ศึกฮามาส-อิสราเอลหรืออิหร่าน-สหรัฐ

ภาพ: เด็กกาซาในภัยสงคราม

เครดิตภาพ: https://www.tehrantimes.com/news/493031/How-will-the-war-on-Gaza-end

คู่ขัดแย้งเก่าแก่:

อิสราเอลกับปาเลสไตน์เป็นคู่ขัดแย้งเก่าแก่ และหากมองไปที่อิหร่านจะพบว่าอิหร่านเป็นคู่ขัดแย้งเก่าแก่กับสหรัฐเช่นกัน ความขัดแย้งเริ่มต้นเมื่อปฏิวัติอิสลาม (Islamic Revolution) หรือการปฏิวัติอิหร่าน (1977-79) อยาตุลเลาะห์ โคไมนี (Ayatollah Khomeini) ขึ้นปกครองอิหร่าน กล่าวซ้ำหลายครั้งว่าสหรัฐคือจอมซาตาน (Great Satan) คอยปกป้องอิสราเอล

ผู้นำรุ่นต่อมายึดหลักการนี้เรื่อยมา เช่น สิงหาคม 2015 อยาตุลเลาะห์ ซัยยิด อาลี คาเมเนอี (Ayatollah Seyyed Ali Khamenei) ผู้นำจิตวิญญาณ กล่าวว่า อิหร่านจะไม่ยอมให้รัฐบาลสหรัฐเข้ามามีอิทธิพลครอบงำเศรษฐกิจ การเมือง วัฒนธรรมของอิหร่าน อันเป็นเป้าหมายของสหรัฐ

มีนาคม 2016 อยาตุลเลาะห์ คาเมเนอี กล่าวย้ำว่า เป้าหมายที่รัฐบาลสหรัฐต้องการคือความเป็นเจ้า ครอบงำอิหร่านดังเช่นอดีต จึงพยายามล้มล้างรัฐบาลอิหร่าน ประกาศว่ารัฐบาลสหรัฐกับอิสราเอลและพวกไซออนิสต์เป็นศัตรู

ด้านสหรัฐ ท่ามกลางสถานการณ์การปฏิวัติอิหร่านและโซเวียตส่งทหารยึดอัฟกานิสถาน ประธานาธิบดีจิมมี คาร์เตอร์ (Jimmy Carter) แสดงสุนทรพจน์ใน State of the Union Address 1980 กล่าวว่า อำนาจใดที่พยายามเข้าควบคุมภูมิภาคอ่าวเปอร์เซีย คือการโจมตีผลประโยชน์สำคัญยิ่ง (vital interests) ของสหรัฐ เป็นการตอกย้ำความสำคัญของภูมิภาคนี้ต่อสหรัฐ และกลายเป็น “Carter Doctrine” นับจากปฏิวัติอิหร่านเป็นต้นมา รัฐบาลสหรัฐทุกชุดใช้นโยบายสกัดกั้นอิหร่าน เล็งถึงยุทธศาสตร์ปิดล้อม เป้าหมายสุดท้ายคือการล้มระบอบอิหร่าน

ท่าทีอิหร่านต่อศึกฮามาส-อิสราเอล:

1.สนับสนุนกลุ่มต่อต้านอิสราเอล

ณ ตอนนี้เราเอ่ยถึงฮามาส ฮิซบุลเลาะห์ ฮูตี และอีกหลายกลุ่มที่สนับสนุนปาเลสไตน์ต่อต้านอิสราเอล ความจริงแล้วเรื่องนี้เป็นจุดยืนเก่าแก่ อยาตุลเลาะห์ โคไมนี (Ayatollah Khomeini) ได้กล่าวว่า จะต้อง “ลบอิสราเอลออกจากแผนที่โลก” จึงสนับสนุนกลุ่มต่อต้านอิสราเอลทั้งฮิซบุลเลาะห์ ฮามาส จะร่วมสุขร่วมทุกข์กับชาวปาเลสไตน์ “ความทุกข์ของพวกท่านคือความทุกข์ของพวกเรา ความเศร้าโศกเสียใจของท่านก็เป็นของเราด้วย และชัยชนะของท่านเป็นชัยชนะของเรา” ข้อหลังนี้เล็งถึงการปลดปล่อยปาเลสไตน์

ทันทีที่สงครามฮามาส-อิสราเอลล่าสุดเริ่มต้น อิบราฮิม ไรซี (Ebrahim Raisi) ประธานาธิบดีอิหร่าน กล่าวว่า อิหร่านสนับสนุนฮามาสที่กำลังป้องกันตัวเอง พวกไซออนิสต์กับผู้สนับสนุนต้องรับผิดชอบต่อความเสียหายทั้งหมด สนับสนุนจุดยืนการปลดปล่อยปาเลสไตน์กับเยรูซาเล็ม (Jerusalem หรือ al-Quds)

2.รัฐบาลอิหร่านไม่ได้สั่งการ

อิบราฮิม ไรซี ประธานาธิบดีอิหร่าน กล่าวว่า กองกำลังที่โจมตีฐานที่มั่นสหรัฐในตะวันออกกลางตัดสินใจและลงมือด้วยตัวเอง รัฐบาลอิหร่านไม่ได้สั่งการแต่อย่างไร แต่ยอมรับว่าอิหร่านถือเป็นหน้าที่ต้องสนับสนุนกลุ่มเหล่านี้ เหตุฐานที่มั่นสหรัฐในอิรักกับซีเรียถูกโจมตี เพราะกองกำลังเหล่านั้นต่อต้านการปรากฏตัวของทหารอเมริกันในภูมิภาคตะวันออกกลาง และการที่สหรัฐสนับสนุนระบอบไซออนิสต์ ทั้งหมดเป็นผลจากนโยบายของรัฐบาลสหรัฐเอง

ท่าทีสหรัฐที่เปลี่ยนไป:

1.ยังไม่รบอิหร่านวันนี้ แต่วันหน้าไม่แน่

ปลายเดือนตุลาคม 2023 กระทรวงกลาโหมสหรัฐเผยว่า ยังไม่พบหลักฐานผู้นำสูงสุดอิหร่าน อิหม่ามคาเมเนอี ออกคำสั่งให้กองกำลังต่างๆ โจมตีสหรัฐ หลังฐานที่มั่นสหรัฐหลายแห่งทั้งในอิรักกับซีเรียโดนโจมตีหลายครั้ง

ไม่ว่าความเข้าใจของสหรัฐจะถูกต้องหรือไม่ ข้อมูลนี้บ่งชี้ว่า ณ ตอนนี้สหรัฐยังไม่คิดรบโดยตรงกับอิหร่าน อาจตีความว่ารัฐบาลไบเดนยังยับยั้งชั่งใจหรืออยู่ระหว่างเตรียมความพร้อม

ตลอด 2-3 เดือนที่ผ่านมา กระทรวงกลาโหมสหรัฐรายงานฐานที่มั่นของตนทั้งในอิรักกับซีเรีย โดนโจมตีด้วยจรวดกับโดรน ชี้ว่าสัมพันธ์กับกองกำลังพิทักษ์การปฏิวัติอิสลามของอิหร่าน (Islamic Revolutionary Guards Corps: IRGC) สหรัฐโจมตีตอบโต้เฉพาะจุดเพื่อป้องกันตัวเอง ไม่หวังปะทะในวงกว้าง

2.Operation Prosperity Guardian

ต่อมา 18 ธันวาคม 2023 กระทรวงกลาโหมสหรัฐประกาศ Operation Prosperity Guardian จัดตั้งกองกำลังนานาชาติร่วมต่อต้านฮูตี ล่าสุดมีรายงานผู้เข้าร่วมราว 20 ประเทศ รักษาการเดินเรือเสรีในย่านทะเลแดง อ่าวเอเดน (Gulf of Aden) อันเป็นเส้นทางเดินเรือสำคัญแห่งของโลก

 ข้อมูลเบื้องต้นมากพอที่จะตีความตามเป้าหมาย “รักษาการเดินเรือเสรีในย่านทะเลแดง” ปลอดการขัดขวางจากฮูตี นับว่าสหรัฐกับพวกเข้าสู่สนามรบแล้ว ด้านฮูตีประกาศพร้อมรับมือยืนยันเล่นงานเรือเป้าหมายต่อไป Abdulmalik al-Houthi ผู้นำฮูตีเตือนว่าพวกตนอาจเล่นงานเป้าหมายสหรัฐทั่วทั้งภูมิภาค

จากศึกฮามาส-อิสราเอลสู่อิหร่าน-สหรัฐ:

เริ่มจากสงครามระหว่างอิสราเอล-ฮามาส ไม่นานความขัดแย้งขยายตัว อิสราเอลเผชิญศึกรอบทิศ ที่สำคัญคือนำรัฐบาลสหรัฐกับอิหร่านเข้ามาเกี่ยวข้องด้วยทันที

ตั้งแต่ต้นรัฐบาลไบเดนประกาศสนับสนุนเต็มตัว ช่วยเหลืออย่างเป็นรูปธรรม เช่น ส่งกองเรือบรรทุกเครื่องบิน 2 ชุดมาย่านนี้ในทันที

ด้านอิหร่าน ไม่ว่ารัฐบาลอิหร่านจะออกคำสั่งโดยตรงหรือไม่ กองกำลังต่างๆ ที่อิหร่านหนุนหลังในหลายประเทศโหมโจมตีอิสราเอลรอบทิศ โจมตีฐานที่มั่นสหรัฐหลายจุดในตะวันออกกลาง

การแสดงออกทั้งจากรัฐบาลสหรัฐกับอิหร่านต่างเร่งให้ความขัดแย้งขยายตัว กลายเป็นว่าไม่ใช่สงครามในฉนวนกาซาเท่านั้น แต่ขยายตัวสู่หลายประเทศในภูมิภาคตะวันออกกลาง

สัปดาห์ที่แล้ว 22 ธันวาคม หน่วยข่าวกรองสหรัฐรายงานว่า อิหร่าน “เกี่ยวข้องอย่างมาก กับแผนปฏิบัติการต่อต้านเรือพาณิชย์ในทะเลแดง” ของฮูตี ทั้งยังชี้ว่าที่ฮูตีสามารถเล่นงานเรือเหล่านั้น เพราะอิหร่านเป็นผู้ให้ข้อมูลประกอบการโจมตี แม้ฮูตีตัดสินใจทำสิ่งต่างๆ ด้วยตัวเอง อีกทั้งเป็นผู้สนับสนุนหลักแก่ฮามาสที่กำลังทำสงครามกับอิสราเอลในขณะนี้ รัฐบาลสหรัฐขอให้อิหร่านเลิกสนับสนุน

มาบัดนี้จุดยืนล่าสุดที่สหรัฐยึดถือคือ ปฏิเสธไม่ได้ว่าอิหร่านมีส่วนในปฏิบัติการต่างๆ ไม่ใช่แค่เป็นผู้สนับสนุนอีกต่อไป

อิหร่านเป็นตัวละครสำคัญที่นักวิเคราะห์นึกถึง เป็นที่รับรู้กันทั่วไปว่ารัฐบาลอิหร่านสนับสนุนฮามาสเรื่อยมา สงครามครั้งนี้ที่ฮามาสเตรียมการมานานปี วางแผนมาอย่างดี จึงน่าจะมีอิหร่านอยู่ในนั้นด้วยอย่างเข้มข้น รัฐบาลอิสราเอลสามารถตอบโต้อิหร่านจากการศึกนี้ กล่าวได้ว่า หากจะปราบปรามฮามาสต้องนึกถึงอิหร่านด้วย

เมื่อฮามาสชี้ว่าตนทำศึกกับอิสราเอลมาเนิ่นนานแล้ว ย่อมต้องโยงว่าอิหร่านอยู่ในศึกนี้อย่างเนิ่นนานเช่นกัน หากปราศจากการสนับสนุนจากอิหร่าน ฮามาสคงไม่ปีกกล้าขาแข็งขนาดนี้ ด้วยมุมมองเช่นนี้ การจัดการอิหร่านกับฮามาสจึงเป็นเรื่องเดียวกัน

นี่ยังไม่เอ่ยเรื่องที่ระบอบอิหร่านชี้ว่า ระบอบไซออนิสต์เป็นศัตรูตัวฉกาจ หวังเห็นประเทศอิสราเอลถูกลบออกจากแผนที่ และหากมองให้กว้างกว่านี้ สหรัฐ หรือ Great Satan ของอิหร่านย่อมอยู่ในความขัดแย้งนี้ ท้ายที่สุดคือต้องจัดการสหรัฐนั่นเอง

ล่าสุดรัฐบาลไบเดนชี้ว่าอิหร่านมีส่วนเกี่ยวข้องมากขึ้นทุกที น่าติดตามว่าศึกฮามาส-อิสราเอลจะกลายเป็นศึกอิหร่าน-สหรัฐอย่างเต็มตัวหรือไม่.