เงินเฟ้ออเมริกาเงินเฟ้อโลกแก้ได้ด้วยมือไบเดน

การขึ้นดอกเบี้ยเพื่อแก้เงินเฟ้อจะลดการลงทุน พวกรายย่อยจะหาที่กู้ยากและต้นทุนสูง ทุกคนที่มีหนี้จะประสบปัญหาชำระหนี้ ซึ่งหากไม่แก้ไข สุดท้ายสถาบันการเงินอยู่ไม่ได้เช่นกัน แนวทางคือ ต้องลดกำแพงกันและกันซึ่งจะช่วยให้ราคาสินค้าต่างๆ ลดต่ำลง ห่วงโซ่อุปทานที่เปลี่ยนไปแก้ได้ด้วยการหาช่องทางธุรกิจใหม่ๆ ต่อเนื่อง

ในอีกด้านหนึ่ง เยนส์ สโตลเทนเบิร์ก เลขาธิการนาโตขอให้เตรียมรับมือสงครามยูเครนแบบยาวๆ ชี้ว่ากำลังเข้าสู่หมวดรบยืดเยื้อ ค่อยๆ บั่นทอนข้าศึก (a war of attrition) ทั้งยูเครนกับรัสเซียต่างสูญเสียหนัก ย้ำนาโตสนับสนุนให้ยูเครนทำสงครามต่อไป

ข่าวเงินเฟ้อครั้งใหญ่จุดชนวนเศรษฐกิจโลกที่ปั่นป่วนอยู่แล้วให้หนักกว่าเดิม ตลาดหุ้นสหรัฐเข้าสู่ตลาดหมี ราคาบิทคอยน์ คริปโตฯ ร่วงระนาว อัตราดอกเบี้ยต้องขึ้นอีกหลายรอบ สินค้าขึ้นราคาถ้วนหน้า แต่เหล่านี้เป็นเพียงจุดเริ่มของปัญหาที่จะตามมา นั่นคือเศรษฐกิจถดถอย กำไรบริษัทลดลง ปลดพนักงาน ฯลฯ

ปัญหาเงินเฟ้อโลกและผลกระทบ:

สหรัฐไม่ใช่ประเทศเดียวที่เงินเฟ้อรุนแรง เงินเฟ้อเยอรมันเดือนพฤษภาคมอยู่ที่ 7.9% สูงสุดในรอบเกือบ 50 ปี หมวดที่ดันเงินเฟ้อเหมือนสหรัฐและหลายประเทศคือมาจากพลังงานเชื้อเพลิง รองมาคืออาหาร ซ้ำรอยวิกฤตน้ำมันโลกปี 1973-1974
ด้านผลกระทบ เช่นเมื่อกลางเดือนที่ผ่านมาออสเตรเลียประกาศขึ้นค่าแรงขั้นต่ำ 5.2% เพื่อสู้เงินเฟ้อ เป็นการขึ้นค่าแรงรวดเดียวสูงสุดในรอบ 14 ปี

ที่อินเดีย ราคาสินค้าอุปโภคบริโภคขายส่งสูงขึ้นต่อเนื่องเป็นเดือนที่ 14 ตัวเลขเดือนพฤษภาคมสูงถึง 15.88% (สูงกว่าเดือนก่อนที่ 15.08%) อากาศร้อนเป็นอีกเหตุผลซ้ำเติมให้ราคาพืชผัก ธัญพืช ราคาสูงขึ้นมาก คาดว่าหมวดสินค้าจำเป็นจะแพงต่อไปตามราคาน้ำมันดิบโลกที่ทรงตัวในระดับสูง
Josh Lipsky จาก Atlantic Council’s GeoEconomics Center อธิบายว่า การขึ้นดอกเบี้ยแรงๆ ของสหรัฐจะดึงเม็ดเงินจากทั่วโลกให้ถือครองดอลลาร์และฝากเงินไว้กับอเมริกา ส่งผลเสียต่อตลาดเงินตลาดทุนประเทศอื่นๆ โดยเฉพาะกลุ่มเศรษฐกิจเกิดใหม่

รวมความแล้วการคว่ำบาตรน้ำมันทำให้เศรษฐกิจนานาชาติทรุดหนักและฟื้นช้ากว่าเดิม Mohamed Faiz Nagutha จาก Bank of America Securities เตือนให้จับตามองฟิลิปปินส์ อินโดนีเซียและเวียดนาม ส่วนเลบานอนกับศรีลังกาคือประเทศที่เศรษฐกิจพังไปแล้ว กระทบต่อหลายพันล้านคนทั่วโลก คนเหล่านี้ไม่มีส่วนรู้เห็นกับนโยบายสหรัฐแต่ต้องอดอยากยากจนเพราะการคว่ำบาตร

เรื่องของคนจนสุดๆ ที่ไม่ค่อยเอ่ยถึง:

คำว่า “อดอยาก” (hunger) ในที่นี้ใช้นิยามของ UN's Hunger Report หมายถึงคนที่พยายามหาอาหารทั้งวันแต่ไม่ได้กินเพราะไม่มีเงิน ไม่เข้าถึงอาหาร คนเหล่านี้บางวันมีกินบางวันไม่มีกิน มักไม่อิ่มท้องหรือไม่ได้กินอาหารที่มีคุณภาพ (อาจกินอิ่มแต่เป็นอาหารทำลายสุขภาพ) มีปัญหาสุขภาพอันเนื่องจากขาดสารอาหาร

ความจริงที่น่าเศร้าคือโลกไม่ได้ขาดอาหาร โลกผลิตอาหารมากพอสำหรับทุกคน แต่ที่ทุกวันนี้ 811 ล้านคนอดอยากเพราะยากจนหรืออยู่ในสถานการณ์ที่อาหารหายาก (เช่น ภัยสงคราม) ไม่เข้าถึงแหล่งอาหาร ดังนั้นในขณะที่หลายคนกินมื้อละหลายร้อยหลายพันหรือแพงกว่านั้น แต่อีกหลายล้านคนไม่มีกิน ภาวะเงินเฟ้อรุนแรงยิ่งทำให้หลายร้อยล้านคนทุกข์ยากกว่าเดิมเพราะพึ่งพาอาหารที่ได้รับบริจาค บัดนี้เงินบริจาคเท่าเดิมแต่อาหารแพงขึ้น จากที่ไม่ค่อยมีกินอยู่แล้วต้องอดอยากหนักกว่าเดิมอีก

คว่ำบาตรรัสเซียเป็นผลดีหรือผลเสียกันแน่:

ถ้าการทำประโยชน์แก่คนทั้งโลกเป็นเรื่องอุดมคติมากเกินไป รัฐบาลสหรัฐ ประธานาธิบดีอเมริกาต้องทำเพื่อประโยชน์คนอเมริกัน แต่ที่ค้างคาใจนานหลายทศวรรษแล้วคือ ชาวอเมริกันส่วนใหญ่ไม่วางใจรัฐสภา ไม่คิดว่ารัฐบาลกำลังทำสิ่งที่เป็นประโยชน์ต่อประเทศจริงๆ

พวกที่ได้ประโยชน์จากน้ำมันแพงคือประเทศผู้ส่งออกน้ำมันกับบรรษัทยักษ์ใหญ่ด้านพลังงาน ซึ่งทั้งโลกมีเพียงไม่กี่แห่งเท่านั้น ข้อมูลชี้ชัดว่า 2 กลุ่มนี้เพิ่มกำไรเป็นกอบเป็นกำ เช่น บรรษัทน้ำมัน Saudi Aramco ทำกำไรแซง Apple Inc มีกำไรสุทธิมากถึง 39,500 ล้านดอลลาร์ เพิ่มขึ้น 82% เมื่อเทียบกับปีก่อน ประธานาธิบดีไบเดนเอ่ยถึงบรรษัทน้ำมันที่กำลังทำกำไรมหาศาล โลกใช้น้ำมันเท่าเดิมแต่แพงกว่าเดิมราวเท่าตัว (จากแถว 60 ดอลลาร์ต่อบาร์เรลก่อนเกิดโควิด-19 เป็น 120 ดอลลาร์)
ตั้งแต่แรกเกิดสงครามยูเครน วิธีหลักที่รัฐบาลสหรัฐกับพวกใช้คือคว่ำบาตรพลังงานฟอสซิลรัสเซีย เริ่มจากก๊าซธรรมชาติ ต่อด้วยน้ำมันและถ่านหิน แต่หลังสงครามผ่านไป 100 วัน Centre for Research on Energy and Clean Air (CREA) พบว่า รัสเซียได้กำไรจากการส่งออกพลังงานฟอสซิล 98,000 ล้านดอลลาร์ (3.4 ล้านล้านบาท) ทั้งๆ ที่ยอดส่งออกลดลง เหตุที่เป็นเช่นนี้เพราะราคาน้ำมันดิบโลกสูงขึ้นมาก เฉลี่ยแล้วส่งออกในราคาสูงกว่าปีก่อน 60% และได้ตลาดเพิ่มจากอินเดีย จีน ฯลฯ และส่งผลร้ายแรงต่อทั่วโลก ราคาน้ำมันสูงขึ้นมากและคาดว่าจะเป็นเช่นนี้อีกนานหลายปี ส่วนหนึ่งมาจากต้นทุนน้ำมันจากผู้ขายสู่ผู้ซื้อเพิ่มขึ้น ทั้งจากค่าขนส่ง เบี้ยประกันภัย ต้นทุนการกลั่น การเก็งกำไรในตลาดซื้อขายล่วงหน้า รวมความแล้วนโยบายคว่ำบาตรน้ำมันรัสเซียทำให้คนทั้งโลกต้องซื้อใช้น้ำมันแพงกว่าเดิม พลังงานฟอสซิลไม่ขาดแคลนแต่แพงกว่าเดิมมาก เป็นต้นเหตุสำคัญของเงินเฟ้อ สินค้าขึ้นราคา แพงทั้งแผ่นดิน

เมื่อต้นเหตุเงินเฟ้อมาจากการคว่ำบาตรน้ำมัน ก๊าซธรรมชาติรัสเซีย วิธีแก้คือระงับหรือชะลอคว่ำบาตรน้ำมันรัสเซียออกไปก่อน ปัญหาเงินเฟ้อสหรัฐกับเงินเฟ้อโลกจะลดลง เศรษฐกิจฟื้นตัวทันที

ข้อเสนอแนะ:

ความเข้าใจที่ต้องยึดให้มั่นคือเงินเฟ้อหนักรอบนี้มาจากการที่รัฐบาลสหรัฐกับพวกคว่ำบาตรเงินรูเบิล พลังงานฟอสซิลรัสเซีย หลายประเทศโดยเฉพาะชาติพันธมิตรสหรัฐต้องรีบเร่งหาแหล่งเชื้อเพลิงทดแทน ทำให้ระบบการซื้อขายน้ำมันโลกปั่นป่วน
พูดให้ชัดๆ เงินเฟ้อหนักรอบนี้เกิดจากรัฐบาลไบเดน

ในโลกแห่งสัจนิยม (Realism) การต่อสู้ช่วงชิงระหว่างมหาอำนาจเป็นเรื่องปกติ แต่ชาติมหาอำนาจควบคุมได้ เหมือนควบคุมไม่ให้เกิดสงครามนิวเคลียร์ล้างโลก รัฐบาลสหรัฐกับพวกสามารถปิดล้อมรัสเซียด้วยวิธีอื่นๆ สามารถปิดล้อมบั่นทอนรัสเซียในอนาคต ไม่จำต้องใช้วิธีที่ทำลายแม้กระทั่งประชาชนอเมริกัน

เมื่อต้นเหตุเงินเฟ้อมาจากการคว่ำบาตรน้ำมัน ก๊าซธรรมชาติรัสเซีย วิธีแก้คือ ระงับหรือชะลอคว่ำบาตรน้ำมันรัสเซียออกไป ปัญหาเงินเฟ้อสหรัฐกับเงินเฟ้อโลกจะลดลง เศรษฐกิจฟื้นตัวทันที
เบน เบอร์นันเก (Ben Bernanke) อดีตประธานธนาคารกลางสหรัฐเห็นว่า เศรษฐกิจอาจไม่ถดถอยหรือถดถอยเบาๆ ในทางกลับกัน สถานการณ์จะย่ำแย่กว่านี้ถ้าไม่สามารถแก้ปัญหา

เดือนที่แล้ว (พฤษภาคม) ไบเดนย้ำตอนนี้ให้ความสำคัญกับเงินเฟ้อเป็นอันดับแรก ถ้าประธานาธิบดีกล้าตัดสินใจเพื่อคนอเมริกันและคนทั่วโลก สั่งระงับหรือชะลอการคว่ำบาตรน้ำมัน ก๊าซธรรมชาติรัสเซีย เพียงเท่านี้บรรดาชาติสมาชิกนาโต อียู จะร่วมมือด้วยแน่นอน ประวัติศาสตร์โลกจะจารึกการใช้อำนาจประธานาธิบดีเพื่อการอยู่ดีมีสุข ลดคนอดตายได้นับพันนับหมื่น เป็นอีกครั้งที่มหาอำนาจสหรัฐกระทำสิ่งที่เป็นคุณประโยชน์ เป็นเรื่องแปลกใช่ไหมหากรัฐบาลสหรัฐยืนยันคว่ำบาตรรัสเซียต่อไป จะอธิบายเรื่องนี้กับคนอเมริกันอย่างไร

รัฐบาลไบเดนควรรีบตัดสินใจ เพราะยิ่งล่าช้ายิ่งทำให้เศรษฐกิจสังคมเสียหาย ปัญหาบานปลายแก้ยากกว่าเดิม ถึงเวลาแล้วที่จะยอมรับว่าต้นเหตุเงินเฟ้อมาจากความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ มาตรการการเงินการคลังช่วยได้แต่เป็นการแก้ปลายเหตุ.