอ คัพ 2023/24 รอบรองชนะเลิศ ในวันที่ 11 เมษายน 2567 ณ ห้องเมต้า 1 สโมสรราชพฤกษ์ โดยได้รับเกียรติจาก ดร.ชาญวิทย์ ผลชีวิน อุปนายกสมาคมกีฬาฟุตบอลแห่งประเทศไทยฯ , คุณทรงวิทย์ ศรีธรรม ผู้บริหารสูงสุดผลิตภัณฑ์น้ำแร่ธรรมชาติตราช้าง, คุณนิตรา ปิยะชัยสวัสดิ์ Sponsorship Manager บริษัท วอริกซ์สปอร์ต จำกัด (มหาชน) และแขกผู้มีเกียรติเข้าร่วมพิธีจับสลากในครั้งนี้
‘เอ็กซ์เผิง’ยกทัพโชว์นวัตกรรมยานยนต์ไฟฟ้า-เทคโนโลยีสุดล้ำ! ที่งานบางกอก อินเตอร์เนชั่นแนล มอเตอร์โชว์ ครั้งที่ 45
ภายในงานบางกอก อินเตอร์เนชั่นแนล มอเตอร์โชว์ ครั้งที่ 45 ที่จัดขึ้นระหว่างวันที่ 27 มีนาคม - 7 เมษายน 2567 นี้มีหลายค่ายรถยนต์ขนทัพสินค้าและนวัตกรรมใหม่ ๆ
ดีดปาก 'พิธา' มั่วข้อมูลหนองวัวซอโมเดล รัฐบาลทำดีชมบ้างก็ได้
"สุทิน"ติง"พิธา"ลงพื้นที่หนองวัวซอโมเดล ให้ข้อมูลชาวบ้านคาดเคลื่อน สร้างค่านิยมที่ผิด พร้อมแจงยิบปัญหา เผยรัฐบาลทำดีชมบ้างก็ได้
โถ! อ้างเลื่อนแจกเงินดิจิทัล เหตุมีคนดักตีหัวรัฐบาล
'จุลพันธ์' แจงชาวอุดรฯ ยังเดินหน้าแจกเงินดิจิทัล ขออดทนรอ อ้อนให้เห็นใจต้องเลื่อน อ้างโดนสกัด เปรียบรัฐบาลเปิดประตูบ้านแล้วมีคนดักตีหัว
‘เศรษฐา’ เยี่ยมบ้านพักทหาร ค่ายทหารประจักษ์ศิลปาคม ลั่นจะดูแลคุณภาพชีวิตเต็มที่
มาเยี่ยมที่อยู่อาศัยในค่ายทหารประจักษ์ศิลปาคม จ.อุดรธานี เพราะตั้งใจที่จะช่วยปรับปรุงสวัสดิการและคุณภาพชีวิตของทหาร